Ο Κηφισός είναι ένας ποταμός που ασφυκτιά και έχει χαρακτηριστεί «ωρολογιακή βόμβα».
Με βάση τις μελέτες και εκτιμήσεις των επιστημόνων, σε συνδυασμό με έντονα καιρικά φαινόμενα, θα μπορούσε να προκαλέσει πλημμύρες σε όλο του το μήκος, καλύπτοντας περίπου 35.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, επηρεάζοντας 18 δήμους της Αττικής, δηλαδή το ένα τέταρτο του πληθυσμού.
Το θέμα έρχεται ξανά στο προσκήνιο μαζί με αυτό της στατικότητας της εθνικής οδού, ύστερα, από την ανακάλυψη, τριών λιμνών κάτω από το ποτάμι, από σπηλαιολόγους της ομάδας “Γεωμυθική”.
Συγκεκριμένα: στις 3.1.2021 τα μέλη της ομάδας, ανακάλυψαν την πρώτη λίμνη κάτω από την Εθνική Οδό στο ύψος της πεζογέφυρας Περισσού και οδού Βικέλα στα Πατήσια. Στις 30.7.2023 ανακαλύφθηκε και δεύτερη λίμνη στο ύψος της Λεωφόρου Αθηνών. Η τρίτη υπόγεια λίμνη, είναι αισθητά μεγαλύτερη. Ανακαλύφθηκε στις 31.12.2024, στο ύψος του ΚΤΕΟ Περιστερίου. Τα μέλη της ομάδας έφτασαν στο σημείο περπατώντας 6 χιλιόμετρα μέσα από τον υπόγειο αγωγό της Εσχατιάς.
Οι λίμνες δημιουργήθηκαν λόγω της διάβρωσης των υλικών κατασκευής, με τους ειδικούς να υπογραμμίζουν την ανάγκη άντλησης των υπόγειων υδάτων και την ενίσχυση των πλευρικών τοιχίων κάτω από την Εθνική, ώστε να απαλειφθεί ενδεχόμενος κίνδυνος για τη στατικότητα.
Ο σπηλαιολόγος και τοπογράφος μηχανικός, συντονιστής της ομάδας «Γεωμυθική», Δημήτρης Θεοδοσόπουλος, χαρακτήρισε την κατάσταση εξαιρετικά σοβαρή.
Μιλώντας το πρωί στο Open για τις συνέπειες του σχηματισμού λιμνών εξαιτίας της καταστροφής της κοίτης του ποταμού από τη διάβρωση και τη συσσώρευση μπαζών και σκουπιδιών, ο κ. Θεοδοσόπουλος ανέφερε ότι ίσως υπάρχουν και άλλες λίμνες, καθώς, δύο χιλιόμετρα του ποταμού παραμένουν ανεξερεύνητα.
Ο επιστήμονας, έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου, καθώς, όπως είπε, τα ζητήματα είναι δύο: το πρόβλημα της ρύπανσης και το πρόβλημα της στατικότητας, με ό,τι αυτό σημαίνει για το κατάστρωμα της εθνικής οδού που περνάει ακριβώς από πάνω. Ο κ. Θεοδοσόπουλος είπε ότι το πόσο σοβαρό είναι το κομμάτι της στατικότητας θα κριθεί από τους αρμόδιους φορείς, πλην όμως επισήμανε ότι η μόνιμη συσσώρευση υδάτων σε τόσο μεγάλη έκταση, μόνο κάτι καλό δεν προοιωνίζει για την ασφάλεια της όλης κατασκευής.
Έκανε μάλιστα έκκληση για τη διενέργεια άμεσης αυτοψίας στα σημεία ώστε να διαπιστωθεί το μέγεθος του κινδύνου.
Στο ίδιο μήκος κύματος, ο σπηλαιολόγος και μέλος της ομάδας Γεωμυθική, Γιώργος Καφαντάρης μιλώντας για το θέμα και στον Alpha ανέφερε πως «όλα τα υπόγεια ποτάμια της Αττικής είναι “σουρωτήρια”»! Συγκεκριμένα είπε ότι «θα σας πω την εκτίμησή μου χωρίς να είμαι μηχανικός. Έχουμε δει σχεδόν όλα τα ποτάμια της Αττικής, είναι γνωστή η κατάσταση στον Κηφισό έχει πάρα πολλά προβλήματα. Εξαρχής δεν έπρεπε να γίνει αυτό το έργο. Έχει προβλήματα και στη σχεδίασή του, δεν υπάρχει πρόσβαση από πουθενά. Αν -μη κακό- γίνει κάτι δεν θα μπορέσει να μπει κάποιος για να ψάξει».
