الهه جعفرزاده: «ما با چندین مشکل جدی در محیط‌زیست روبه‌رو هستیم و متأسفانه در طول چند دهه اخیر، مردم انبوهی از این مشکلاتِ حل‌نشده را لمس کرده و می‌کنند. علاوه بر اینکه نتوانسته‌ایم حتی یک مورد از معضلات ترافیک و آلودگی صوتی، آلودگی هوا، فرسایش خاک، فرونشست زمین و خشکیدن تالاب‌ها را حل کنیم، بلکه مدام بر حجم این مشکلات افزوده شده و همین موضوع به‌تدریج اعتماد مردم را به توانایی نظام تدبیر کشور کمرنگ کرده است.»
بخشی از صحبت‌های محمد درویش، فعال محیط زیست، پژوهشگر و کویرشناس، را خواندید که در آستانه چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران، در راستای اهمیت بخشیدن به موضوعات و معضلات محیط‌زیست کشور مطرح شده است و می‌بایست مورد توجه کاندیدای منتخب ریاست جمهوری قرار گیرد.
او به خبرآنلاین می‌گوید: «بهتر است رئیس جمهوری نهم صرفاً برای حل یکی از این مشکلات پیشقدم شود و تمام قدرت و توانایی خود را روی همان یک مسئله متمرکز کند. چرا که بدیهی است در طول چهار سال، امکان حل تمام مشکلات وجود ندارد و صرفاً با وعده‌های امیدوارکننده نمی‌توان امید و اعتماد به نظام تدبیر را برگرداند.»
مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:
شما اخیراً از خودتان ویدئویی منتشر کردید که ضمن حمایت از دکتر مسعود پزشکیان، در چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری، به بیان مشکلات عدیده‌ای پرداختید که محیط‌زیست کشور با آنها مواجه است و از این وضعیت ابراز نگرانی کردید. آیا دولت جدیدی که روی کار می‌آید قادر است تمام این موانع و مشکلات را از سر راه بردارد و شرایط محیط‌زیست را بهبود ببخشد؟
حل تمام مشکلات به یکباره ممکن نیست. اما اگر دولت جدید، عزم خود را برای حل فقط یک مشکل، مثلاً ترافیک، جزم کند و آن را به طور ریشه‌ای رفع کند، می‌تواند در پایان دوره خود با قاطعیت به مردم یادآور شود که کشور در یک مقطع، با چه میزان ترافیک، آلودگی صوتی، هوای ناسالم، تلفات ۵۰ هزار نفری ناشی از آلودگی هوا در سال و آمارِ سالانه‌ی ۹ هزار مرگ و میر در تهران و ۸ درصد مرده‌زایی جنین در اثر آلودگی هوا روبه‌رو بود، اما زیر سایه حل مشکل ترافیک توانستیم این موارد را هم برطرف کنیم. شاید هنوز در زمینه محیط‌زیست هنوز با فرونشست زمین، پاک‌تراشی جنگل‌ها، فرسایش خاک و … دست و پنجه نرم می‌کنیم، اما دست‌کم توانستیم یک مانع را از میان برداریم. اگر این اتفاق رقم بخورد و ضریب نفوذ حاکمیت برای حل یک بحران منجر به افزایش اعتماد ملی شود، فکر می‌کنم بحران‌های بعدی را نیز با مشارکت مردم بهتر و راحت‌تر می‌توان حل کرد.
پیشنهادی هم در این‌باره دارید؟
امیدوارم که دولت جدید در راستای ارتقای سلامت محیط‌زیست، برای تبدیل مبلمان شهری از خودرومحوری به بوم‌محوری، گام‌های مؤثر و سازنده‌ای بردارد. هم‌چنین امیدوارم رئیس جمهوری آینده به همراه کابینه‌اش، به‌عنوان یک حرکت نمادین هم که شده، یک روز در هفته را با دو چرخه به ساختمان مجلس بروند. لازم است مردم این چیزها را ببینند و بدانند که شاخص توسعه‌یافتگی استفاده از دوچرخه است نه اتومبیل. ادامه همین روند و مشارکت مردم در آن، نه‌تنها یک راه حل پایدار برای حل مشکل ترافیک، آلودگی هوا و آلودگی صوتی است، بلکه می‌تواند مسئله کم‌تحرکی، که سالانه بیش از ۲۰۰ هزار میلیارد تومان به کشور خسارت وارد می‌کند، را مهار کند. هم‌چنین در زیباسازی فضای شهری و ارتقای روابط اجتماعی نیز مؤثر است.
پیشنهاد من به دولت چهاردهم برای بهبود گام به گام اوضاع این است که از بین تمام بحران‌های محیط‌زیستی، مشکل ترافیک شهری و آلودگی هوا را در اولویت قرار دهد؛ تا بدین ترتیب امیدی را در جامعه زنده کند.
شما به‌عنوان یکی از حامیان آقای پزشکیان در گردهمایی دوستداران محیط‌زیست، که روز سه‌شنبه پنجم تیر ماه در ستاد مردمی ایشان در تهران برگزار شد، حضور داشتید؛ از عناوین مطرح‌شده در این مجمع برایمان بگویید.
در این مجمع، به بیان جدی‌ترین بحران‌هایی که محیط‌زیست با آنها مواجه است، پرداخته شد. به‌طور نمونه، در خلل این گردهمایی دکتر هادی کیادلیری، رئیس دانشکده منابع طبیعی دانشگاه علوم و تحقیقات، به ماجرای پاک‌تراشی جنگل‌ها، نابودی رویشگاه‌های مادر بخصوص هیرکانی و زاگرس اشاره کرد و گفت که نزدیک به ۴۰ میلیون درخت بوکسوس هیرکانا (شمشاد جنگلی)، که از گونه‌های بومی کشور است، را در پنج سال اخیر از دست داده‌ایم.
