«Αφαντο» από τη δημόσια θέα για περισσότερες από τέσσερις δεκαετίες και θεωρούμενο ως ένα από τα τελευταία αριστουργήματα του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου, ο Αγιος Σεβαστιανός, είναι ένα από τα κορυφαία έργα που αναμένεται να προσελκύσουν το ενδιαφέρον των συλλεκτών στις πρώτες μεγάλες δημοπρασίες της επόμενης χρονιάς.
Η μορφή του αγίου στην οποία διακρίνεται η εκφραστική και τεχνικά αριστοτεχνική πινελιά του ώριμου ύφους του ζωγράφου, γνωστού παγκοσμίως ως «Ο Ελληνας» (El Greco), εκτιμάται ότι φιλοτεχνήθηκε μεταξύ των ετών 1600 και 1605 και δεν αποκλείεται να είναι το ένα από τα δύο έργα με το ίδιο θέμα που καταγράφονται στο εργαστήριο του τη χρονιά του θανάτου του, το 1614.
Σήμερα σώζονται τρία έργα με θέμα τον Αγιο Σεβαστιανό από το χέρι του γεννημένου στην Κρήτη δημιουργού: η παρούσα, που θα δημοπρατηθεί στις 5 Φεβρουυαρίου στη Νέα Υόρκη από τον οίκο Christie’s, μία που βρίσκεται στον καθεδρικό ναό της Παλένθια και χρονολογείται περί το 1577-78 και μία ακόμη που ανήκει στις συλλογές του Μουσείου Πράδο και τοποθετείται χρονικά μεταξύ των ετών 1610 και 1614.
Ο άγιος απεικονίζεται ολόσωμος να στηρίζεται στον κορμό ενός δέντρου σαν να αποδέχεται γαλήνια τη μοίρα του: έχει ήδη δεχτεί έξι βέλη, εκ των οποίων τα δύο του έχουν διαπεράσει την καρδιά του. Η ματιά του είναι γαλήνια, το κεφάλι του είναι ελαφρά ανασηκωμένο και ο επιμήκης κορμός και ο λαιμός του εκτείνονται προς τα πάνω, σαν να θέλει η ψυχή του να εγκαταλείψει το θνητό του σώμα και να ανέβει στον ουρανό.
Ο πίνακας ίσως εμφανίζεται σε δύο καταλόγους απογραφής των αντικειμένων του Γκρέκο, ένας του 1614 και ένας του 1621, οι οποίοι διατηρούνται σήμερα στο Ιστορικό Αρχείο του Τολέδο. Στις 12 Απριλίου 1614, λίγο μετά τον θάνατο του Γκρέκο, και ξανά στις 7 Ιουλίου, ο Χουάν Σάντσεθ ντε Σόρια κατέγραψε τα αντικείμενα του καλλιτέχνη εκ μέρους του γιου του, Χόρχε Μανουέλ Θεοτοκόπουλου. Το 1614 καταγράφηκαν δύο πίνακες του θέματος αυτού, «Ενας Αγιος Σεβαστιανός μικρός» και «Ενας Αγιος Σεβαστιανός μεγάλος», ενώ στη μετέπειτα καταγραφή του Χόρχε Μανουέλ το 1621 αναφέρονται τέσσερα έργα με αυτό το θέμα, τα περισσότερα εκ των οποίων δεν έχουν εντοπιστεί έως σήμερα.
Αργότερα, άγνωστο πώς, κατέληξε στη συλλογή του βασιλιά Καρόλου Α’ της Ρουμανίας, ο οποίος ήταν θαυμαστής της ισπανικής τέχνης και του Θεοτοκόπουλου.
Η εκτίμηση για το έργο, οι διαστάσεις του οποίου είναι 90Χ70 εκ. κυμαίνεται μεταξύ 7 και 9 εκατ. δολαρίων και είναι ένα από τα συνολικά 60 έργα που θα διατεθούν προς πώληση εκείνη την ημέρα, ορισμένα εκ των οποίων φέρουν υπογραφές όπως των Λουκά Κράναχ, σερ Αντονι Βαν Ντάικ και Τζανμπατίστα Τιέπολο.
H νέα χρονιά θα βρει τον οίκο Sotheby’s να κάνει στροφή και να αποσύρει την πρωτοβουλία που υιοθέτησε το 2024 σχετικά με τη μείωση του ασφαλίστρου του αγοραστή σε ένα σταθερό ποσοστό 20% για σχεδόν όλες τις πωλήσεις.
Αυτό, φυσικά, βρήκε σύμφωνους τους αγοραστές, λέει στην Art Newspaper ο διευθύνων σύμβουλος του οίκου Τσαρλς Στιούαρτ, αλλά οι εξορθολογισμένες αμοιβές πώλησης, στο σταθερό 10% για έργα που εκτιμώνται έως 5 εκατ. δολάρια, με ανώτατο όριο τα 50.000 δολάρια και με σκοπό την ελαχιστοποίηση των εξατομικευμένων διαπραγματεύσεων, «αποδείχθηκαν λιγότερο ελκυστικές για τους δυνητικούς πωλητές».
Ετσι, από τις 17 Φεβρουαρίου 2025, οι αμοιβές του Sotheby’s θα επανέλθουν σε γενικές γραμμές στις ίδιες με αυτές που ίσχυαν προηγουμένως, δηλαδή 27% πριμ αγοραστή για έργα έως 1 εκατ. δολάρια, 22% για έργα μεταξύ 1 και 8 εκατ. δολαρίων και 15% πάνω από τα 8 εκατ. δολάρια.
Ο οίκος Sotheby’s εκτιμά ότι η χρονική συγκυρία των αλλαγών δεν ήταν με το μέρος του καθώς υπήρχε αβεβαιότητα λόγω των αμερικανικών εκλογών, σε συνδυασμό με τη συνεχιζόμενη ανησυχία για το ευρύτερο γεωπολιτικό περιβάλλον, γεγονότα που είχαν ως αποτέλεσμα ένα πολύ πιο διστακτικό περιβάλλον πωλήσεων κατά το 2024. Ενδεχομένως οι αλλαγές στις οποίες προχώρησε ο Sotheby’s να ευνόησαν τους ανταγωνιστές του οίκου Christie’s ώστε να συγκεντρώσουν τους πελάτες που δεν είδαν θετικά τις προτάσεις του Sotheby’s.
Αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με τους αναλυτές της βρετανικής εταιρείας που ειδικεύεται σε έρευνες αγοράς που αφορούν την τέχνη, ArtTactic, ο οίκος Christie’s θα κάνει αποτελέσματα έτους 4,2 δισ. δολάρια, τζίρος μειωμένος κατά 16% συγκριτικά με πέρυσι, ενώ ο οίκος Sotheby’s 3,5 δισ. δολάρια (μείωση 35% και εξαιρουμένων των πωλήσεων αυτοκινήτων). Aν προστεθούν και οι ιδιωτικές πωλήσεις, το σύνολο του οίκου Christie’s για το 2024 ανέρχεται στα 5,7 δισ. δολάρια, μειωμένο κατά 6%, ενώ η μείωση για τον Sotheby’s θα είναι της τάξεως του 25% – περίπου στα 6 δισ. δολάρια, συμπεριλαμβανομένων και των πωλήσεων αυτοκινήτων.
