Eδώ και πολλά χρόνια, δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι που ζούσαν στη Συρία εξαφανίζονταν ξαφνικά χωρίς εξήγηση. Τους άρπαζαν στη μέση του δρόμου, τους έβγαζαν με τη βία από πανεπιστημιακές αίθουσες, τους απήγαν ενώ ψώνιζαν και τους τραβούσαν μέσα από ταξί καθώς επέστρεφαν από τη δουλειά.
Οι συγγενείς τους δεν είχαν μάθει ποτέ τι τους συνέβη – όμως γνώριζαν. Οι εξαφανισμένοι ρίχνονταν στο τεράστιο δίκτυο φυλακών του καθεστώτος Ασαντ, όπου βασανίζονταν και δολοφονούνταν μαζικά. Τώρα, οι οικογένειες των αγνοούμενων Σύρων ελπίζουν να βρουν τα αγαπημένα τους πρόσωπα ή τουλάχιστον να μάθουν τι τους συνέβη. Αυτό που βρίσκουν είναι ιστορίες ατελείωτων και σκληρών βασανιστηρίων – που πιστοποιούνται από τα βάρβαρα σημάδια στα σώματα των νεκρών και τις αφηγήσεις όσων επέζησαν.
Στα νεκροτομεία οι σοροί αφηγούνταν σιωπηλά ιστορίες φρίκης: Αδυνατισμένα κορμιά, με το δέρμα να κρέμεται πάνω στα κόκαλα. Οι ώμοι ενός άνδρα γεμάτοι σημάδια από πληγές που έγιναν από τρυπήματα. Ενας άλλος είχε μια παχιά κόκκινη ουλή γύρω από τον λαιμό του – έγκαυμα από σκοινί, είπαν οι ιατροδικαστές. Σε κάποιον άλλον έλειπαν τα μάτια.
Οι επιζώντες μεταφέρθηκαν από φυλακές της Δαμασκού στο νοσοκομείο Αλ Νάφις. Οι γιατροί σοκαρίστηκαν από τις ψυχολογικές επιπλοκές των βασανιστηρίων. Ανδρες με βλέμμα κενό, να μην μπορούν να μιλήσουν. Μάτια πρησμένα, μύτες σπασμένες, χέρια με πολλαπλά κατάγματα. Βαριά χτυπήματα στη σπονδυλική στήλη και στο κεφάλι. Δερματοπάθειες να κατατρώνε χέρια και πόδια.
«Δεν θυμάται καν το όνομά του…» ψιθυρίζει ένας γιατρός στον δημοσιογράφο της «Monde», καθώς προσπαθεί να συγκρατήσει άτομα που έχουν συγκεντρωθεί γύρω από τον άνδρα και του δείχνουν φωτογραφίες συγγενών τους ρωτώντας τον εάν τους είχε δει. Οταν κάποια στιγμή συνέρχεται, ο νεαρός κάνει ασύνδετες παρατηρήσεις. «Το όνομά του είναι Χαλέντ Μπαντάουι, ήταν στρατιώτης, συνελήφθη πριν από δύο χρόνια και βρέθηκε στις διαβόητες φυλακές Σουντνάγια» εξηγεί ο αδελφός του Τάρεκ. Είδε το πρόσωπο του Χαλέντ στην τηλεόραση και έσπευσε να βρεθεί δίπλα του από το Χαλέπι όπου ζει.
Η Διεθνής Αμνηστία έχει χαρακτηρίσει τις φυλακές Σαουντνάγια, που βρίσκονται 20 χιλιόμετρα βόρεια της Δαμασκού, «ανθρώπινο σφαγείο». Οι γιατροί περιγράφουν πως όσοι έφθασαν στο νοσοκομείο από τις φυλακές αυτές ήταν πλήρως αφυδατωμένοι και λιμοκτονούσαν. «Τα πολλαπλά κατάγματα και τα ίχνη χτυπημάτων που παρατηρήθηκαν στο σώμα τους υποδηλώνουν μακρές περιόδους βασανιστηρίων. Ολοι υποφέρουν από ψυχολογικά προβλήματα» εξηγεί ο γιατρός Μπασέλ αλ Κος. «Ελάχιστοι θυμούνται το όνομά τους. Εχουν μόνο σπάνιες στιγμές διαύγειας. Μας είχαν φέρει ασθενείς κρατούμενους, αλλά όχι σε τόσο βαριά κατάσταση. Δίπλα μας υπήρχαν αυτές οι φυλακές-κολαστήρια. Δεν ξέραμε. Ή ίσως το ξέραμε βαθιά μέσα μας, αλλά ζούσαμε με τον φόβο της δικής μας σύλληψης».
