Grono faworytów jak zwykle jest liczne, a stworzyć je powinniśmy według oczywistego, niepodlegającego dyskusji wzoru. Zapraszamy tercet przedstawicieli z wieloletniej liderki rankingu UEFA, a zatem uprzywilejowanej hiszpańskiej La Liga – broniący trofeum Real Madryt, jego sąsiadów z Atlético, FC Barcelonę – by następnie dostawić do niego kwartet przedstawicieli Bundesligi, Premier League, Serie A oraz Ligue 1, czyli wszechpanujących krajowo Bayern Monachium, Manchester City, Juventus, Paris Saint-Germain. Klasyczne 3+4. Siedmioro wspaniałych.
Wakacje minęły w ciszy i spokoju. Piękni i bogaci zachowywali się niestandardowo, znienacka zaniechali mianowicie przelicytowywania się na transferowe rekordy – gdyby nie hałaśliwa ucieczka Cristiano Ronaldo z Madrytu do Turynu, panowałby między nimi niemal bezruch. Real oraz Bayern kadrowo wręcz traciły (monachijczycy zakończyli handel na plusie przekraczającym 80 mln euro!), a pozostała piątka dokonywała co najwyżej drobnych korekt, uzupełniała podstawowy skład pojedynczym nazwiskiem, nikt nie ściągnął kandydata na gwiazdę numer jeden albo nawet dwa lub trzy. Owszem, Manchester City rzucił fortunę na Riyada Mahreza, ale to drużyny szczególnie nie odmienia, mistrzowska eskadra po prostu przypięła sobie kolejne bardzo mocne skrzydło. W PSG działo się podobnie, wyjęci z Bundesligi obrońcy Thilo Kehrer i Juan Bernat to w najlepszym razie retusz. Nawet w stosunkowo najbardziej rozrzutnym Atlético trener nie musi radykalnie rekonstruować zespołu.
Słowem, na szczytach zapanowała stabilizacja. Niespotykana od wieczności, wręcz zdumiewająca. Huragan rozszalał się natomiast wśród wyższej klasy średniej (w Anglii także jeszcze niżej, oni żyją w enklawie luksusu rządzącej się odrębnymi prawami, w alternatywnej rzeczywistości ekonomicznej), do której zaliczam Liverpool – niby finalista ostatniej edycji Ligi Mistrzów, ale wcześniej jej uczestnik tylko okazjonalny, do wiosennych rund przetrwał poprzednio w sezonie 2008/09. Drużynę Jürgena Kloppa również wypada przykleić do grona faworytów, które rozszerza się w ten sposób do ośmiorga wspaniałych i zachęca mnie, by przynajmniej na obecnym etapie sezonu, przed startem rozgrywek, szanse na zdobycie trofeum rozdzielić między nich po równo. Znaczy każdemu przyznać po 12,5 proc. – nikogo innego wśród triumfatorów nie umiem sobie wyobrazić.
Sylwetka Kloppa uświadamia, że o prymat w Champions League będą się ubiegać głównie ludzie niespełnieni. W sporej mierze z winy Realu Madryt, który zakłócił naturalny porządek rzeczy – nikt nigdy nie broni tytułu, kultywowaliśmy tę tradycję przez ćwierć wieku z okładem – i powygrywał aż cztery z pięciu najnowszych edycji. Biorąc pod uwagę długość kariery piłkarza, zagarnął dla siebie całą epokę zwyciężania. Dlatego siedmioro z ośmiorga wspaniałych to ludzie mniej lub bardziej niespełnieni.
