پس از اینکه حکومت طالبان در قانون امر به معروف و نهی از منکر نشر تصاویر موجودات زنده را ممنوع اعلام کرد. فشار ها بر رسانههای تصویری در افغانستان افزایش یافته است.
این قانون که در تاریخ دهم اسد سال ۱۴۰۳ توشیح و در جریده رسمی منتشر شد که رسانه ها را موظف به رعایت بند سوم، ماده ۱۷، این قانون کرده است.
محتسبان وزارت امر به معروف و نهی از منکر تصاویر موجودات زنده را “ناروا” میدانند.
به نظر می رسد برخی مقامات بلندپایه طالبان و حتی مفتی های مشهورآنان با این ممنوعیت موافق نیستند.
همزمان با فشارها بر رسانهها، ویدیوهای قدیمی از جلال الدین حقانی، پدر سراج الدین حقانی وزیر سرپرست امور داخله طالبان، منتشر شده است که وی میگوید بسیاری از علمای عرب و عجم تصویر را حرام نمی دانند:
" برخی علما حکم اصلی ثابت شده را پیش می کنند و آن (تصویر) را ممنوع میکنند. اما برخی دیگر از علمای بزرگ در میان اعراب، عجم، پاکستان و افغانستان بر این موضوع (تصویر) ممانعت نمی کنند."
علاوه بر این، صحبت های برخی از مفتی های طرفدار طالبان نیز در شبکههای اجتماعی منتشر شده است که عکس های کامره را ممنوع نمی دانند.
در میان این افراد سخنان شیخ رحیمالله حقانی یکی از مفتیهای برجسته طالبان که در ماه آگست ۲۰۲۲ در کابل در یک انفجار کشته شد، نیز به چشم میخورد.
او در یک سخنرانی در یک مجلس؛ ویدیو و تصاویر کامره ها را به آینه تشبیه میکند و میگوید که اینها فقط انعکاس نورهستند، نه تصویری که شریعت آن را منع کرده است.
داکتر محمدالله سخره، از علمای فارغ التحصیل پوهنتون الازهر مصر، به رادیو آزادی گفت که تصاویر و مجسمهها تنها در شرایطی ممنوع هستند که خطر شرک یا پرستش آنها وجود داشته باشد:
"تمامی جوامع فقه اسلامی، از الازهر گرفته تا عربستان سعودی، شام، عراق، فلسطین و مغرب، توافق نظر دارند که این تصویری که ما و شما می گیریم، از نوع آن تصاویر نیست. این ثبت یک حالت است، این تصویر شبیه حالتی است که انسان چهره خود را در آب یا آینه می بیند."
دیدگاه های ضد و نقیض در مورد نشر تصویر و قوانین امر به معروف و نهی از منکر، سبب شده که خبرنگاران با مشکلات متعددی روبرو شوند.
مرکز حمایت از خبرنگاران افغانستان می گوید درحداقل سه ولایت کندهار، تخار و بادغیس، نشرات تلویزیون ملی عملاً متوقف شده است.
حامد عبیدی رئیس مرکز حمایت از خبرنگاران افغانستان میگوید که مسئولان وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان نشست های متعددی با مدیران رسانهها داشته و از آنان خواسته اند قوانین را رعایت کنند.
او میگوید که سرنوشت تلویزیونها در کابل همچنان مبهم است و مقامات بلند پایه وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان گفته اند که احتمال دارد در نشرات تلویزیونی استثنا قایل شود:
“اداره امر به معروف طالبان طی دو ماه گذشته نشست های منظم با مدیر مسولان رسانهها داشت. در این نشست ها از همه خواسته شده که قوانین امر به معروف را در نشرات خود رعایت و تطبیق کنند. هرچند که موضوع تصویر چندین بار مطرح شده، اما تلویزیون بدون تصویر معنا ندارد و پاسخ اداره امر به معروف همیشه نامشخص بود و می گفتند که ممکن است نشرات تلویزیونی مستثنا شود.”
در پی این فشارها، برخی مسئولان رسانهها در کابل به کندهار رفته و با ذبیح الله مجاهد سخنگوی طالبان دیدار کردند.
به گفته دو مسئول رسانه در کابل که به دلیل حساسیت موضوع نخواستند نام و صدای شان نشر شود، گفتند که هفته گذشته در کندهار در باره شایعات مسدود شدن رسانه های تصویری صحبت کردند و مجاهد این موضوع را رد کرده است.
یک مقام وزارت اطلاعات و فرهنگ طالبان نیز به رادیو آزادی گفته است که آنان هنوز برنامهی برای ممنوعیت کامل تصاویر و فیلم ندارند.
مدیرمسئول یک تلویزیون در کابل که نخواست نامش فاش شود، گفت که برخی از مقامات امر به معروف و نهی از منکر بر آنها فشار میآورند تا نشرات تصویری را متوقف کنند.
اما برخی از مقامات طالبان به طور غیررسمی اطمینان دادهاند که این مسئله مطرح نیست.
در همین حال، بسیاری از ادارات و وزارتخانهها در کابل، از جمله ریاست الوزرا، گزارشهای خود را به شکل ویدئویی منتشر میکنند.
اختلاف نظر میان مقامات طالبان بر سر برخی مسائل جدید نیست.
پیش از این نیز در مسائلی همچون آموزش دختران تفاوت دیدگاه دیده شده است.
با این حال، در اکثر این مسایل اختلاف برانگیز، فرمانهای ملا هبتالله آخوندزاده رهبر طالبان و سیاستهای وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان اجرایی شده است.
در یکی دیگر از سیاستهای مرتبط با رسانهها که با مخالفت روبرو بود، حضور دختران در تلویزیون مطرح بود.
بعدها، وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان اعلام کرد که دختران باید با ماسک در صفحه تلویزیون ظاهر شوند که این امر نیز اجرایی شد.
