Avrupa genelindeki merkez bankalarının 2024'teki politikalarında öncelik, borçlanmayı daha ucuz hale getiren, krediye erişimi artıran ve kolaylaştıran faizi düşürmek oldu. Ana görevleri fiyat istikrarını korumak olan merkez bankaları, faiz oranlarına ilişkin karar almak için acele etmedi.
Enflasyonla mücadelede 2022 ve 2023'te faizin hızla artırılmasının ardından, politikayı gevşetmeye yönelik ilk adımlar somut sonuçlar sağlanınca atılabildi.
Beklenenden daha yapışkan ve kalıcı bir enflasyonla karşı karşıya kalan Avrupa merkez bankaları, faiz indirimlerine başlamak için enflasyonun hedeflerindeki seviyelere dönme eğilimi göstermesini bekledi. Ancak her ülkenin durumundaki farklılık nedeniyle Avrupa ülkelerinin merkez bankaları para politikalarının gevşemesinde aynı hızda hareket etmedi ve uyumlu bir süreç izlemedi.
Bir çok ülkede, çekirdek enflasyonun daha makul kabul edilen seviyelere geri dönmesi ve küresel ekonomideki aşırı belirsizliklerin azalmasına rağmen merkez bankaları temkinli davranmayı sürdürdü.
Küresel enflasyon dalgası karşısında 2022 ve 2023'te benzeri görülmemiş hızda ve seviyede faiz artırımına yönelen Avrupa Merkez Bankası (ECB), Temmuz 2022'den sonra art arda 10 toplantıda faizi artırdı.
Bankanın refinansman faizi 2024 başında yüzde 4,5, mevduat faizi yüzde 4 ve marjinal fonlama faizi de yüzde 4,75 ile rekor seviyelerde bulunurken, ECB faiz indirimine ancak bu yılın ortasında yönelebildi.
ECB haziranda yılın dördüncü para politikası toplantısında 5 yılın ardından ilk kez faiz indirimine giderek üç temel politika faizini 25 baz puan düşürdü.
ECB'nin dönüm noktası olan bu kararının ardından, ilerleyen süreçte yeni faiz indirimleri gelmeye devam etti. Banka en son bu ayki 25 baz puan indirimle birlikte, yılı toplamda dört faiz indirimiyle tamamladı. ECB mevduat faizini yüzde 3'e, refinansman faizini yüzde 3,15'e ve marjinal borçlanma faizini yüzde 3,40'a indirdi.
ECB'nin kararı Avro Bölgesi genelinde yavaş ekonomik büyüme seviyesi ve yüzde 2 civarındaki bankanın hedefiyle uyumlu enflasyon verilerinin ardından geldi. Avro Bölgesi'nde yıllık enflasyon kasımda yüzde 2,2 seviyesinde gerçekleşti.
Analistler, ECB'nin faizi 2025 sonunda yüzde 1,5 seviyesine kadar indirebileceğini öngörüyor. Deutsche Bank analistleri, faiz indirimlerinin 50 baz puan şeklinde yapılmasının risk oluşturabileceğini ve bu nedenle ECB'nin 25 baz puanlık indirimlerle 2025 sonunda yüzde 1,5 seviyesine ulaşabileceğini tahmin ediyor. Piyasalarda, ECB'nin 2025 boyunca 100 baz puan faiz indirimine gitmesi beklentisi bulunuyor.
Politika faizini Ağustos 2023'ten beri yüzde 5,25'te sabit tutan İngiltere Merkez Bankası (BoE) ise bir yılın ardından ilk kez değişikliğe giderek, Ağustos 2024'te politika faizini 25 baz puan indirimle yüzde 5'e düşürdü. BoE, böylece Mart 2020'den beri de ilk defa faiz indirimine gitmiş oldu.
Banka, eylüldeki toplantısında ise politika faizini beklentiler dahilinde yüzde 5'te sabit bıraktı.
Kasımdaki toplantısında yine piyasa beklentilerine paralel şekilde politika faizini 25 baz puan düşürerek yüzde 4,75'e çeken BoE, yılın son toplantısında ise politika faizini bu seviyede sabit bıraktı. Böylece BoE, bu yıl ağustos ve kasım olmak üzere iki seferde toplam 50 baz puan faiz indirdi.
BoE'nin politika faizindeki ilk indirimi temmuz ve ağustosta yıllık enflasyonun yüzde 2,2 seviyesinde gerçekleşmesinin ardından geldi. Ancak BoE, son Para Politikası Kurulu metninde, enflasyonun yeniden hafif hızlanma eğiliminde olabileceğini ifade etti.
İngiltere'de son açıklanan verilere göre, yıllık enflasyon kasımda yüzde 2,6 ölçüldü. Analistler, BoE'nin 2025'te faiz indirimlerinde biraz daha hızlı hareket edebileceğini ve politika faizini gelecek yıl sonunda yüzde 3,75'e çekebileceğini öngörüyor. Fitch Ratings, söz konusu faiz indirimlerinin 25 baz puan şeklinde gerçekleşeceğini tahmin ediyor. Piyasalarda, BoE'nin gelecek yıl 50 baz puanlık faiz indirimi yapacağı fiyatlanıyor.
İsviçre Merkez Bankası (SNB), gelişmiş ülkeler arasında politika faizinde gevşeme döngüsünde bu yıl öncü konumda yer aldı.
Yılda dört kez para politikası toplantısı yapan SNB, 2024'ün ilk toplantısının yapıldığı martta politika faizini 25 baz puan indirdi.
İsviçre para biriminin değer kazanmasını da göz önünde bulundurarak faiz indirimi kararı alan banka, diğer toplantılarda da benzer adımlar attı.
SNB, politika faizini haziran ve eylül aylarında 25 baz puan, aralık ayında da 50 baz puan indirerek, 0,5'e kadar çekti.
Norveç Merkez Bankası (Norges Bank), 2024'ü politika faizinde hiç değişikliğe gitmeden kapattı.
Politika faizini Aralık 2023'ten beri son 16 yılın en yüksek seviyesi olan yüzde 4,5'te sabit tutan Norges Bank, bu ayki son toplantısında da bir değişiklik yapmadı. Banka enflasyonun yüzde 2'lik hedefe sürdürülebilir şekilde geri dönmesi için sıkı para politikasının hala gerekli olduğunu bildirerek, ilk faiz indirimi için Mart 2025'e işaret etti.
Öte yandan, Norveç'te yıllık enflasyon kasımda yüzde 2,4 ile 2020'den beri görülen en düşük seviyede ölçüldü.
İsveç Merkez Bankası (Riksbank), Nisan 2024'te yüzde 4 olan politika faizini mayısta 25 baz puan indirimle yüzde 3,75'e düşürmesinin ardından, yıl içinde faiz indirimlerini sürdürdü. Riksbank bu ayki son toplantısında politika faizini 25 baz puan indirerek yüzde 2,50'ye çekti ve böylece politika faizini yıl içinde 150 baz puan düşürmüş oldu.
Fed'in 2025 projeksiyonu küresel piyasalara yaramadı: Dolar endeksi 2 yılın zirvesinde