Real Madryt, czyli jedyni nasyceni. Cztery razy w pięć lat. Najwspanialsza seria od prapoczątku rozgrywek, kiedy pięć razy w pięć lat triumfował również królewski klub ze stolicy Hiszpanii. Niewykluczone, że to właśnie stąd bierze się wstrzemięźliwość Florentino Pereza. Owszem, może szykować on spektakularny skok po Kyliana Mbappé czy Neymara w przyszłości i uznać, że chwilowo nie warto tracić energii na pomniejsze cele. Owszem, hiszpański biznesmen jako szef Realu wyewoluował, patologicznego zakupoholika zastąpił w nim jeden z najbardziej stonowanych graczy na rynku transferowym. Czy jednak jako prezes przegrany albo nie aż tak wygrany tak spokojnie – bez praktycznie żadnej reakcji, niczego sobie na osłodę nie sprezentował – zniósłby utratę obu gigantów, Cristiano Ronaldo oraz trenera Zinedine’a Zidane’a?
Pod poprzednim przywództwem madrytczycy nie tyle grali według stałego systemu, ile modyfikowali swoje zachowania w zależności od potrzeb, przystosowywali się do rywala, twórczo wykorzystywali niezmierzony arsenał techniczny jednostek. W obcojęzycznym piśmiennictwie przeczytałem i polubiłem to porównanie, że przypominali krążące wokół piłki neurony, które łączą się w dowolne sieci – ciągle inne, maksymalnie wydajne w zastanych okolicznościach. Można powiedzieć, że nie oni, lecz przeciwnik decydował o ich stylu, choć to oni kontrolowali sytuację.
Dokąd zmierza Julen Lopetegui, dopiero się przekonamy. Na razie widzimy, że nieobecność Ronaldo ponownie wyeksponowała klasę Karima Benzemy. Na początku kariery dostrzegałem w nim znacznie więcej niż świetnego środkowego napastnika, niemal godnego następcę Zidane’a, jednak Francuz od lat pokornie poświęcał się dla portugalskiego supergwiazdora, czasami wysłuchując całkiem serio wygłaszanych zarzutów, że zaniża poziom, odstaje od standardów Realu. Uwolniony od roli giermka Benzema na razie szaleje, a cała drużyna nie wygląda na słabszą, niewykluczone nawet, że wymiana 185 centymetrów świetnego bramkarza w Keylorze Navasie na 199 centymetrów świetnego bramkarza w Thibaucie Courtoisie ją wzmocni – i na przykład zapobiegnie golom traconym po lobie, na jaki porwał się Mario Mandzukić w finale Ligi Mistrzów 2017. Kto wie, czy ta drobna poprawka na tyłach nie będzie miała większego wpływu na siłę zespołu niż ubytek w ataku.
Pozostaje tylko pytanie, ilu bohaterów Santiago Bernabeu służba w królewskiej bieli inspiruje jak dotąd, ile jest prawdy w pogłoskach, że nowych wyzwań chętnie poszukałby zarówno Luka Modrić, jak i Marcelo. To postaci fundamentalne, a pewne znużenie mogli odczuć nie tylko oni, w końcu ich klub rozkwitł na unikalną w kontynentalnej czołówce oazę stabilności. Wyjąwszy nowego bramkarza, podstawowy skład tworzą wyłącznie piłkarze o stażu długim, bardzo długim lub obłędnie długim: Sergio Ramos – w klubie od 13 lat; Marcelo – od 11 lat; Benzema – od 9 lat; Varane – od 7 lat; Bale, Casemiro, Carvajal, Isco – od 5 lat; Asensio, Kroos – od 4 lat. Jeszcze raz: absolutny wyjątek w szeroko rozumianej czołówce.
Manchester City i Paris Saint-Germain, czyli niespełnieni intruzi. Intruzi, bo zanim spłynęła na nich mamona znad Zatoki Perskiej, z kontynentalną czołówką – nawet bardzo szeroko pojętą – nie łączyło ich kompletnie nic. Gdy jednak stały się klubami rządowymi, do prywatnych właścicieli należącymi tylko formalnie (szejk Mansour Nasser al-Khelaifi są zarazem ministrami rządów Zjednoczonych Emiratów Arabskich i Kataru), wleźli między starą elitę bezceremonialnie, rozsiadając się jak u siebie i kładąc buciory na stół. Bo jak inaczej potraktować zuchwałość, z jaką paryski prezes sprzątnął Florentino Perezowi sprzed nosa i Neymara, i Kyliana Mbappé?
