Qırımtatar faalleri ve jurnalistleri Qırımda internet platformaları içün öz halqınıñ yaşayışı, tarihı ve medeniyeti aqqında münderice yarata ve inkişaf ettire. Bugün olarnıñ auditoriyası içün ne marqlı? Crimean Tatars leyhası seyircilerine ne teklif ete? Videolar vastasınen qırımtatar tilini ögrenmek mümkünmi? Qırım.Aqiqat Radiosınıñ yaynında bu ve diger suallerge QaraDeniz Production studiyasınıñ baş müdiri Elzara İslâmova cevap bere.
Qırımda Crimean Tatars-nıñ YouTube-kanalı 2016 senesi peyda oldı. Onı qırımtatar faalleri ve jurnalistleri yarattı. Olarnıñ arasında ATR qırımtatar telekanalınıñ sabıq hadimleri. Rusiye akimiyetiniñ siyaseti sebebinden 2015 senesi media yarımadanı terk etmege mecbur oldı. Hadimlerniñ bir qısmı Qırımda qaldı ve qırımtatarlar aqqında öz leyhasını QaraDeniz Production studiyasını yarattı.
Metsenat ve sponsorlarnınh yardım ile jurnalistler türlü platformalar içün qırımtatarlarnıñ tarihı, ananeleri ve zemayenviy yaşçayışı aqqında eglenceli ve ögretici münderice azırlaylar. QaraDeniz Production studiyasınıñ esasa leyhalarından biri Crimean Tatars saytıdır.
"Crimean Tatars-nı qırımtatarlarnıñ yaşayışınıñ entsiklopediyayasına çevirmege tırıştıq!", - deyler leyhanıñ yaratıcıları.
Qırımda Halqara sanktsiyalar sebebinden internette mündericeniñ ilerilemesi içün bir çoq hızmetler sıñırlı. Amma buña baqmadan 6 yıl içinde Crimean Tatars YouTube-kanalındaki videolar 31 million kere baqıldı ve 61 biñ insan abune oldı.
– Crimean Tatars formatını başlağanda üç daqqalıq video filmçikleri kerek olğanını añlay edik. Olar semereli edi. Şimdi auditoriya deñişti. Biz, 50 daqqa devam etken programmasın kösteremiz. Seyircilerniñ 60 faizi onı soñunace baqa. Bu pek yahşı köstergiç. Er sefer neticelerge baqamız ve böylece ögge ketemiz.
İslâmovanıñ sözlerine köre, Crimean Tatars YouTube-kanalınıñ auditoriyası 40 yaşındaki erkekler, olar seyircilerniñ 70 faizini teşkil ete. Qadınlar, ösmürler ve qartlar leyhanı içtimaiy ağlarda seyir ete.
2021 senesi sentâbr ayında Crimean TatarsYouTube-kanalında Merkez tok-şounı kösterip başladılar. Türlü saalardaki ekspertler ve mütehassıslar qırımtatarlar içün aktual mevzular aqqında qonuşalar. Bu leyha muzakere meydanı kibi yaratılğan. İslâmovanıñ fikrince, böyle meydanlar Qırımda yoqtır.
– Spikerlerni tapmağa qıyın olacaq, dep tüşündik. Amma adamlarda bu yıllar devamında bağı aytılacaq şey toplanda, olar keleler, aytıp bereler, añtalar, tartışalar. Bu pek yahşıdır, böyle bir meydançıq pek kerek. Kerçekten de meseleler muzakere etilecek meydanlar yeterli qadar degil. Siyasiy meseleler de degil, zaten halqımıznıñ meseleleri. Biz aktul meselelerden ğayrı, rezonans vaqialarnı da muzakere etemiz. Misal olaraq, Hansaraydaki çatlaq.
Leyhanıñ yaratıcıları öz "Ana tili" ögretici teşebbüsiniñ qırımtatarlar içün hususan qıymetli sayalar. O, 1944 senesi sürgünlik ve sovetlerniñ halqnıñ assimilâtsiya siyaseti neticesinde mına-mına yoq olacaq derecesine kelgen qırımtatar tilini semetdeşlerge ögretilmesine bağışlanğan. Bu leyha ocalarnıñ ve usulcılarnıñ usuliyetine esaslanıp yaratılğan.
– Bu leyhanen pek ğururlanamız. Onı bir qaç yıl devamında azırladıq. Qırımtatar tiliniñ ögretilmesi ile bağlı semereli bir leyha yaratmağa imkân yoq edi. Türlü saytlarda bar. Amma, ingliz tilinde olğanı kibi belli bir devirlerge bölüngen büyük bir leyha yoq edi. Tilini bilmegen büyükler içün devirler azırlamağa bu büyük qıyın yoldır. Bizim halqımız arasında böyle adamlar çoq. Ve balalarınen ana tilinde laf etmeysiz dep, ana-babalarnı yüzlegende, tilni bilmegen ana-baba onı balasına ögretetip olamacağını añlamaq kerek.
Elzara İslâmovanıñ sözlerine köre, Ana tili leyhası çerçivesinde çıqarılğan videolar qırımtatarlarğa tiliniñ temelini ögrenmege yardım ete.
Crimean Tatars leyhalarınıñ maqsatlarından biri "balalıqtan qırımtatarlıqnı aşlamaq"tır. Balalar içün türlü münderice azırlana.
Elzara İslâmova, Crimean Tatars leyhası yaratılğanda "Qırımda olğan şimdiki oyun qaideleri" köz ögüne alınğanını ayta. Mündericeniñ mevzuları ve keyfiyeti sayesinde, olarnıñ turğun auditoriyası şekillengen. Crimean Tatarsnıñ mündericesi Qırımnıñ tarihı ve medeniyeti ile meraqlanğayen diger milletlerden olğan Qırım sakinlkeri içün de meraqlı ola bilir.
Katerina Nekreçaya, Qırım.Aqiqat Radiosı leyhasınıñ reber vazifelerini eda ete, tele ve radio alıp barıcısı, mahsus leyhalarnıñ müellifi
