Adam gaçakçylygynyň öňüni almak meselesinde ýeterlik tagalla etmezlikde tankytlanýan Türkmenistanyň resmileri adam söwdasynyň öňüni almak boýunça çäreler baradaky maslahata gatnaşdy. Aşgabatdaky çäre ýurduň ministrlikleriniň we döwlet edaralarynyň wekilleriniň, halkara guramalarynyň we daşary ýurt diplomatlarynyň gatnaşmagynda geçirildi.
Türkmenistanyň ýarym resmi metbugaty Aşgabatda adam söwdasyna garşy göreş meseleleriniň ara alnyp maslahatlaşylandygyny habar berdi. Arzuw.news onlaýn neşirinde "Bu meseleleri häzirki zaman dünýäsinde ara alyp maslahatlaşmak manysyz ýaly görünýär, ýöne faktlar başgaça: adam söwdasynyň orta asyr däbi henizem dowam edýär" -diýlip bellenýär.
Neşiriň habaryna görä, seminara ABŞ-nyň ýurtdaky ilçisi, Türkmenistanyň ministrlikleriniň we kanun goraýjy edaralarynyň ýolbaşçylary, halkara guramalarynyň wekilleri gatnaşypdyr. Maslahatyň dowamynda gatnaşyjylar dünýä jemgyýetçiliginiň adam söwdasynyň öňüni almak we şeýle söwdanyň pidalaryna hakyky kömek bermek boýunça işlenip düzülen tejribe bilen tanyşypdyr.
Duşuşykda Türkmenistanyň adam söwdasy bilen bagly anyk meseleleriniň we edýän hereketleriň gozgalyp-gozgalmandygy barada habar berilmedi.
Halkara hasabatlara görä, Türkmenistanyň hökümeti adam söwdasyny ýok etmek üçin iň pes standartlary doly berjaý etmeýär we bu maksada ýetmek ugrunda düýpli tagalla görkezmeýär.
“Türkmenistanyň hökümeti adam söwdasyny ýok etmek üçin iň pes standartlary doly berjaý etmeýär we hatda COVID-19 pandemiýasy döwründe adam söwdasyna garşy göreşmek täsiri göz öňünde tutulanda, bu ugurda esli tagalla etmedi we 3-nji derejede galdy "-diýlip, ABŞ-nyň Döwlet departamentiniň 2022-nji ýylda adam söwdasy baradaky hasabatynda aýdylýar.
Hasabatda 3-nji derejäniň adam söwdasyna garşy göreşde iň pes görkezijileriň biridigi aýdylýar. Türkmenistan bilen baglanyşykly bölümde, ýurduň hökümetiniň ýurduň içinde adam söwdasyny ýok etmek üçin ýeterlik tagalla etmeýändigi bellenýär. Geçmişde, Türkmenistan 2012-nji ýyldan 2015-nji ýyla çenli bu mesele boýunça 2-nji derejeli ýurtlaryň toparyna goşulypdy we 2016-njy ýyldan bäri 3-nji derejeli ýurt hökmünde görkezilýär.
"Adam söwdasynyň agyr görnüşleri" jynsy ekspluatasiýa maksady bilen adam söwdasyny, şeýle hem güýç, galplyk ýa-da zorluk ulanmak arkaly adamy işletmek, saklamak, alyp gaçmak, işe ýa-da hyzmatlara çekmek, mejbury zähmete, gulçulyga, bergä çekmek bilen baglanyşyklydyr.
Köp ýyl bäri ýurtda giňden ulanylýan mejbury zähmet tejribesi Türkmenistanyň adyna edilýän tankytlara sebäp bolýar. Ýurt ilaty jemgyýetçilik we oba hojalyk işlerine gatnaşmaga mejbur edilýär. Ýurduň pagta meýdanlarynda köplenç býujet işgärleri, esgerler, okuwçylar we mekdep okuwçylary zähmet çekýär.