دکتر عادل جلیلی، عضو هیئت علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، نیز بر مشکل نابودی تنوع زیستی در کشور تأکید کرد؛ اینکه اگر قرار باشد تقابل میان مردم و منابع طبیعی را از بین ببریم، باید اقتصادی را معرفی و پایه‌گذاری کنیم که کمترین وابستگی را به منابع طبیعی کشور داشته باشد. آقای جلیلی هم‌چنین با انتقاد به گرایش افراطی به حوزه معدن، اضافه کرد که این حوزه صرفاً کمتر از دو درصد از سهم تولید اشتغال و ثروت را در اختیار دارد، در صورتی که ۱۴ میلیون هکتار از وسعت ایران به عملیات معدنکاری اختصاص داده شده است؛ که غالب این مساحت، از اراضی کشاورزی است و می‌تواند مخاطراتی برای تولید و ذخیره آب شیرین کشور داشته باشد.
عملکرد دولت قبل را در راستای حفاظت از محیط‌زیست چگونه ارزیابی می‌کنید؟
دولت قبل در حوزه محیط‌زیست، دو عملکرد درخشان داشت؛ که یکی توقف فعالیت پتروشیمی میانکاله و دیگری تصویب سند امنیت غذایی کشور بود؛ که رئیس جمهوری فقید، به‌عنوان رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی، تیر ماه سال گذشته در حضور نمایندگان عالی‌رتبه کشور آن را ابلاغ کرد و مطابق این سند باید تا افق ۱۴۱۱، ۳۰ میلیارد متر مکعب در مصرف آب صرفهجویی کنیم. بدین منظور لازم است مصرف آب در بخش کشاورزی، سالانه ۳ میلیارد متر مکعب کاهش پیدا کند و ۵ میلیارد متر مکعب ناترازی کمتر شود.
از دیدگاه شما و با توجه به مناظرات صورت‌گرفته، نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۳ در راستای اهداف زیست‌محیطی چقدر تابع عمل به مفاد این سند هستند؟
مطالبه ملی این است که مفاد این سند به اجرا برسد، اما اگر به صحبت‌های اخیر آقای سعید جلیلی، کاندیدای منتخب ریاست جمهوری، توجه کرده باشید، ایشان در بخش محیط‌زیست، از یک فرصت 11 میلیارد دلاری برای صادرات صیفیجات به روسیه صحبت به میان آورده؛ که در اثر اختلاف بین روسیه و اوکراین و اتحادیه اروپا به وجود آمده است. این نامش فرصت نیست، تهدید است. چنین موضوعی به‌طور آشکارا برخلافِ روح و هویت سند امنیت غذایی است که امضای ابراهیم رئیسی پای آن است. کما اینکه آقای جلیلی، خود را پیرو و ادامه‌دهنده مرام و مشی دولت رئیسی می‌داند! به سادگی می‌توان دریافت که چقدر بین شعار تا عمل فاصله وجود دارد.
ضعف و کاستی‌های دولت پیشین را در حفاظت از محیط‌زیست کشور چطور برمی‌شمارید؟
کوتاه‌آمدن دولت رئیسی در برابر آبگیری سد چمشیر، ضعف شدید سازمان حفاظت از محیط‌زیست در انجام وظایف سازمانی و ایجاد نارضایتی در بین پرسنل سازمان، اجتناب رئیس این سازمان از گفت‌وگو با فعالان محیط‌زیستی، کاهش مشارکت‌ها و افزایش فشارهای امنیتی در این حوزه، همه و همه نقاط ضعف دولت سیزدهم در بخش محیط‌زیست است.
به‌عنوان سؤال آخر و با اشاره به حمایت شما از دکتر مسعود پزشکیان، آیا ایشان را در اصلاح و رفع مشکلات زیست‌محیطی کشور توانا می‌بینید؟
نکته مثبتی که در خصوص آقای پزشکیان وجود دارد، این است که او همواره معترف به این بوده که ادعایی ندارد و خود را متخصص و صاحب سبک نمی‌داند؛ اما بارها متذکر شده که از متخصصان امر در هر حوزه استفاده خواهد کرد. آقای پزشکیان در پستی که اخیراً در صفحه ایکس (توییتر سابق) خود منتشر کرد، اظهار داشت که در دولت ایشان هرگز طرحی که منجر به تخریب محیط‌زیست شود، حمایت و تأیید نخواهد شد. این جمله بی‌سابقه است و هرگز در سیزده دولت قبلی چنین قولی داده نشده؛ به عبارتی او [در صورت روی کار آمدن] به سازمان محیط‌زیست دولت خود قدرت وتو داده است. ما باید همواره این مسئله را به ایشان یادآور شویم که چه تعهدی را به مردم و فعالان محیط‌زیست داده است و امیدواریم که در صورت موفقیت در انتخابات ریاست جمهوری، بتواند به نحو احسن به این وعده عمل کند.
بیشتر بخوانید:
غرق کردن آثار تاریخی کشور برای سدسازی؛ ۳.۵ درصد مساحت کشور گرفتار فرونشست شده/«سدسازی، عامل اصلی خشکیدن دریاچه ارومیه است»
۴۷۲۳۲