Μεγάλοι, εξάλλου είναι οι κίνδυνοι που υπάρχουν από πιθανή υπερχείλιση του Κηφισού ποταμού, ιδιαίτερα για περιοχές που βρίσκονται κοντά στις όχθες αλλά και στις εκβολές του ποταμού.
Τον περασμένο Αύγουστο η Περιφέρεια Αττικής υπέγραψε σύμβαση 1,2 εκατ. ευρώ με εργολάβο για την απομάκρυνση σκουπιδιών και μπάζων από την κλειστή κοίτη του Κηφισού. Υπολογίζεται ότι το συνεργείο απομάκρυνε περίπου 12.500 τόνους φερτών υλικών, καθώς σύμφωνα με την Περιφέρεια, η υπόγεια κοίτη δεν είχε καθαριστεί από το 2002.
Δεν είναι όμως λίγοι όσοι επισημαίνουν πως οι παρεμβάσεις είναι αποσπασματικές καθώς, όπως επισημαίνεται η διευθέτηση του Κηφισού από την κατασκευή της έχει αυξήσει την επικινδυνότητα πλημμύρας ακόμη κι αν καθαριστεί πλήρως, αφού έχει περιοριστεί τεχνικά η κοίτη του, ενώ ανάλογες συνθήκες μη διευθέτησης αντιμετωπίζουν τα ρέματα όπως της Εσχατιάς, που καταλήγουν στον Κηφισό.
Σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΟΑΣΠ Καθηγητή Ευθύμη Λέκκα, «ο Κηφισός είναι ο κύριος ποταμός υδρογραφικού δικτύου που αποστραγγίζει τα 2/3 της έκτασης του λεκανοπεδίου της Αττικής. Βεβαίως, ο Κηφισός περιορίζεται δραστικά από την οικοδόμηση που έχει γίνει στις εκατέρωθεν πλευρές και θα έλεγε κανείς ότι είναι ένας ποταμός που ασφυκτιά. Ο πλημμυρικός κίνδυνος κατά μήκος του και εκατέρωθεν είναι μεγάλος. Ένα στοιχείο που συμβάλει σε αυτό είναι ότι το λεκανοπέδιο έχει τσιμεντοποιηθεί με αποτέλεσμα τη μηδενική σχεδόν φυσική απορρόφηση και συνεπώς την υψηλή απορροή του νερού και την διοχέτευση του στην κοίτη του Κηφισού».
Με βάση τις έρευνες που έχουν γίνει, η έκταση των περιοχών που πλημμυρίζουν από τον ποταμό Κηφισό είναι πολύ μεγάλη. Όπως αναφέρει ο ομότιμος καθηγητής του ΕΜΠ Αναστάσιος Ι. Στάμου, «αυτή περιλαμβάνει περιοχές των Αγίων Αναργύρων, του Περιστερίου, του Αιγάλεω, της Ακαδημίας Πλάτωνος, του Αγίου Ιωάννη Ρέντη, του Μοσχάτου, του Νέου Φαλήρου, των Καμινιών και της Καλλιθέας».
Ο ίδιος εκτιμά ότι «ο ποταμός Κηφισός δεν θα άντεχε τέτοιες τεράστιες πλημμύρες» σαν αυτές του Ιανού, του Ντάνιελ και της Βαλένθια και ως εκ τούτου δεν μπορεί να αποφευχθεί η επόμενη πλημμύρα.
Όπως εξηγεί ο καθηγητής, ο ποταμός Κηφισός πηγάζει από την Πάρνηθα, διασχίζει το Λεκανοπέδιο και εκβάλλει στο Φαληρικό Όρμο. Τα αντιπλημμυρικά έργα του ποταμού, που σχεδιάστηκαν το 1974, αφορούν πρακτικά τη διευθέτηση του Κηφισού. «Ο σχεδιασμός έγινε πριν από πολλά χρόνια για περίοδο επαναφοράς 50 έτη, δηλαδή πρακτικά για να αντέξει τη μεγάλη πλημμύρα που εμφανίζεται μία φορά στην 50ετία. Όμως, έμπειροι μηχανικοί διατύπωσαν την άποψη ότι με τις αλόγιστες ανθρώπινες επεμβάσεις ο Κηφισός αντέχει το πολύ πλημμύρες 20ετίας. Σήμερα, ο σχεδιασμός του Κηφισού θα γινόταν για περίοδο επαναφοράς 100 έτη και πιθανότατα παραπάνω, εξαιτίας της Κλιματικής Αλλαγής που κάνει τις πλημμύρες συχνότερες και εντονότερες».
