Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından Gümüşhane Satala Antik Kenti'nde yapılan kazı çalışmaları sonucu parçaları kopmamış, bütün halde 1500 yıllık zırh bulundu. Erzurum’a getirilen buluntu, Atatürk Üniversitesi Hayvan Hastanesi'nde röntgen ve tomografisi çekildi. Röntgen sonuçlarında eserin tüm ya da tüme çok yakın olduğu ortaya çıktı. Erzurum Restorasyon ve Konservasyon Bölge Laboratuvar Müdürlüğü’ne getirilen zırhın tüm inceleme ve restorasyon sürecini yürüten Restoratör Gizem Özer, “Eser ilk geldiğinde tamamen toprak ile kaplıydı sadece küçük bir yerinden çok ince levhalar görülüyordu. Demir korozyonu nedeniyle parçaların hepsi tamamen birbirlerine kaynamış haldeydiler. İlk görsel belgelemeyi yaptıktan sonra röntgen görüntüsü bize eserin tüm ya da tüme çok yakın ve çok katmanlı olduğunu gösteriyordu. İyi haber röntgen görüntüleri metalik özün varlığını da tespit ediyordu” ifadelerini kullandı.
Roma lejyonerlerine ait olduğu belirtilen zırhın, bir ok ile vurulma (yaralanma) neticesinde günümüze kadar geldiğini de belirten Özer, eserde toplam 304 adet sabit halde demir levha bulunduğuna da dikkat çekti. Çalışmaları 3 yıl içinde tamamlanan eserin Lorica Squamata model restore edilmiş bilinen tüm ilk zırh olması ile ünik eser olduğunu söyleyen Özer, şöyle konuştu: “ Ön tarafta 156, sırt tarafında ise 148 adet toplamda 304 adet demir levha insitu halde yerinde kodlandı. Ok ile yaralanmış olması bu iki levhadan oluşan parçayı eşsiz kılmaktadır. Bu yüzden manken üzerinde uygun bir boşluğa dikilmiştir. Aynı zamanda ön tarafta şerit halinde Lorica Hamata zincir kısım vardır. Döneminde bu parça çoğunlukla deriden üretilirmiş fakat bununki demir zincir. Bu parçanın amacı giyen kişinin öne eğilmesini kolaylaştırmak. Birleşen tüm parçalar kaldırılıp konservasyonu ve restorasyonu tamamlandıktan sonra manken üzerinde yerinde dikilerek zırh tekrar giyilebilir hale getirilmiştir. Sökme, temizleme, yapıştırma ve dikme aşamaları toplamda 6 ay yoğun çalışma sonucudur.”
Askerin yaralandığını ancak ölmediğini anlatan Özer, “Ortada tüme çok yakın ve levhaların yerli yerinde olduğu bir zırh vardı. Sanki zırhın sahibi zırhı çıkarıp bırakmış ve üzerini toprakla örtmüş gibi duruyordu. Akabinde yaptığım literatür çalışmasında eserin muadilinin olmadığını gördüm. Bu durum eseri daha da özel kıldı. 10 binlerce parçadan oluşan karmaşık ve çok katmanlı bir puzzle gibiydi. 5-10 parçaya ayrılmış her biri 8 cmlik levhayı tek tek kodlayarak söküp temizleyip yapıştırdım. En pratik yöntemleri bulana kadar bir çok yöntemi tecrübe ettim. 3 yıla yayılmış olsa da son 6 ayında sadece bu zırha yoğunlaştım. Ve tekrar giyilebilir bir hale getirmeyi başardım” diye konuştu. Bulunan 1500 yıllık zırh, gerekli işlemlerin ardından ziyaretçilere açılacak.
Ayasofya Deneyim Müzesi'ne 30 yeni eser
