Büyük Atatürk hakkında şimdiye kadar yerli, yabancı birçok araştırmacı ve yazar tarafından çeşitli eserler yazılmış, halen de yazılmaya devam etmektedir. Milletine her yönden önderlik eden, milletini maceralara sürüklemeden, güvenli limana ulaştıran, çok yönlü ve çok özellikli milli kahramanların yaptıklarını, duygularını, düşüncelerini, hedeflerini biyografileri içinde tam olarak işlemek, yansıtmak kolay değildir.
Atatürk bunlardan biridir. Atatürk bir asker mi, bir siyasetçi mi, bir devlet adamı mı, bir araştırmacı mı, bir eğitimci mi, bir bilim insanı mı, bir iktisatçı mı, bir işletmeci mi, bir planlamacı mı vb. ? Yoksa bunların hepsi mi?
Atatürk, Türk Milletinin zor şartlarında, toplumun içinden çıkmış, çok özellikli çok yönlü bir liderdir. O’nun da hırsları, zaafları, karizması, dostlukları,nefretleri vardır. Neticede bir insandır.
İstanbul doğumlu İngiliz yazar Andrew Mango, yaklaşık beş yıl süren özenli bir çalışma sonucunda, Türkleri tanımanın ve Atatürk’ün Türkler için taşıdığı manevi değeri bilmenin avantajıyla, son derece objektif ve kapsamlı bir araştırma ortaya koymuştur. Yazar, adına ATATÜRK dediği kitabı yazmadan önce, Atatürk ile ilgili hemen hemen bütün belgeleri tek tek okuduğunu ve belgesini bulamadığı hiçbir şeyi yazmadığını özellikle belirtiyor.
Mango, eserinde Osmanlı İmparatorluğunun yıkılışından Atatürk’ün ölümüne kadar, bütün tarihi olayların yer aldığı bir sahnenin içinde , Atatürk’ü , her şeyden önce ülkesini düşünen bir işkolik bir lider olmanın yanında, bir insan olarak tanıtıyor. Tarihçi ve yazar Prof.Geoffrey Lewis, “Atatürk tek bir insanın neler yapabileceğini gösteren 20.yüzyılın olağanüstü lideridir” diyor.
Andrew Mango’nun yazdığı ATATÜRK isimli biyografik eser, Atatürk’le ilgili yazılmış önemli eserler içerisinde yer alır. Kitabın İngilizce orjinalinin yayıncısı John Murray, Atatürk kitabı satışa çıkana kadar Avrupa tarihinde büyük bir boşluk bulunuyordu. Kitap 21.yüzyılın Atatürk’ü daha iyi tanımasını sağlayacak demiştir.
Kitabın önsözünde Andrew Mango Atatürk’le ilgili şu görüşlerini belirtir:
“Mustafa Kemal Atatürk 20.yüzyılın en önemli devlet adamlarından biridir. Günümüzde, Adriatik kıyılarıyla Çin arasında, Hindistan yarımadasının kuzeyi ile Rusya’nın güneyi arasındaki geniş Asya topraklarda yer alan en güçlü devlet olan Türkiye Cumhuriyeti’ni kurmuş ve şekillendirmiştir. Komşu ülkelerin tarihini de etkilemiştir. Yabancılar tarafından yönetilen toplumlara, dünyanın geri kalanıyla kurulacak bir dostluk içinde ulusal bağımsızlığı kazanmanın yolunu göstermiştir.
Günümüzde genellikle radikal bir çağdaşlaştırıcı ve Batılaştırıcı olarak bilinir. Bu tanım doğrudur, ama yeterli değildir. Ülkesini, dünyanın en zengin ülkeleriyle aynı düzeye getirmek için Batı yöntemlerini ithal etmiştir. Çünkü, zengin ülkelerin büyük çoğunluğu Batıda bulunmaktaydı. Ama onun hedefi taklitçilik değil, evrensel bir uygarlığa katılmaktı. Avrupa’nın Aydınlanma Çağı düşünürleri gibi, dine ve dinin neden olduğu ayırımcılığa karşın insanlığın ileriye doğru gitmekte olduğunu görmüştü.... Uygar insanların oluşturacağı bir toplumu ülkü edindiği için anti-emperyalistti. Her şeyden önce o bir kurucuydu, çağımızın en büyük ulus-yaratıcısıydı”.
2000 yılında basılan kitap hakkında İngiliz Muhafazakar Parti milletvekili Micheal Stevens; “ Atatürk, Avrupa ve dünya tarihi içinde Churchill’le eşdeğerde. Başkomutan olarak ondan daha üstün bir lider. O,kitleleri sürükleyen, insanları kenetleyen siyasi bir lider” demiştir.
Kaynak: Andrew Mango; Atatürk, Sabah Kitapları, Birinci Baskı, İstanbul, 2000.
