Aqmescitte, sentâbrniñ 20-nde, 15 kün tevqifli olğan soñ qırımtatarlar Eldar Odamanov ve Arsen Ahtem azat etildiler. Olar, «polis hadimlerine bosunmamazlıq» içün tutulğan ediler. Sentâbrniñ 4-nde Aqmescitteki FSB binası ögünde onlarnen qırımtatar toplandı.
Arsen Ahtemov, soñra Aqmescit civarındaki «gaz borusında diversiya yapqanından» şübheli sayılıp apiske alınğan Nariman Celâl, Asan va Aziz Ahtemovlar tevqif etilgen soñ tutuldı. Tutulğanlarnıñ soyları ve dostlarnı olarnıñ taqdiri aqqında bir şey belli olmağanı içün faallernen beraber Aqmescitteki FSB binası ögünde toplaştı. Rusiye quvetçileri bazılarını «yüksek seviyeli azırlıq rejiminiñ sıñırlavlarını bozğanında» qabaatlap, yaqalap başladıdar. Qırımda Rusiye quvetçileriniñ areketleri ve yaqalanğan qırımtatarlarnıñ taqdiri aqqında Qırım.Aqiqat Radiosınıñ yaynında.
Rusiye kontrolindeki Aqmescitniñ Kiyev rayon mahkemesiniñ qadısı Mihail Belousov sentâbrniñ 16-nda Qırımtatar Milliy Qurultayınıñ Merkeziy saylav komissiyasınıñ yolbaşçısı, faal Zair Smedlânı «yüksek seviyeli azırlıq rejiminiñ sıñırlavlarını bozğanında» qabaatlap, oña azamiy ceza berdi – 30 biñ ruble para cezası. Faal sentâbrniñ 4-nde Aqmescitteki Rusiye FSBsiniñ binası ögünde tutulğanlar arasında edi. Zair Smedlâ, qırımtatar faalleri epidemiologiya rejimini bozğanı içün degil, aqiqaten siyasiy sebeplerden taqip etilgenini bildirdi.
– İnsanlarnıñ ne FSB binası ögünde, ne de başqa binalar ögünde toplaşmaması içün bir qorqutuv areketi edi. Qırımtatarlarğa nisbeten qanunsızlıqlar yapıla. Dostlar, yaqınlar, soy-soplar şu künü qırçızlanğan semetdeşleriniñ taqdirini bilmek ve bir cevap eşitmek içün keldiler. Amma, Nariman Celâlnı ve diger qırımtatarlarnı FSB hadimleri alıp ketkenini er kes bilgenine baqmadan, ne yerde olğanlarını ve olarnıñ buña alâqası olmağanını aytıp başladılar. Polis hadimleri cevap bermek yerine, yanımızğa kelip tehdit etip başladılar: toplaşmaq mümkün degil eken, çünki biz "yüksek seviyeli azırlıq rejiminiñ sıñırlavlarını" boza ekenmiz. Er kes maskada edi em de mesafege riayet ete edi. Men özüm maskada edim. Amma buña baqmadan, davağa nasıl olğanını doğru körmegen tükân satıcısınıñ ifadesini qoştılar.
Zair Smedlânıñ sölerine köre, o, OMON hadimleri tutulğan qırımtatarlarnı oturtıp başlağan avtobusqa o öz ihtiyarınen oturğan.
– Soñra anda daa çoq adamnı tıqıp başladılar. Olarnı em tutqan vaqıt, em avtobus içinde ura ediler. Bizni polis bölügine ketirdiler, mahkemede özüni mudafaa etmek ümüdi ile kimse şaatlıq etmedi. Amma bizim mahkemelerimiz sadece resmiyetçiliktir. Azır olğan qararlarnı çıqara: tevqifler, cöremeler. Bir söznen bu uydurılğan davadır. Menim içün cöyeremeniñ eñ yüksek seviyesini seçtiler, aynı zamanda iç bir delillerni diñlemediler, şu vaqialarnıñ kerçek şaatları çağırmadılar bile, çünki olar işançlı degil ekenler. Ağırlaştırıcı delil olaraq, qabaatımnı tanımağanımnı ve peşman olmağanımnı kösterdiler. Amma yapmağanlarımnı ne içün itiraf etmek kerekim? Neden peşman olmalım? Elbette, bütün bular beklenilgen edi. Qararnı temyiz etecekmiz, amma bir şey deñişecegini beklemeymiz. Aqiqat ve adalet mında yoq.