"Hökümetiň garaşsyz gözegçilik missiýalarynyň barmagyndan ýüz öwürmegi pagta önümçiligine ygtybarly gözegçilik edilmeginiň öňüni aldy. Hökümet hiç hili derňew, sud işi barada habar bermedi; mejbury zähmet jenaýatlaryna gatnaşandygy üçin resmileri jogapkärçilige çekmedi; ejir çekenleri anyklamady; pidalara kömek maksatnamalaryny maliýeleşdirmedi "diýlip hasabatda aýdylýar.
Aýry-aýrylykda, döwletiň mejbury zähmet syýasatyny dowam etdirýändigi bellenýär. "Hökümet her ýyl pagta hasylynda, jemgyýetçilik işlerinde we ýurduň käbir beýleki pudaklarynda ululary we çagalary mejbury zähmet üçin toplamak syýasatyny dowam etdirdi" diýilýär.
Şeýle-de, adam söwdasy baradaky hasabatda 2022-nji ýylda hökümetiň adam söwdasyna garşy göreş babatynda möhüm tagallalary görkezmändigine garamazdan, "adam söwdasyna garşy maglumat kampaniýalaryna gatnaşmagyny dowam etdirmek we pagta ýygmak üçin tehniki enjamlary satyn almagyny dowam etdirmek" arkaly käbir ädimleri ädendigi aýdylýar.
Hasabatda Türkmenistanda adam söwdasyna garşy kanunçylyk ugrunda berilýän goldawa "pes" baha berilýär. Ýurduň kanunçylygy adam söwdasy we mejbury zähmet bilen baglanyşykly jenaýatlar üçin Jenaýat kodeksiniň Jynsy taýdan ekspluatasiýa we zähmet işjeňligi sebäpli jenaýat jogapkärçiligine çekýän 129/1 maddasyna görä jeza göz öňünde tutulýar. Şeýle-de, Zähmet kodeksiniň 8-nji maddasy, "mejbury zähmet" düşünjesini kesgitleýär.
Geçmişde Türkmenistanyň hökümeti adam söwdasynyň pidalarynyň bardygyny boýun alypdy.
2018-nji ýylda ýurduň hökümeti adam söwdasynyň 8 pidasynyň, 2017-nji ýylda bir adam pidasynyň, 2016-njy ýylda 11 pidanyň, 2015-nji ýylda 15 pidanyň bolandygyny ykrar etdi. Bu barada ABŞ-nyň Döwlet departamentiniň adam söwdasy boýunça 2019-njy ýylda çap bolan hasabatynda aýdylypdy we pidalaryň hakyky sanynyň has köpdügini bellenipdi. Şeýle-de, şonda daşary ýurt hökümeti tarapyndan maliýeleşdirilmeginde Aşgabatda we Türkmenabatda döredilen gyssagly telefon liniýasyna adam söwdasynyň pidalarynyň 7000 töwereginiň jaň edendigi habar berilipdi.
Bu aralykda daşary ýurtlarda ýaşaýan türkmen raýatlarynyň köplenç adam söwdasynyň pidasy bolýandygy barada yzygiderli habar berilýär. Emma türkmen häkimiýetleri we döwlet metbugaty kyn ýagdaýa düşen ýurduň raýatlary barada maglumatlary çap etmeýär.
BMG-niň Halkara Zähmet Guramasynyň iň soňky maglumatlaryna görä, dünýäde 28 milliona golaý adam gulçulyk zähmeti bilen meşgullanýar. Olaryň arasynda 3,3 million çaga bar, olaryň ýarysy jyns gatnaşyklaryna mejbur edilýär.
Rus dilinde hem okaň
Gadyrly okyjy, siz Telegram we WhatsApp tilsimleriniň messenjerleri arkaly Azatlyk Radiosy bilen howpsuz ýagdaýda habarlaşyp bilersiňiz. Telefon belgileri: +420 724 168 989 we +420 773 797 383.
Türkmenistanda VPN ulgamlary arkaly işleýär. Siz şu meýl: azathabar@derweze.net we sep arkaly biziň mugt Psiphon3 VPNulgamymyzy Android ulgamlary üçin ýükläp bilersiňiz. Azatlyk Radiosy siziň şahsyýetiňiziň doly gizlinligini kepillendirýär.
