Ταμείο Ανάκαμψης: Τα πέντε «καμπανάκια» και οι συστάσεις του Ελεγκτικού Συνεδρίου

Καμπανάκι για καθυστερήσεις στην υλοποίηση των έργων που είναι άμεσα συνδεδεμένα με το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας χτυπά το Ελεγκτικό Συνέδριο, το οποίο στην έκθεσή του βγάζει πέντε «κίτρινες κάρτες» με στόχο να αποφευχθεί ο κίνδυνος της μη αποδοτικής χρήσης των κονδυλίων και της απώλειας ενωσιακής χρηματοδότησης.

Η έκθεση ελέγχου, που φέρει τη σφραγίδα του Ανώτατου Δημοσιονομικού Δικαστηρίου της χώρας, είχε ως θέμα: «Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας: Οι διαδικασίες παρακολούθησης των έργων διασφαλίζουν τον έγκαιρο εντοπισμό και την αντιμετώπιση τυχόν καθυστερήσεων κατά την υλοποίησή τους;».

Ο έλεγχος που διενήργησαν οι ανώτατοι δικαστές εστίασε στον κίνδυνο των καθυστερήσεων κατά την υλοποίηση των έργων, σημειώνοντας εμφατικά ότι η επέλευσή του μπορεί να επιφέρει είτε «συσσώρευση» υλοποιούμενων έργων στο τέλος της περιόδου εφαρμογής του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ), με κίνδυνο μη αποδοτικής χρήσης των αντίστοιχων κονδυλίων και εμφάνισης παρατυπιών, είτε απώλεια ενωσιακής χρηματοδότησης.

Τα πορίσματα του διενεργηθέντος ελέγχου, που μπορούν να αποτελέσουν και βαρόμετρο για τα επόμενα βήματα μέχρι την τελική υλοποίηση μιας σειράς εμβληματικών έργων, αποτυπώνουν τα κενά και τις ελλείψεις, τα οποία θα πρέπει εγκαίρως να αντιμετωπιστούν.

Συγκεκριμένα, αναφορικά με το θεσμικό πλαίσιο και τις διαδικασίες παρακολούθησης των έργων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, οι δικαστές του Ελεγκτικού Συνεδρίου διαπιστώνουν στο πόρισμά τους:

1. Ανεπαρκή χρονοδιαγράμματα: Απουσία υποχρεωτικών ενδιάμεσων χρονοδιαγραμμάτων υλοποίησης έργων, πέρα από τα συμφωνηθέντα ορόσημα με την ΕΕ και απουσία διαδικασιών πρόληψης της εμφάνισης κινδύνου καθυστερήσεων.
2. Πλημμελή εφαρμογή από τους εμπλεκόμενους φορείς των διαδικασιών παρακολούθησης της ωρίμασης και της υλοποίησης των έργων, με αποτέλεσμα να μην έχουν καταγραφεί καθυστερήσεις στην επίτευξη οροσήμων.
3. Υποστελέχωση των φορέων υλοποίησης, με αποτέλεσμα την προσφυγή σε συμβάσεις με ιδιώτες αναδόχους (τεχνικούς συμβούλους), χωρίς όμως εν τέλει να έχει αποτραπεί η πλημμελής εφαρμογή των διαδικασιών παρακολούθησης των έργων εντός του πληροφοριακού συστήματος.
4. Περιορισμένη διασυνδεσιμότητα των πληροφοριακών συστημάτων του Ταμείου με άλλα πληροφοριακά συστήματα, με συνέπεια την αδυναμία εντοπισμού, πρόληψης και αντιμετώπισης των καθυστερήσεων.
5. Καθυστερήσεις στην ωρίμαση και υλοποίηση έργων: Ως διορθωτικό μέτρο επελέγη από τους εμπλεκόμενους φορείς η τροποποίηση των οικείων αποφάσεων ένταξης των έργων, χωρίς όμως να καταγραφούν στις αποφάσεις αυτές οι αιτίες των καθυστερήσεων και τα μέτρα αντιμετώπισής τους.

«Ο κίνδυνος μη έγκαιρου εντοπισμού καθυστερήσεων επιτείνεται από το γεγονός ότι στο ρυθμιστικό πλαίσιο του Συστήματος Διαχείρισης και Ελέγχου δεν έχει αποτυπωθεί με σαφήνεια ο ορισμός της έννοιας “καθυστερήσεων”, ούτε έχουν τεθεί κριτήρια διαβάθμισης, ενώ η σύνδεση των “καθυστερήσεων” αποκλειστικά με την επίτευξη των συμφωνηθέντων στο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΕΣΑΑ) ορόσημων και στόχων εγκυμονεί κινδύνους απώλειας πόρων, καθώς τα ορόσημα είτε είναι ελάχιστα, είτε απέχουν υπέρμετρα μεταξύ τους χρονικά, με συνέπεια η τυχόν μη επίτευξή τους να μην αφήνει περιθώρια διορθωτικών κινήσεων από τους εμπλεκόμενους φορείς», σημειώνουν οι ανώτατοι δικαστές στο κεφάλαιο με τα συμπεράσματά τους.

Οι συστάσεις

Αξίζει να σημειωθεί ότι στην ίδια έκθεση περιλαμβάνονται και οι συστάσεις του Ελεγκτικού Συνεδρίου, τόσο προς το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, όσο και προς τους εμπλεκόμενους φορείς, για τη συμμόρφωσή τους προς τα πορίσματα του ελέγχου. Μεταξύ αυτών συνιστάται στην Ειδική Υπηρεσία Συντονισμού Ταμείου Ανάκαμψης να μεριμνήσει για την τροποποίηση του πλαισίου προκειμένου για όσα έργα δεν έχουν ακόμα ενταχθεί στο Ταμείο Ανάκαμψης, καθώς και το ανεκτέλεστο τμήμα όσων έχουν ήδη ενταχθεί, να καταστεί υποχρεωτική η κατάρτιση, από τους φορείς υλοποίησης σε συνεργασία με τα υπουργεία ευθύνης, αναλυτικών χρονοδιαγραμμάτων με συγκεκριμένες ημερομηνίες.