بیست و چهارم جنوری « روز جهانی آموزش » در حالی بزرگداشت می‌شود که طالبان میلیون‌ها دختر و زن را در افغانستان از آموزش و تحصیل محروم کرده اند.
شماری از آنان می‌گویند، ناامیدی بر زندگی‌شان سایه افگنده است.
قدریه رضایی که صنف یازدهم بود به رادیو آزادی می‌گوید، خواست‌ها در این باره از جامعۀ جهانی بی نتیجه بوده و این بار از مردم می‌خواهد دست به دست هم دهند و برای آیندۀ دختران کاری کنند.
"هیچ انگیزه‌ای برای آینده و ادامه زندگی نداریم حق مسلم ما را از ما گرفتند تا چه وقت صبرکنیم بارها و بارها از سازمان ملل و نهادهای مسئول خواهش کردیم اما متاسفانه هیچ اقدام عملی نکردند این بار خواهش ما از مردم افغانستان است که نگذارند سر دختران‌تان بیشتر از این ظلم شود."
طالبان از زمان حاکمیت شان در ۱۵ آگست۲۰۲۱ به هیچ دختری بالاتر از صنف ششم اجازه ندادند تا به آموزش ادامه دهد.
این ممنوعیت با اعتراضات گسترده و واکنش‌های شدید داخلی و جهانی روبه‌رو شد، اما طالبان تا به حال این تصمیم‌شان را تغییر ندادند.
سازمان‌های مختلف از جمله سازمان ملل متحد، شورای امنیت این سازمان و سازمان همکاری اسلامی خواهان رفع محدودیت بر تحصیل، آموزش و کار زنان افغان شده اند.
عبدالسلام حنفی، معاون رئیس الوزرای حکومت طالبان هفتۀ گذشته در دیدار با هیئت سازمان ملل متحد در کابل گفت، به حقوق زنان در چوکات شریعت اسلامی و عننعات افغانی احترام گذاشته می‌شود و خواهان حل موضوع کار و تحصیل زنان از طریق گفت‌وگو شد.
سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) امسال به هدف جلب توجۀ جهانیان برای لغو فوری ممنوعیت در برابر آموزش زنان افغان، این روز را بنام آموزش زنان و دختران افغان اختصاص داده است.
یونسکو به روز سه‌شنبه میزبان نشست بزرگی است و در آستانۀ روز جهانی آموزش در توییترش نوشته که همه در برابر محدودیت آموزش دختران افغان یکصدا شوند و بخواهند که دختران افغان اجازۀ آموزش را داشته باشند.
بر اساس معلومات سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد،۲.۵ میلیون دختر که هشتاد درصد دختران در سن تحصیل در افغانستان را تشکیل می‌دهند از سوی طالبان از آموزش محروم شده اند.
یونسکو این تصمیم طالبان را تهدیدی برای از بین بردن دست‌آوردهای توسعه‌ای۲۰ سال گذشتۀ افغانستان خوانده است.
سمیرا ساقی یکی از آموزگاران مکتب در شهر کابل تأکید می‌کند که جامعۀ جهانی باید در نشست یونسکو دلیل اصلی ممنوعیت آموزش زنان را از طالبان بپرسد.
"دلیل ممانعت‌شان برای آموزش دختران چه است چرا دختران را از تعلیم و زنان را از کار منع کرده اند، از گذشته هم همه دختران با حجاب بودند و اگر اینها (طالبان) می‌خواهند مکاتب باز شود پس بگویند یونیفورم‌شان چه قسم است؟"
در دور اول حاکمیت طالبان در افغانستان در سال‌های ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ هیچ زن و دختری اجازۀ رفتن به مکتب، پوهنتون یا کار را نداشت.
اما سازمان یونسکو گفته است، مشارکت زنان در تحصیلات عالی افغانستان که حالا به صفر رسیده، دربیست سال گذشته تقریبا ۲۰ برابر شده بود، و شمار دانشجویان دختر از ۵۰۰۰ به بیش از ۱۰۰ هزار دانشجو رسیده بود.
