Suriye’de 61 yıllık dikta rejiminin sona ermesiyle sokaklarda bayram havası sürüyor. Başkent Şam’da pek çok iş yeri yeniden açıldı, sokaklar renklenmeye başladı. Sokağa çıkma yasaklarının bitmesiyle birlikte halk normal hayatlarına geri döndü. Uzun yıllar süren istibdat yönetiminden kurtulan Suriyeliler büyük bir sevinç içerisinde işlerine gitmeye, tezgahlarını açmaya başladı. Şam sokaklarında iş yerlerine Suriye’nin yeni bayrağı asıldı. Sokaklarda Suriye devriminin marşları çalınırken, kutlamalara katılan vatandaşlar, "Özgürlüğün ne demek olduğunu şimdi daha iyi anlıyoruz" dedi. Devrik rejimin bayrakları ise kaldırıldı, üzerleri yeni bayrağın rengine boyandı. Devlet kurumlarının büyük bir kısmı ise henüz açılmış değil. Yönetimin el değiştirmesiyle birlikte kamu düzeni sağlanmaya çalışılıyor. Asayişin tesisinde sorun yaşanmaması için Suriye Milli Ordusu’na bağlı güçler görevlendirildi. Trafiğin yoğun aktığı noktalarda askerler yolu açıyor ve araçları yönlendiriyor. Yeni yönetimin polisleri merkezi noktalarda kontroller gerçekleştiriyor.
Şehirde Suriye parasının yanında Türk lirası da kullanılmaya başladı. İş yerlerinde alışveriş sırasında Türk lirasının Suriye lirası karşılığını hesaplamak için yoğun bir mesai yürütülüyor. Şehirde Türkçe bilen çok sayıda insan var. Bu insanlar, savaş döneminde bir kaç yıl Türkiye’de yaşadı ve Türkçe öğrendi. Şam’ın özgürleşmesiyle birlikte ülkelerine geri döndüler.
Şam’da kutlamalar hâlâ devam ediyor. Gündüz müziklerle kutlama yapan halk, gece meydanlarda bir araya geliyor. Buralarda Suriye’nin yeni bayrağının satışı da yapılmaya başlandı. Halkın askerlere yönelik büyük bir teveccüh gösterdiği de görüldü. Yollarda askerleri gören vatandaşlar askerlere selam verdi, sarıldı. Bazı devlet kurumları da açılmaya başladı. Adliye ve tren istasyonu az sayıdaki personel ile hizmet veriyor. Geçiş Hükümeti Başbakanı Muhammed El-Beşir, “Çalışanların maaşına ilk etapta yüzde 300 zam yapılacak” açıklamasını yaptı. Bu açıklama vatandaşlar arasında sevinçle karşılandı.
Ülke genelinde Esed rejiminin halkı hak ve hizmetten de mahrum bıraktığı göze çarpıyor. Öyle ki başkent Şam’ın pek çok mahallesinde günde 2 ila 4 saat arasında elektrik veriliyor. Çok yakında elektrik sorununun çözüleceği tahmin ediliyor: İnternet şebekeleri de oldukça yavaş bir hızda çalışıyor. Operatörlerin hizmetlerinin hızlanması için altyapı çalışmaları başladı.
Suriye’de muhaliflerin kontrolü ele geçirmesi sevinçle karşılandı. Halep kentinde toplanan bölgenin aşiret liderleri, yeni dönemde oluşacak yönetimi desteklemeyi kararlaştırdı. Aşiretler, yıllardır kendilerine verdiği destekten dolayı da Türkiye'ye teşekkür etti. Asasne aşireti lideri Abdulseddar İdris, “Şimdi ülke dışında özellikle Türkiye’de olan insanlarımızı ülkemize davet ediyoruz. Suriye’yi yeniden inşa etmek için herkesi Halep ve Suriye’ye çağırıyoruz. Türkiye ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan biz Suriyelilerin en büyük dostu. Ona bunca yıldır yanımızda olduğu için insanlarımıza sahip çıkarak vatanını açarak ölümden kurtardığı için müteşekkiriz. Bundan sonra da bizim yol göstericimiz Türkiye ve Recep Tayyip Erdoğan olacaktır” diye konuştu.
Suriye'de yeni hükümet, vatandaşları polis gücüne katılmak için başvuruda bulunmaya çağırdı. İçişleri Bakanlığı, Telegram hesabından yaptığı paylaşımda, adayların İdlib veya Halep'te bulunan polis akademilerine kayıt yaptırabileceklerini belirtti.
