«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանում է նախկին պատգամավոր, «Անվտանգություն և ժողովրդավարություն» ՀԿ նախագահ Նաիրա Զոհրաբյանը
-Տիկի՛ն Զոհրաբյան, բանակում օրերս արձանագրվել է մահվան հերթական դեպքը: Տարին դեռ չի ավարտվել բանակում արդեն արձանագրվել է 20 մահվան դեպք, որից 16-ը խաղաղ պայմաններում։ Այս ցուցանիշն ինչի՞ հետևանք է։
-Տարին, այո՛, դեռ չի ավարտվել, բայց մենք ունենք այս խայտառակ ցուցանիշը՝ մահվան 20 դեպք, որից միայն 4-ն է թշնամու կրակոցից, մնացած 16 դեպքը, որոնք, ի դեպ, տեղի է ունեցել վերջին երեք շաբաթներում, մեծամասամբ շատ կասկածելի ինքնասպանություններ են, որովհետև, երբ կարդում ես հարազատների, մերձավորների վկայությունները, իրենք բոլորն էլ պնդում են, որ իրենց որդին, մերձավորը որևէ պարգայում չէր կարող նման քայլի դիմել։
Հիշո՞ւմ եք՝ ընդդիմադիր պատգամավոր Նիկոլ Փաշինյանը խորհրդարանի ամբիոնը ո՛նց էր ցնցում 2014 թվականին ամբողջ տարվա մեջ 4 մահվան դեպքը ու մի ստատուս էր գրել լալահառաչ, որ սրանք ընդամենը սոսկ վիճակագրություններ չեն, սրանք ընդամենը անուն, ազգանուն չեն, այդ ամենի հետևում ճակատագրեր են։
Իսկ այս 20-ի հետևում, դեռ տարին չվերջացած, ճակատագրեր չկա՞ն, Արցախի համար 44-օրյայում սպանված հինգ հազարի, որոնց անուն, ազգանունները դեռ ամբողջական չգիտենք էլ, հետևում ճակատագրեր չէի՞ն։
Սա զարհուրելի է, նման բան չի եղել որևէ իշխանության ժամանակ, քանի որ ես այդ տարիներին եղել եմ թե՛ լրագրող, թե՛ պատգամավոր ու ամբողջ վիճակագրությունն իմ ձեռքի տակով անցել է, ես ասում եմ, որ որևէ՛ իշխանության օրոք՝ բացի պատերազմական վիճակից, օրինակ՝ ապրիլյան քառօրյայի ժամանակ, երբ ունեցանք 92 զոհ, որևէ այլ պարագայում նման թիվ չի արձանագրվել։
Սա զարհուրելի է ու այս թիվն արձանագրում ենք մի իշխանության օրոք, որը խոսում է, թե բանակում այլևս ձեդավշինա չկա, բանակում այլևս չկա, սուտը մեռնի՞, թե չկա։
Մի հատ հարցրեք զորացրված զինվորներին, լսեք թե ինչեր են պատմում ղումարներից, թե ինչպես են նորակոչիկներին բռնի ուժով ներքաշում տարբեր ազարտային խաղերի մեջ ու ինպես են զինվորները զանգում տուն, ընտանիքին ասում՝ մինչև այս ժամը, որ գումարը քարտիս վրա չուղարկեք, ինձ ողջ չեք տեսնի։
Մամուլում քանի անգամ նման հրապարակումների հանդիպել ենք, որևէ մեկը այդ հրապարակումները հերքե՞ց, կամ որևէ մեկը գնա՞ց վերջին կասկածելի ինքնասպանության հետևից, երբ գյուղացիները պնդում են, որ որևէ պարագայում հնարավոր չէր, որ այդ պայմանագրային ծառայողն ինքնասպան լիներ։
Դրանից առաջ արձանագրված դեպքը ևս, եթե անգամ ինքնասպան են լինում, բա չե՞ք պարզում, թե ի՛նչ նվաստացումների է ենթարկվում զինվորը, որ նման քայլի է դիմում, առնվազն Սուրեն Պապիկյանը պետք է շատ շահագրգիռ լիներ այդ դեպքերը պարզելու, որովհետև, երբ ինքը ծառայության ընթացքում դանակահարել էր իր սպային, ասել էր, որ իրեն նվաստացրել են, բա չե՞ս ուզում պարզես, այս ինքնասպանության դեպքերը որ լինում են, ի՛նչ վիճակի են հասցնում զինվորին կամ պայմանագրային զինծառայողին, որ մարդը դիրքերում ինքնասպան է լինում։