Qırımlı uquq qoruyıcı Lutfiye Zudiyeva qayd etkenine köre, sentâbrniñ 3-4-nde tutulğanlarnıñ soyları bunı qırsızlar kibi sayğanlarından ğayrı, resmiy arizalar da endi yollağanlar.
– Kezlevdeki mebel tükânınıñ saibi Eldar Odamanov ve onıñ hadimi Şevket Üseinov sentâbrniñ 3 ve 4-nde tutuldılar. Odamanovnıñ apayı eki kün devamında onıñ aqqında iç bir şey bilmegeni içün Kezlev İİN muracaat etmek mecbur oldı. Soñra Aqmescit polisine qırsızlav aqqında yazıp başladı. Aynı areketlerni Üseinovnıñ apayı da yaptı. O Qara deñiz flotunıñ arbiy prokuraturasına da muracaat etti. Olarnıñ bulunuv yeri aqqında doğru malümat tek sentâbrniñ 5-nde peyda oldı. Yani, Aqmescitte daa üç qırımtatar - Ahtemov ağaları ve Nariman Celâl tutulğan soñ belli oldı. Yalıñız soñkileri "gaz borusında diversiya yapqanından" şübheli sayılğanı ilân etilgen soñ Odamanov ve Üseinov SİZO-da bulunğanları belli oldı. Mahkemede olarnı 14-15 künge tefqif ettiler.
Lutfiye Zudiyeva Odamanov ve Üseinovnıñ advokatlarına atfı etip, olarnıñ memuriy yaqalavı FSB hadimleriniñ areketlerini örtmek içün yapılğanını bildire.
– İlk eki kün başlarında çuvallarnen mağazda tuttılar. Eldar Odamanovnı eñ azında dört kere sorğuğa çektiler. Şimdiilk olar şu gaz borusındaki diversiya davası boyunca tutulmağanlar, amma olarnıñ bütün vesiqaları FSB hadimlerinde. Maña köre, quvetçiler aselet böyle gibrid vaziyetni yaptılar. Gece Odamanov ve Üseinov tutulğanda soyları FSB haimdleri olğanını bile ediler. Olarğa bu areketler Anğara civarındaki gaz borusında diversiya sebebinden keçirilgeni ayttılar. Soñra tuvğanlar Odamanov ve Üseinov qayda olğanlarını eki kün devamında bilmediler. Daa soñra olarnı yiberdiler, amma birden polis hadimlerine boysunmamazlıq içün protokol tizip kene tuttılar.
Böylece Rusiye quvetçileri, Odamanov ve Üseinovnı Celâl ve Ahtemovlarnıñ cinayet davasına qoşmaq ya da qoşmamaq içün qarar çıqarğance olarnı tutmağa çare taptılar.
Advokat Nikolay Polozov SİZO-da Nariman Celâl qanunsız memuriy tazyıqqa oğratılğanını saya.
– Nariman Celâl "terroristik ve ekstremist cinayetlerni yapmağa meyili olğan birisi kibi" profilaktik esapğa alındı. Bundan sebep, müdiriyet onı yahşı etip nezaret etecek. Menimce, bu insan aqlarınıñ qaba şekilde bozuluvıdır. Çünki Narimanğa nisbeten byole qabaatlavnen iç bir üküm yoq, o masüm bir insan. SİZO müdiriyeti ise evelden böyle bir cinayetke meyiil bar dep saya. Elbette, bunı temyiz etecekmiz.
Nikolay Polozov, cinayet davanıñ er bir basamağında Rusiye mahkemelerinde bütün temyizlerni azırlaycaq ve soñra Avropa insan aqları mahkemesine muracaat etecek.
– Böyle kibi davalarda mahkemelrniñ iç bir emiyeti yoq, olar evelden siyasiy seviyede alınğan qararlarnı çıqaralar. Elbette bu siyasiy dava. Bu meselenen Ukraina akimiyeti, Milliy Meclis oğraşacaq. Bu kibi davalarnıñ müsbet çezilmesinde tecribemiz artıq bar. Amma bu müsbet netice olması içün, telükeli ve qıyın yolnı keçmelimiz.
(Metinni Vladislav Lentsev azırladı)
