Paýtagtyň çetindäki ýaşaýyş ýerleriniň ençemesinde zir-zibilleri taşlamak üçin ýörite ýerler we arassalanýan çelekler göz öňünde tutulmandyr. Ýerli ýaşaýjylar öz hojalyklaryndaky zibilleri ýygnap, olary ýok etmek üçin özleri çäre gözleýärler.
Ýaşaýjylar zir-zibillerini taşlamak üçin özbaşdak ýer gözlemeli bolýarlar, käbirleri ilatly ýerleriň gyrasyna eltip, üýşürýän bolsalar, beýlekiler awtoulaglaryna ýükläp, daşrak ýerlere alyp gidýärler we çola ýerde gömýärler ýa-da taşlap gaýdýarlar.
Azatlygyň Aşgabatdaky habarçylarynyň bu barada berýän maglumatyna görä, bu ýagdaý paýtagtyň gyrasyndaky obalaryň ençemesine degişli.
"Hojalyklaryndaky zir-zibiller taşlanýan çelekleriň we ýerleriň asla göz öňünde tutulmandygy sebäpli oba ýerleriniň ýaşaýjylary zibillerini öz ulaglarynda daşamaly bolýarlar" diýip, paýtagtyň golaýyndaky obalaryň biriniň ýaşaýjysy gürrüň berdi.
Azatlyk bilen anonimlik şertinde gürleşen paýtagtlylaryň we oba ýaşaýjylarynyň sözlerine görä, zibil üçin ýörite ýerleriň bolmazlygy uly meselä öwrüldi. Üýşüp ýatan hapalary her ýerde görmek mümkin.
"Hojalyklar öz zir-zibillerini hususy ulaglaryna ýükläp, obanyň çetine, çem gelen ýerlere, ýoluň gyralaryna hatda açyk öri meýdanlara taşlaýarlar" diýip, ýene bir oba ýaşaýjysy gürrüň berýär.
Zibilleriň çem gelen ýere taşlanmagy hapaçylyk we erbet ys döretmekden başga-da mallara how salýar.
"Taşlanan zir-zibiliň içinden çykýan plastik paketleri iri we ownuk öý mallary ýuwudýar. Mallaryň aşgazany plastigi özleşdirip bilmeýär. Mallar hassa bolýar. Mal eýeleri wagtynda ýetişmese haram ölýän mallar hem bolýar" diýip, obaly ýaşaýjy öz tejribesini paýlaşdy.
Azatlygyň Türkmenistandaky habarçylarynyň sözlerine görä, zir-zibil problemasy paýtagtda hem welaýatlarda kadaly çözülmän gelýär.
Welaýatlarda zibil ýygnamak üçin ýörite ýerler esasan welaýat merkezlerinde duş gelýär, emma olar hem wagtynda arassalanmaýar.
Oba ýerlerinde zibilleri guramaçylykly ýygnamak we ýok etmek üçin infrastruktura köplenç göz öňünde tutulmaýar.
Azatlygyň welaýatlardaky habarçylarynyň maglumatlaryna görä, oba ýerlerinde çüýreýän zir-zibiller topragy, howany zaýalaýar we adamlaryň saglygyna howp döredýär.
Habarçymyz häkimiýetleriň meselä ýeterlik üns bermeýändigini, oba ilatynyň hem bu ýagdaýa öwrenişip, onuň döredýän howpuna kem baha garaýandygyny belledi.
"Oba ýerleriniň ýaşaýjylary hapa lagym suwlaryny melleklerine-de akdyrýarlar. Şol sebäpden käwagt hojalyklarda ýokanç keseller ýaýrap başlaýar. Bir hojalykda birnäçe adamyň zäherlenip, ölüm bilen guratýan ýagdaýlary hem seýrek däl. Şeýle bolan halatynda kesellere garşy gullukdan işgärler gelip, infeksiýany zyýansyzlandyrýan dermanlary sepip gidýärler" diýip, habarçymyz lukmanlara we san-epidemiologiýa gullugynyň işgärlerine salgylanyp aýdýar.
Türkmen häkimiýetleri zir-zibilleri ýygnamak we ýok etmek meselesini gozgamaýarlar. Ilatly ýerleriň arassaçylyk we epidemiologiýa ýagdaýyna degişli resmi maglumatlar hem köpçülige elýeterli däl.
Emma resmi maglumatlarda töwerek-daşy goramagyň döwlet derejesinde ileri tutulýan meseledigi yzly-yzyna habar berilýär, ýöne ilatyň durmuşyna gönüden-göni täsir ýetirýän takyk işler agzalmaýar.
Şeýle-de, Türkmenistanda nebit-gaz, kaliý we himiki serişdeleriň önümçiligi, şeýle-de oba hojalygynda ulanylýan zäherli dökünler ilatly ýerleriň ekologiýa şertlerini ýaramazlaşdyrýar.
"Bloomberg", "Guardian" neşirleri Türkmenistanyň soňky ýyllarda dünýäde iň uly “metan syzdyryjy” bolandygyny habar berdi.
Soňky ýyllarda Türkmenistanda tupan, çägeli ýel, duzly ümür ýaly adaty bolmadyk tebigy hadysalar hem köpeldi.
Gadyrly okyjy, siz Telegram we WhatsApp tilsimleriniň messenjerleri arkaly Azatlyk Radiosy bilen howpsuz ýagdaýda habarlaşyp bilersiňiz. Telefon belgileri: +420 724 168 989 we +420 773 797 383.
Türkmenistanda VPN ulgamlary arkaly işleýär. Siz şu meýl: azathabar@derweze.net we sep arkaly biziň mugt Psiphon3 VPN ulgamymyzy Android ulgamlary üçin ýükläp bilersiňiz. Azatlyk Radiosy siziň şahsyýetiňiziň doly gizlinligini kepillendirýär.