Bukmacherzy wyżej cenią Manchester City, uważają go za głównego faworyta całych rozgrywek. To zwrot akcji niemal sensacyjny – Ligą Mistrzów od lat rządzą kluby hiszpańskie, żaden poważny ekspert ich hegemonii nie kwestionował, a jeśli już, to za zdolnego rzucić wyzwanie madrytczykom i barcelończykom uchodził Bayern. To zwrot sensacyjny i zarazem uzmysławiający, że szejk Mansour, choć wciąż nie osiągnął pełnej satysfakcji, zdołał swój klub wykatapultować wyżej niż ktokolwiek gdziekolwiek na najwyższym poziomie rywalizacji w XXI wieku.
Właśnie mija dekada, odkąd zjawił się Manchesterze. Przejął drużynę z dziewiątego miejsca ligi angielskiej, od sąsiadów z miasta oddaloną o 32 punkty, znoszącą klęski jak 1:8 z Middlesborough, w Pucharze UEFA rywalizującą z rywalami z Wysp Owczych (dostała się tam przez klasyfikację fair play). A dzisiaj dogląda zniewalającej futbolowej orkiestry, która pod Pepem Guardiolą zaczęła grywać koncerty tak nowatorskie i dla wyspiarzy odmienne, że sprawia wrażenie sprowadzonej z innego planety. I jeśli latem mistrzowie Anglii nie zabiegali desperacko o więcej transferów niż wspomniany Mahrez, to nie tylko z powodu finansowego fair play – mają wszystko, czego trzeba, pozostaje tylko urzekające koncertowanie w kraju przenieść na scenę międzynarodową. Inaczej będzie niedosyt, inaczej niektórzy zaczną kwestionować nawet klasę Guardioli, który przecież już w Bayernie zatrzymywał się na półfinale. Zdobywanie Pucharu Europy zyskało rangę warunku koniecznego, by w ogóle kogokolwiek umieszczać w gronie najwybitniejszych trenerów. Choć rozstrzygającą rolę często pełni w tych rozgrywkach przypadek (inni nazywają ów czynnik „szczęściem”), to dotarliśmy do momentu, w którym nawet 10 półfinałów z rzędu byłoby prawdopodobnie oskarżeniem – niby wielki fachowiec, a impotentny, tuż przy celu cała jego moc znika, normalnie hochsztapler, piłkarski doktor Zięba.
Jeszcze bardziej finansowe fair play skrępowało PSG, które pomimo wyprzedaży zawodników odrzuconych (patrz nasz Grzegorz Krychowiak) musiało się na rynku hamować i ligę francuską przynajmniej na razie opędza w sporej mierze nastolatkami o minimalnym lub żadnym doświadczeniu w seniorach, niekiedy nawet spoza opublikowanego na oficjalnej stronie internetowej składu pierwszej drużyny. Grają więc Christopher Nkunku, Moussa Diaby, Antoine Bernède, Timothy Weah (oczywiście syn George’a), Colin Dagba, Stanley N’Soki... Nie wiem, czy już ktoś sławił Thomasa Tuchela za „odwagę lansowania młodzieży” – rzadko sprawdza się w takich przypadkach, czy trenera aby nie zmuszają okoliczności – w każdym razie efekt wygląda budująco, w kraju paryżanie wciąż swobodnie rozprawiają się z kolejnymi rywalami. Niekoniecznie tylko z powodu ich słabości, bo tak się składa, że potentat sięga po talenty z okolic stołecznej francuskiej metropolii, a te słyną z przebogatych zasobów ludzkich. Nie tylko dlatego, że stamtąd wywodzi się Kylian Mbappé. Czy jednak młokosy podołają również w godzinie próby w Champions League? Albo – czy będą musieli podołać? Defensywę mistrzowie Francji zabezpieczyli, lecz w ubogiej drugiej linii pojedyncze kontuzje dorosłych zmuszą Tuchela do grania dziećmi, w napadzie też nie widać zatrzęsienia alternatyw dla zabójczego tercetu złożonego z Mbappé, Neymara i Edinsona Cavaniego. PSG to największa zagadka wśród ośmiorga wspaniałych. Zwłaszcza że losowanie skazało ją na rywalizację z Liverpoolem, gdzie dają po garach heavymetalowcy Jürgena Kloppa.