Կրկնում եմ, այսպիսի վիճակագրություն որևէ ժամանակ չի եղել ու սա մենք արձանագրում ենք ամենաժողովրդավար, ԱՄն դեսպանի կողմից ժողովրդավարության փարոս արձանագրված իշխանության պայմաններում: Ընդամենը մի քանի օր առաջ ժողովրդավարության հերթական ֆորումի ժամանակ Նիկոլը հայտարարում էր, որ Հայաստանի թիվ մեկ բրենդը ժողովրդավարությունն է։
-Այս ցուցանիշի նկատմամբ, ըստ էության ակնհայտ անտարբերությունն ինչո՞վ եք բացատրում, թե՛ ՊՆ նախարարի մակարդակով ու թե՛ վարչապետի։
-Եթե հիմա հետահայաց նայում ենք, թե ովքեր էին օրինակ 2014-ին ամբողջ տարվա մեջ 4 մահվան դեպքի հետ կապված անասելի աղմուկ բարձրացնողները, պարզվում է, որ արևմտյան գրանտներից սնվող ՀԿ-ներն էին, այսօր էլ այդ ՀԿ-ները ստանում են իրենց գրանտերը և լուռ ու մունջ են. իրենք կա՛մ չեն նկատում, կա՛մ չտեսնելու տալիս այն, ինչ տեղի է ունենում, այսինքն՝ չկա կազմավորված քաղաքացիական հասարակություն։
Այն ժամանակ քաղհասարակությունը մի հատ տերև կտրեին, ամեն մեկն իր դոշին մի հատ ծառի ճյուղ էր խփում և պառկում էր Մաշտոցի պողոտայում տրակտորի տակ, դեռ երթուղայինը չթանկացրած, է՛լ մտավորական, է՛լ երգիչ, է՛լ ով ասես իր դոշին խփեց հիսուն դրամ ու ինչ-որ լալահառաչ ակցիաներ էին կազմակերպում։
Այսինքն՝ չկա այն սեգմենտը, որ այդ խնդիրը դարձնի դարի հարց ու ստիպի իշխանությանը դրա վրա ուշադրություն դարձնել, իսկ այս իշխանությունը թքած ունի, որովհետև Նիկոլ Փաշինյանը շատ անտարբեր, ստոիկյան հանդարտությամբ, ինչպես կասեր հենրիկ Հովհաննիսյանը՝ ես նախանձում եմ քո ստոիկյան հանդարտությանը, հարցերին պատասխանում է հետևյալը՝ ես ինչ անում եմ, անում եմ ժողովրդի տված քվեով։ Ինչի հետևանքով էլ մենք ունենք այս կատաստրոֆիկ իրավիճակը։
-Այսինքն՝ քանի հանրության կողմից չի եղել ճնշում, իշխանությունը քայլեր չի՞ ձեռնարկելու։
-Իհարկե, հիշո՞ւմ եք, 2013 թվականին, երբ Մարտունիից զոհված զինծառայողի դին հայը՝ ի նշան բողոքի, բերել էր Կառավարության շենքի դիմաց։ Բա հիմա ինչո՞ւ ձեր, իբր ինքնասպան եղած որդիների դիակը չեք բերում ու չեք դնում Նիկոլ Փաշինյանի աշխատասենյակի դիմաց, որովհետև չկան, չէ՞, տարբեր գրանտերով գործող կազմակերպություններ, որ գան ձեր տներ, ձեզ համոզեն ու ձեր դիակի կողքից բռնած բերեն։ Մենք գիտեինք, չէ՞, թե կոնկրետ այդ դեպքը որ կազմակերպությունն էր Մարտունիում կազմակերպել ու դիակը բերել, հասցրել Երևան։ Քանի որ չկա հանրային ճնշում, իշխանությունն իրեն ինչո՞ւ պետք է ճնշի, հո մազոխիստ չէ՞, Նիկոլը հայտարարում է, չէ՞, ես ինչ անում եմ, անում եմ ժողովրդի քվեով։
-Տիկի՛ն Զոհրաբյան, նորմալ երկրում նման ցուցանիշներ արձանագրած Պաշտպանության նախարարն ի՞նչ պետք է աներ։
-Նորմալ երկրում Նիկոլ Փաշինյանը 2020 թվականի նոյեմբերից հետո, նվազագույնը հրաժարական պետք է ներկայացներ, նորմալ երկրում՝ այս ցուցիչներից հետո, Սուրեն Պապիկյանը ոչ թե պետք է գնար հարսանիքի քավոր կանգներ ու այդ նկարներով համացանցը ողողեր, այլ պետք է հրաժարական տար։
Քրիստինե Աղաբեկյան
MediaLab.am
The post Սա զարհուրելի է, նման թիվ չի արձանագրվել ոչ մի իշխանության ժամանակ. Զոհրաբյանը՝ բանակում զինվորների մահվան ավելացող դեպքերի մասին first appeared on MediaLab Newsroom-Laboratory.