وحیده ساغری که دانشجو پوهنزی ژورنالیزم هرات بود و آرزو داشت خبرنگار شود با رویاهای نیمه‌تمام‌اش اکنون آیندۀ نامعلومی در پیش دارد.
او به رادیو آزادی گفت:
"من به عنوان محصل محروم از تحصیل نسبت به آینده خیلی احساس ناامیدی دارم چرا که فکر می‌کردم عمر من با هدف (به پیش) می‌رود و به آنچه که می‌خواستم و به آرزوهایم دست پیدا کنم این واقعا برای ما نگران کننده است من از نشستن در خانه و کمبود امکانات آموزشی و تدریسی شدیدا افسردگی گرفته ام."
حکومت طالبان در اواخر دسامبر ۲۰۲۲ تحصیل دختران را در تمامی پوهنتون‌ها در افغانستان ممنوع قرار داد.
در پی این تصمیم طالبان و ممنوعیت کار زنان در اداره‌های غیردولتی، یک هیئت بلندپایۀ سازمان ملل به رهبری امینه محمد، معاون سرمنشی این سازمان به افغانستان آمد تا با طالبان در این باره گفت‌وگو کند.
این هیئت با شماری از مقام‌های طالبان دیدار و گفت‌وگو کرد، اما به نظر می‌رسد که تعهد مشخص و مثبتی برای اجازۀ کار، تحصیل و آموزش دختران و زنان افغان از سوی طالبان دریافت نکرده است.
امینه محمد پس از برگشت از افغانستان در صفحۀ توییترش نوشت، قویا باور دارد که با عزم راسخ در همبستگی با زنان و دختران افغان، می‌توان حقوق آنها را برای تحصیل و کار بازیابی کرد.
اما پرستو حکیم، فعال بخش آموزش و رئیس نهاد سرّک که هشت مکتب خانه‌گی را در ولایت‌های مختلف افغانستان ایجاد کرده و زمینۀ آموزش حضوری و آنلاین را برای برخی دختران فراهم کرده به رادیو آزادی گفت:
" به جامعۀ جهانی و از تمام افرادی که می‌توانند حرف آخر را بزنند می‌خواهم بگویم که تنها شعار دادن، دیالوگ گفتن و اعلامیه پخش کردن کفایت نمی‌کند ما به عمل نیاز داریم، دختران ما به درس نیاز دارند جهان باید در این مورد کار بکند تا وقتی که به دختران دوباره اجازه داده شود که به مکتب بروند."
مطیع الله ویسا، یکی دیگر از فعالان بخش آموزش و مسئول نهاد راه قلم به رادیو آزادی می‌گوید:
"به مناسبت روز جهانی آموزش پیام من این است که در همین روز افغان‌ها خود‌شان تصمیم بگیرند برای باز شدن مکاتب و پوهنتون‌های دختران و خواهران‌شان تلاش کنند و حق خود را بگیرند، برای آن اهتجاج کنند، از راه اعتراضات می‌شود یا برگزاری نشست با رهبری طالبان می‌شود، از هر راه ممکن صلح آمیز آنان باید حق خود را بگیرند."
اماخان ولی عادل، فعال حقوق زنان که باور دارد که گفت‌وگو با طالبان گره‌گشای این مشکل نیست.
"امروزه فضایی در افغانستان ایجاد شده که به جز از مبارزۀ جدی بر ضد این گروۀ ضد زنان راه دیگر مبارزه وجود ندارد و نه هم تاثیرگذاری دارد من از کشورهای جهان آرزو دارم که علیه این گروه(طالبان)قیام جدی بکند."
در آخرین مورد اتحادیۀ اروپا با نشر اعلامیه‌ای از حکومت طالبان خواسته که دروازه‌های مکاتب را به روی دختران و زنان افغانستان بگشاید و تأکید کرده که ممانعت دختران از آموزش عقبگرد جدی برای بانوان افغان است.
اما دیده شود که حکومت طالبان آیا پس از این به خواسته‌های مکرر مردم افغانستان و جهان در پیوند به رفع محدودیت‌ها بر آموزش و کار زنان پاسخ مثبت خواهند داد یا نه.