Juventus i Atlético, czyli niespełnieni totalnie. I pokrzywdzeni bodaj najbardziej, przynajmniej w swoim subiektywnym odczuciu. W niesamowitej królewskiej erze przybywali do czterech z pięciu finałów, zawsze z marnym skutkiem – różni ich tyle, że w decydujących starciach turyńczycy zdrowo obrywali od Barcelony oraz Realu, a madrytczycy w obu przypadkach ostro stawiali się sąsiadom z hiszpańskiej stolicy i zwyczajnie brakowało im łutu szczęścia. Stabilność tych klubów polega przede wszystkim na tym, że zżyli się z trenerami i trzymają ich najdłużej w szeroko pojętej czołówce, choć zarówno Massimiliano Allegriego (w Juve od 2014 roku), jak i Diego Simeone (Atlético, 2011) od dawna pożądają bogatsze firmy angielskie. To prawdopodobnie właściciele najznakomitszych obok Jürgena Kloppa nazwisk w fachu, przy których wciąż nie rozbłyskuje zdobyty Puchar Europy – pod wieloma względami podobni, obaj mianowicie zarządzają zespołami nadzwyczaj zdyscyplinowanymi taktycznie, uprawiającymi futbol pragmatyczny łamane przez cyniczny, w razie potrzeby zdolnymi do zademonstrowania kunsztu defensywnego na poziomie niedostępnym chyba nikomu na kontynencie. Obaj przypominają też niekiedy trochę hersztów gangu, biorąc pod uwagę buzujący w szatni testosteron oraz agresję ucieleśnianą przez kapitanów Giorgio Chielliniego i Diego Godina.
Teraz znów przeprojektowują drużyny. Allegri kombinuje, jak maksymalnie wykorzystać umiejętności podrzuconego mu przez departament marketingu – tak, przesadzam, ale tylko trochę – Cristiano Ronaldo i pomieścić go na boisku obok Paulo Dybali, nie wycinając wartościowych skrzydłowych Federico Bernardeschiego i Douglasa Costy, zaharowanego wojownika Mario Mandzukicia etc. W jego sztabie trwa burza mózgów, a wkoło obłęd biznesowy. Co rusz otrzymujemy aktualizację danych o szaleńczo rosnącej cenie akcji Juve (od wiadomego transferu spuchła o około 60 proc. i osiągnęła historyczny szczyt, choć cała giełda raczej dołuje) i nowych sponsorskich kontraktach, o świetlanej niesportowej przyszłości klubu dziennikowi „Financial Times” opowiada prezes Agnelli, on i współpracownicy snują marzenia o turyńskiej wersji galacticos, obiecując globalną ekspansję komercyjną. A do niezbędny jest triumf w Lidze Mistrzów – i oto mamy kolejnych delikwentów, którzy w pucharze z wielkimi uszami widzą sprawę życia i śmierci.