Esed rejiminin devrilmesinin ardından Baas Partisi Suriye’deki faaliyetlerini süresiz olarak askıya aldı. Baas Partisi tarafından yapılan açıklamada, parti merkez yönetiminin "parti çalışmalarını ve faaliyetlerini bir sonraki duyuruya kadar askıya alma" kararı aldığı belirtilerek, partinin mal varlığının ve fonlarının İçişleri ve Maliye Bakanlıklarına devredileceği ifade edildi.
Suriye'nin devrik lideri Beşşar Esed'in babası olan ve ülkeyi yaklaşık 30 yıl boyunca yöneten Hafız Esed'in Lazkiye Kardaha'daki mezarı yakıldı. Sloganlar atan Suriyeliler, yeni Suriye bayrağını da mezar odasına dikti.
Türkiye'nin Nuakşot (Moritanya) Büyükelçisi Burhan Köroğlu, Şam Büyükelçiliği Geçici Maslahatgüzarı olarak atandı. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Büyükelçi Köroğlu'na yeni görevini tebliğ etti. Türkiye'nin Şam Büyükelçiliği 26 Mart 2012'de günlük faaliyetlerini durdurmuştu. Suriye'nin İstanbul Başkonsolosluğu ise faaliyetlerine devam etmişti. Türkiye'nin, Şam’a bir “büyükelçi değil, geçici maslahatgüzar” atayarak “HTŞ’yi tanıma / tanımama” tartışmasının önü geçtiği belirtiliyor.
Öte yandan Şam’da 8 ülkenin büyükelçiliği yeniden açıldı. Suriye Siyasi İşler Dairesi Başkanlığı’nın yayınladığı açıklamada, Mısır, Irak, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Ürdün, Bahreyn, Umman ve İtalya'nın Şam'daki diplomatik misyon çalışmalarına yeniden başladığı belirtildi. Katar'ın da hazırlık yaptığı ifade edildi. Rusya ise yeni yönetimle temasa geçildiğini duyurdu.
Suriye’nin havayolu trafiği açılıyor. Suriye Ulaştırma Bakanlığı hava sahasının açıldığını ve seyrüseferin yeniden başlayacağını duyurdu. Libya Hava yolları şirketi yakında Suriye-Libya uçuş seferlerinin başlayacağını açıkladı.
Suriye'nin tanınan hükümet karşıtı aktivistlerinden Mazen el-Hamada için Şam’da cenaze töreni düzenlendi. Binlerce kişinin katıldığı törende, halkın sesi olan Hamada son yolculuğuna uğurlandı. Hamada, 2012 yılında Sednaya Hapishanesi’ne bebek maması sokmaya çalıştığı için bir buçuk yıldan fazla süre tutuklu kalmış, çıktığında ise hapishanede yaşadığı kötü muameleyi yıllarca yurtdışında insanlara anlatmıştı. Suriye rejiminin genel af ilan etmesinin ardından 2020 yılında Suriye'ye geri dönmüş ve Şam havaalanına vardığında tutuklanmıştı. Hamada’nın naaşı Sednaya’da bulunmuştu.
Suriye’nin başkenti Şam’da geçtiğimiz pazar günü Esed rejiminin devrilmesinin ardından kentin sembolü Emevi camiinde ilk cuma namazı için hazırlık yapılıyor. Gençler, caminin avlusunu temizlemek için sabah saatlerinden itibaren camiye gelerek hummalı bir çalışma başlattı.
Cami avlusunda heyecan yaşanırken birçok Suriyeli de şükür namazı kılıyor. Sadece Suriye’nin değil tüm islam dünyasının önde gelen sembollerinden biri olan Emevi Camii, Esed rejimi döneminde tamamen bakımsız kalmış durumda. Cami içindeki halılar yer yer yırtılmış halde. Mobilyalar eskimiş ve pörsülemiş gözüküyor. Camide namaz kılmaya gelen yaşlılar için ayrılan sandalyeler de birbirinden farklı ve eski. Rejim döneminde bakımsız kalan camide duvarlardaki eski Roma mermerlerinde de bazı çatlaklar ve kırılmalar görülüyor.
Cami avlusunda ilk özgür cuma namazı için hazırlık yapan Suriyeliler, bir taraftan da Esed rejimi sonrası Suriye’nin yeniden imarı ve kültürel varlıklarının korunması için umutlu. Cami avlusunda Yeni Şafak’a konuşan Abdulkadir el-Dimaşki, başta Türkiye olmak üzere tüm İslam dünyasında kültürel varlıkları korumak için çalışan kurumlara Emevi camiine gelerek onarım ve yenileme çalışmalarına destek verme çağrısı yaptı.
