در شماری از دکان‌های عتیقه‌فروشی درهرات آثار باستانی با قدامت بیش از هزار سال به فروش میرسد.
این عتیقه‌فروشان میگویند این آثار به دلیل شکستگی‌های که دارد به موزیم هرات انتقال داده نشده است.
این در حالیست که بر اساس قانون حفظ آثار تاریخی وفرهنگی، خرید و فروش آثارتاریخی ممنوع و تنها شبیه این آثار باید به فروش برسد.
۲۷ ساله در گوشه دوکانی نشسته که ۸۰ سال است وسایل عتیقه زیر سقف آن به فروش میرسد.
این دکان از پدرش به او ارث مانده است.
ظروف مسی، سفال و سنگ‌های کمیاب چیده شده در قفسه‌های بسته به دیوارو جنگ افزارهای فلزی قدیمی آویزان از سقف این دکان، روزنه به تاریخ گذشته باز میکند.
آثاری با قدامت چندصد ساله که محمد عوض آنان را به فروش گذاشته.
او میگوید: "ما به دکان خود جنس‌های داریم که ۲۵۰۰ سال قدامت دارد، اینها به دلیل اینکه سفال است و یا شکسته است میتوانیم آنان را خرید و فروش کنیم ما مشتری‌هایی داریم ازداخل و خارج کشور که آنان را میگیرند."
محمد عوض تنها نیست چند دکان قدیمی دیگر نیز در جاده شمالی مسجد جامع هرات در کنار او سرگرم فروش آثار انتیک اند.
آثاری که قدامت شماری به بیش از دو هزار سال میرسد.
آنچه که با سخن جاوید ضرغام آمر فرهنگ و هنر ریاست اطلاعات فرهنگ هیچ همخوانی ندارد.
او میگوید آثاری که دارای ارزش هنری و یا بیش از ۱۰۰ سال قدامت داشته باشد خرید و فروش آنان جواز ندارد.
آقای ضرغام میگوید: "آثار تاریخی به بیرون از افغانستان نمیتوانند بفروشند، این در صورتی میشود که فروشنده و خریدار هردو داخل افغانستان زندگی کنند و بدون ثبت نباید به هیچ عنوان به فروش برسد و به افراد خارجی و انتقال آن به بیرون از افغانستان به هیچ عنوان اجازه نیست."
حدود ۱۶ سال قبل قانون حفظ آثار تاریخی و فرهنگی افغانستان نافذ شد.
قانونی که خرید و فروش آثارتاریخی را در انتیک فروشان منع کرد، اما اجازه ساخت شبه این آثار و فروش آن داده شد.
قانونی که پس از آن بازارفروش انتیک، چنگی به دل کسبۀ اهل انتیک فروشی نمیزند.
عبدالولی ۳۳ ساله میگوید قانون وضع شده بر فروش آثار انتیک و عدم حمایت حکومت، زمینه قاچاق را فراهم کرده است.
او می‌افزاید: "کسانی که همین کسب را دارند یا آزادانه یا حتی خود اطلاعات و فرهنگ و یا موزیم ملی این جنس از آنها خریداری کند تا این جنس قاچاق نشود."
مسئولان اطلاعات و فرهنگ هرات میگویند که خرید و فروش این آثار در بازار داخلی مجاز است اما در صورتیکه ثبت موزیم ملی و اداره باستان شناسی افغانستان شود.
اما اگر فردی نتواند از این آثار حفظ کند بر اساس قانون از وی گرفته شده و در موزیم ملی افغانستان نگهداری میشود.