Podobnie jak zakapiory z Atlético, choć oni w rubrykach finansowych nie królują, tam żyją czystym sportem. Simeone usiłuje wpoić podwładnym styl gry nieco zmodyfikowany, wymagający dłuższego utrzymywania się przy piłce i jeszcze bardziej agresywny na połowie przeciwnika. Skutki na razie osiąga skrajnie odmienne niż Allegri, ale dopiero zaczyna, jego podwładni leczyli się lub usiłują wrócić do siebie po mundialu, a w Lidze Mistrzów i tak wszystko rozstrzygnie się wiosną. Trzeba się spieszyć, bo dynamicznie rośnie prawdopodobieństwo, że po sezonie z Madrytu ucieknie zarówno podupadły ostatnio lider defensywy Diego Godin (wygasa mu kontrakt, czy to nie idealny cel dla szukających okazji szefów Juve?), jak i lider ofensywy Antoine Griezmann (czy powabowi klubów w typie Barcelony można opierać się bez końca?). No i finał odbędzie się na lśniąco nowiusieńkim Wanda Metropolitano! Atlético odbierające berło sąsiadom z Realu na własnym stadionie – to jedna z atrakcyjniejszych fabularnie puent, których może dostarczyć Liga Mistrzów 2018/19. Właściwie to chyba hitowa ponad wszystkie. Niech wreszcie rozszczekają się wściekłe psy, niech zatriumfują Tarantino i maczeta Danny’ego Trejo, niech przeniosą transmisję finału na po 23.
Barcelona i Bayern, czyli niespełnieni inaczej. Inaczej, bo w obu drużynach roi się od ludzi, którzy najcenniejsze klubowe trofeum już obcałowywali. Tyle że obie lśnią blaskiem wyjątkowych megagwiazd. Leo Messi to kolekcjoner łupów nienasycony, więc cztery triumfy co najwyżej wzmagają apetyt – zwłaszcza teraz, gdy wielki antagonista Cristiano Ronaldo od trzech lat siedzi na Złotej Piłce. Robert Lewandowski zestarzał się natomiast na jednego z najwybitniejszych aktywnych futbolistów, którzy nie dotknęli Pucharu Europy (Gianluigi Buffon go rozumie), i może wręcz najwybitniejszego wśród wciąż aktywnych, których ponadto nigdy nie udekorowano medalem wielkiego turnieju reprezentacji narodowych, jak mistrzostwa świata czy kontynentu (Zlatan Ibrahimovic?) – wygrywa wyłącznie na poziomie lokalnym, krajowym. Dlatego obaj muszą czuć niesamowite parcie na Ligę Mistrzów.
Oba zespoły dzieli skala przeżywanych zmian. Barcelonie niedawno wycięło wieloletni centralny układ nerwowy, bo opuścili ją Xavi Hernandez i Andrés Iniesta, a ostatnio trener Ernesto Valverde uporczywie testuje ryzykowną konfigurację z Philippe Coutinho wycofanym do środka pola – co pozwala pomieścić na boisku wszystkich hakerów od włamywania się wrogich linii defensywnych, a zarazem grozi zburzeniem równowagi (i przywołanego Brazylijczyka, i Ousmane Dembélé ciągnie do przodu, Jordiego Albę właściwie też, kto będzie bronił lewej flanki?). W zderzeniu z mocnym przeciwnikiem może się to okazać strategią co najmniej karkołomną.
Bayern też niby od pewnego czasu ewoluuje, jednak ostatecznie zawsze odwołuje się do weteranów Arjena Robbena (w styczniu dodrybluje do 35. urodzin) i Francka Ribery’ego (35. urodziny minął w kwietniu) jako głównych pomysłodawców w ataku. Im bardziej obaj skrzydłowi słyszą, że stetryczeli i niech przepadną, tym mocniej nie schodzą z boiska, ba, złośliwe zrządzenie losu (czytaj: agresja rywala) ścina akurat o dwa stulecia młodszego Kingsleya Comana (znów operowana kostka w lewej nodze, jak w lutym, słabo to wygląda), więc dziadki muszą trzymać fason. Oto kolejny pociągający fabularnie finał: odsyłani do przytułku ramole wołają, że niech znów poniesie nas wiatr, dofruwają do finału, porywają trofeum, tańcom nie ma końca. A wkoło hulają inni piękni trzydziestoletni, od Manuela Neuera, Jerome’a Boatenga (już był na rogatkach Paryża!) i Matsa Hummelsa, przez Javiego Martineza, po Thomasa Mülera i Roberta Lewandowskiego. Niczego sobie obrazek.
