Giriş
2024 yılı, Rusya için hem iç, hem de dış politikada kritik bir dönemeç oldu. Yıl boyunca yaşanan olaylar, sadece Rusya’nın ulusal politikasının yeniden şekillenmesine yol açmakla kalmadı, aynı zamanda uluslararası arenadaki etkisini de önemli ölçülerde arttırdı.
Rusya’nın ekonomik, askeri ve diplomatik alanlardaki hamleleri, yıl boyunca dünyanın dikkatini çekti. Ukrayna Savaşı’nın etkileri sürerken, Kremlin’in hem komşu ülkelerle, hem de küresel güçlerle olan ilişkilerindeki dönüşümler, 2024’ü Rusya’nın modern tarihindeki en hareketli yıllardan biri haline getirdi.
Ulusal güvenlik stratejilerinden ekonomik reformlara, liderlik seçimlerinden bilimsel projelere kadar çok çeşitli başlıklarda öne çıkan bu gelişmeler, sadece Rus halkının yaşamını değil, aynı zamanda küresel siyaset ve ekonomi düzenini de etkilemiştir.
Bu yazı, Uluslararası Politika Akademisi (UPA) okuyucuları ve araştırmacıları için 2024 yılında Rusya’da yaşanan en dikkat çekici olayları kapsamlı bir şekilde özetlemektedir. Rusya’nın 2024’te attığı adımları anlamak, sadece mevcut konjonktüre dair değil, aynı zamanda gelecekteki olası yönelimleri analiz etmek için de kritik bir öneme sahiptir.
Alexey Navalny’nin Ölümü
İnsan hakları aktivisti ve muhalif siyasetçi Alexey Navalny, 2024 yılında hapishanede hayatını kaybetti. Navalny’nin ölümü, hem Rusya içerisinde, hem de uluslararası kamuoyunda büyük yankı uyandırdı. Batı’nın tepkileri ve Rusya’ya yönelik yeni yaptırım çağrıları Navalny’nin ölümüyle daha da yoğunlaşırken, Rusya içerisinde muhalif kesiminin tek umudu olarak görülen ve tüm çevrelerce başkan Putin’in en çok çekindiği insan olarak kabul edilen Navalny’nin ölümü büyük bir hayal kırıklığı ve öfke de oluşturdu.
Crocus Hall Terör Saldırısı
Crocus Hall’da gerçekleşen terör saldırısı, 145 kişinin can kaybına neden oldu. Bu olay sonrası Rusya’nın iç güvenlik politikalarının gündeme gelmesine sebep olurken, Kremlin, olayı organize eden gruplara yönelik sert önlemler alma adına bazı cezai müeyyidelere ilişkin hukuksal değişikliklere gitti.
Leningrad Nükleer Buz Kırıcının İnşaatı
Rus donanması yeni bir nükleer buz kırıcı olan Leningrad’ın inşaatına başladı. Bu proje, Rusya’nın Kuzey Kutbu’ndaki stratejik etkinliğini arttırma hedefinin bir parçası olarak görülmekte ve NATO’nun Adriyatik Okyanusu çevresindeki nüfuz alanını pasifize etme açısından büyük bir askeri hamle olarak değerlendirilmektedir.
Cumhurbaşkanlığı Seçimleri
15-17 Mart tarihlerinde gerçekleşen Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Vladimir Putin, yeniden başkan seçildi. Bu gelişme, Rusya’nın istikrar arayışını sürdürdüğünü gösterirken, Başkan Putin’in sağlığı elvermesi durumunda 2036’ya kadar giden süreci gözler önüne sermektedir.
Rusya ve Çin’in Ortak Ay İstasyonu
Rusya ve Çin, Ay’da ortak bir bilimsel istasyon kurulmasına yönelik anlaşma imzaladı. Bu proje, iki ülke arasındaki bilimsel ve teknolojik iş birliğinin artmasının bir sembolü olarak değerlendirilmektedir.
Moskova Borsası ve Yaptırımlar
Moskova Borsası, Batı yaptırımlarının etkisini azaltmak için dolar ve euro (avro) cinsinden ticareti yasakladı. Bu hamle, Rusya’nın ekonomik bağımsızlığını arttırma hedefinin bir parçası olarak yorumlanıyor.
AGİT’in Faaliyetlerinin Durdurulması
AGİT (Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı), Rusya’daki faaliyetlerini durdurdu. Bu durum, Batı ile Rusya arasındaki siyasi gerilimin devam ettiğine işaret ederken, Rusya’da demokratik girişimler açısından umutların giderek tükendiği anlamına da gelmektedir.