Liverpool, czyli niespełniony trener z ludzką twarzą. Z ludzką twarzą, bo piłkarzami nie manipuluje jak technokrata, tylko przytula, kibiców nie pozdrawia zza płotu, tylko idzie z nimi na browar, a drużyny nie wybiera jak firmy, tylko szuka idei – jeśli wolno mi zacytować własnego blurba do ukazującej się właśnie u nas biografii. (Nawiasem mówiąc, szczerze i zupełnie niekomercyjnie zachęcam do lektury, może być początkiem pięknej przyjaźni z panem trenerem). On kieruje już zupełnie inną drużyną niż tak, którą objął:
Minionego lata wydał Jürgen Klopp na transfery więcej i przeobraził zespół bardziej niż wszyscy wyżej wymienieni. Blogowałem przed sezonem, że w Alissonie – wzmocnienie najsłabiej obsadzonej pozycji w podstawowym składzie – widzę pozyskanie najlepszego moim zdaniem golkipera poprzedniej edycji Champions League i najważniejszy transfer w czołówce ligi angielskiej. Jak dotąd przewidywania się potwierdzają, Liverpool właściwie nie traci goli, choć Brazylijczyk raz poważnie się wygłupił. Doniosły wymiar ma także wzięcie Naby’ego Keity (lubię jego zwierzenia o ostatnim sezonie w RB Leipzig, gdy po każdym rozegranym meczu Bundesligi analizował do upadłego mecz swojej przyszłej drużyny), Fabinho (wciąż czekamy!) czy nawet rezerwowego Xherdana Shaqiriego. Ekipa, która wiosną umiała m.in. dwukrotnie przeczołgać Manchester City i dotrzeć do finału, jeszcze spotężniała. Średnio sobie wyobrażam, by znów stanęła wiosną 2019 roku do decydującego starcia, ale wizerunek Kloppa jako notorycznego przegrywacza decydujących starć nie może istnieć wiecznie – wypada go wreszcie zamazać Kloppem zwycięskim.
Podsumowanie niekonkluzywne, czyli nie wierzcie ekspertom. Jeśli oczekiwaliście wyraźnej hierarchii faworytów, to serdecznie przepraszam, szukajcie gdzie indziej. Jeśli zaufacie czyjejkolwiek hierarchii faworytów, to wam szczerze współczuję.
Ale jeśli uważacie, że moje rozdanie po 12,5 proc. szans na końcowy triumf każdemu z ośmiorga potentatów za efekciarską przesadę, poniekąd przyznaję wam rację. Roboczo tak rzuciłem, beztrosko i mniej więcej. Być może przy użyciu mikroskopu oraz innych narzędzi dokładniej pomiarowych troszkę bym typy zróżnicował, komuś dał 16 proc., a kogoś bym zostawił z 11 proc. Niestety, wiarygodne metody sprawdzania, który z faworytów waży ciut więcej, nie istnieją, możemy tylko mieszać w czarodziejskim kotle i zgadywać. Nie wiadomo, kto kogo wiosną wylosuje, komu w kluczowym momencie zetnie kluczowego piłkarza lub piłkarzy, kogo skrzywdzi sędziowski błąd (nie wiadomo nawet, czy UEFA zainstaluje na fazę pucharową VAR), komu szlagierowe starcie w Lidze Mistrzów wypadnie po wycieńczającym szlagierowym starcie w rozgrywkach krajowych, kogo ocali rykoszet w doliczonym czasie gry, kogo napędzi, a kogo zablokuje promieniowanie kosmiczne lub układ planet. Potentatów dzielą różnice minimalne, w tym sezonie – po przenosinach Cristiano Ronaldo z Madrytu do Turynu, wzmocnieniach Liverpoolu etc. – chyba jeszcze bardziej minimalne niż dotychczas. Na szczytach zrobiło się płasko .