Ukrayna’nın Saldırıları
6 Ağustos tarihinde Ukrayna, Kursk bölgesine yönelik kapsamı bir saldırı başlattı. Rusya bu gelişmeyi ulusal güvenlik sorunu olarak değerlendirirken, güney hattını koruma adına başta Kursk, Belgorod, Voronej ve Rostov na-Donu’ya ciddi askeri sevkiyatlarını gerçekleştirdi. Bu olay sonrası savaşta psikolojik üstünlüğünü sağlama adına ABD Başkanlık seçimlerine kadar Rusya’nın ileri askeri hücum saldırılarının boyutu genişletildi.
ATACMS ve Oreshnik Füzeleri
2024 yılı, Rusya’nın askeri teknolojideki atılımlarıyla da dikkat çekti. ATACMS sistemlerine karşı geliştirilen yeni Oreshnik füzeleri, Rusya’nın savunma kapasitesini önemli ölçüde arttırdı. Bu füzeler, Ukrayna Savaşı sürerken etkin bir şekilde kullanılmasıyla öne çıktı ve Batı’nın yeni nesil silahlarına karşı caydırıcı bir unsur haline geldi.
Gıda Ambargosunun Uzatılması
18 Eylül tarihinde Rusya’ya uygulanan gıda ambargosunun 2026 yılı sonuna kadar uzatılması kararlaştırıldı. Bu karar, Rusya’nın tarım sektörü üzerindeki baskıları arttırırken, bir taraftan da Rus mallarının ülke içerisindeki kullanımı açısından da fırsat doğurmaktadır. Rus yetkililer, Batı’nın gıda ambargosuna karşılık ciddi bir seferberlik ile daha kaliteli ve daha ucuz imal ettikleri Rus ürünlerinin ülke içerisindeki kullanımına teşvik etmesini pozitif bir etki olarak değerlendirmektedirler.
Kuzey Kore’nin Rusya’ya Yardımı
Kuzey Kore, Ukrayna cephesinde Rusya’ya yardım etmek üzere askeri birliklerini gönderdi. Bu gelişme, iki ülke arasındaki askeri iş birliğinin artmasına neden olurken, 9 Kasım tarihinde Kuzey Kore ile kapsamlı bir stratejik ortaklık anlaşması da imzalandı. Bu anlaşma, her iki ülkenin ekonomik ve askeri alanlarda daha derin bir iş birliğine gireceğini göstermektedir.
Esad Rejiminin Devrilmesi
8 Aralık tarihinde Suriye’de Baas rejimi ve Esad hükümeti devrildi ve Beşar Esad ile ailesi Moskova’ya sığındı. Bu durum, Rusya’nın Ortadoğu’daki etkinliğini yeniden gündeme getirirken, gelecek açısından Ortadoğu’daki nüfuz alanının yeniden şekillenmesi için stratejik politikalara yöneleceğini göstermektedir.
ABD Seçimleri ve Trump’ın Zaferi
ABD başkanlık seçimlerinde Donald Trump, yeniden Başkan seçildi. Trump’ın Rusya’ya yakın tutumu, iki ülke arasındaki diplomatik ilişkilerin yeniden canlanabileceğine dair umutları arttırmakta ve Ukrayna Savaşı’nı durdurma açısından önemli bir fırsat olarak değerlendirilmektedir.
BRICS’in Genişlemesi
BRICS ülkelerinin üye sayısı arttırıldı. Bu gelişme, Rusya’nın çok kutuplu dünya düzeni konusundaki çalışmalarına önemli bir katkı sağlayacaktır. Mısır, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Etiyopya ve İran resmen BRICS’e dahil olurken, Türkiye 2 Eylül 2024 tarihi itibarıyla resmi olarak BRICS’e üyelik başvurusunda bulunmuştur.
Sonuç
Sonuç olarak, 2024 yılı, Rusya’nın modern tarihinde hem iç, hem de dış politikada yeni bir dönemin başlangıcını işaret eden çarpıcı gelişmelere sahne olmuştur. Özellikle Navalny’nin ölümü ve Crocus Hall saldırısı gibi trajik olaylar, ülke içindeki toplumsal ve siyasi tansiyonu arttırırken, Putin’in seçim zaferi ve Kuzey Kutbu’ndaki stratejik hamleler, Rusya’nın güç ve istikrar arayışını somutlaştırdı. Aynı zamanda Çin ile Ay istasyonu projesi gibi bilimsel iş birlikleri ve BRICS’in genişlemesi, Rusya’nın çok kutuplu dünya düzeni vizyonunu ileriye taşıyan önemli adımlar oldu.
Uluslararası arenada artan gerilimlere rağmen, Rusya’nın diplomatik, askeri ve ekonomik stratejileri, ülkenin küresel etkisini arttırma çabalarını gözler önüne sermekte, ABD’de Trump’ın zaferi ve Kuzey Kore ile yapılan anlaşma gibi gelişmeler, Moskova’nın hem Batı, hem Doğu ile ilişkilerinde yeni fırsatlar yaratabileceğinin sinyallerini vermektedir.
Sadık ARPACI
Uluslararası İlişkiler, Rusya Uzmanı