Οσο μιλάει συνεχίζουν και φθάνουν και άλλοι τραυματίες φυλακισμένοι αλλά και πτώματα από τις φυλακές. Κάποια τα βρήκαν όταν έσπασαν τα πατώματα ενός κελιού, επειδή ορισμένοι από τους κρατούμενους τους είπαν ότι μέχρι κάποια στιγμή άκουγαν φωνές από κάτω. Βρέθηκαν δεκάδες πτώματα – ανθρώπων που είχαν ριχτεί δίπλα σε πτώματα, μέσα σε κελιά-τάφους, περιμένοντας να πεθάνουν κι αυτοί. Εμειναν χωρίς φαγητό ή σύστημα εξαερισμού. Ολοι έχουν σημάδια από βασανιστήρια στο σώμα τους, θα διαπιστώσει λίγο αργότερα ο ιατροδικαστής.
Από τους επιζώντες πολλοί διαπιστώνεται ότι πάσχουν από φυματίωση και πνευμονολογικές παθήσεις, επειδή κρατούνταν σε ανθυγιεινές συνθήκες επί χρόνια. «Μας φέρθηκαν σαν έντομα. Οι φύλακες δεν ήταν άνθρωποι, ήταν δαίμονες. Δεν μας επέτρεπαν ούτε να τους κοιτάξουμε στα μάτια, διαφορετικά θα μας χτυπούσαν ή θα μας εκτελούσαν» λέει ο 45χρονος Παλαιστίνιος Αούνι Σαΐντ Χαλάφ. «Ζούσαμε απομονωμένοι από τον υπόλοιπο κόσμο. Ηταν κόλαση επί γης. Μας τάιζαν τόσο όσο να μας κρατήσουν στη ζωή – τρεις ελιές, μια χούφτα σιτάρι και μισή βραστή πατάτα την ημέρα».
Το χειρότερο ήταν τα βασανιστήρια. «Η μικρότερη τιμωρία ήταν να μας στείλουν υπόγεια στους υπονόμους, χωρίς φαγητό, για 18 ημέρες. Η τιμωρία αυτή επιβαλλόταν χωρίς λόγο, ανάλογα με τη διάθεση των φρουρών. Ηταν αρκετό για έναν να είχε μαλώσει με τη γυναίκα του το πρωί» εκμυστηρεύεται ο Αούνι Σαΐντ Χαλάφ. «Τα βασανιστήρια ήταν ρουτίνα. Μας χτυπούσαν με ξύλα, μας έσπαγαν τα κόκαλα. Επρεπε να ξαπλώσουμε στο έδαφος και να μας ποδοπατούν με τις μπότες τους. Ηταν τόσο βάναυσο που αρκετοί δεν άντεχαν και άφηναν την τελευταία τους πνοή εκεί».
Βήματα σε αχαρτογράφητα εδάφη κάνει η Συρία, με τα πρώτα σημάδια από τη Δαμασκό να δείχνουν ότι οι αντάρτες της Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ (HTS) προσπαθούν να διατηρήσουν τον αποκλειστικό έλεγχο της διαδικασίας μετάβασης και τη νέα διοίκηση να καλεί πίσω τους σύρους πρόσφυγες που βρίσκονται στο εξωτερικό δίνοντας διαβεβαιώσεις ότι στόχος είναι να επιστρέψει η σταθερότητα και η ασφάλεια παντού στη χώρα. Επιφυλακτική στάση τηρούν οι Αμερικανοί αλλά και διεθνείς φορείς, υπογραμμίζοντας την ανάγκη να τηρηθούν σαφείς δεσμεύσεις πλήρους σεβασμού των δικαιωμάτων των μειονοτήτων, να διευκολυνθεί η ροή ανθρωπιστικής βοήθειας και να διασφαλιστεί ότι δεν θα υπάρξουν περιθώρια εκμετάλλευσης για να μην αποτελέσει η χώρα βάση για τρομοκρατία ή απειλή για τους γείτονές της.
Προσπάθειες γίνονται να ξαναλειτουργήσει το αεροδρόμιο της Δαμασκού, ενώ η Γενική Διοίκηση των ανταρτών ανακοίνωσε ότι οι εργαζόμενοι δημόσιων οργανισμών μπορούν να επιστρέψουν στις θέσεις τους.
Η ανοικοδόμηση της Συρίας θα είναι ένα κολοσσιαίο έργο μετά τον εμφύλιο στη χώρα που προκάλεσε τον θάνατο χιλιάδων ανθρώπων. Πόλεις έχουν μετατραπεί σε ερείπια μετά τους βομβαρδισμούς, μεγάλα κομμάτια της υπαίθρου πλέον δεν κατοικούνται, η οικονομία έχει καταρρεύσει λόγω των διεθνών κυρώσεων, ενώ εκατομμύρια άνθρωποι εξακολουθούν να ζουν σε καταυλισμούς έπειτα από έναν από τους μεγαλύτερους εκτοπισμούς της σύγχρονης ιστορίας.
Σε αποκλειστική συνέντευξή του στην ιταλική «Corriere della Sera» ο Μπασίρ δεσμεύθηκε ότι θα υπάρξουν εγγυήσεις για τα δικαιώματα των διαφορετικών εθνοτήτων και όλων των κατοίκων της Συρίας. «Είμαστε μουσουλμάνοι, αλλά η λανθασμένη συμπεριφορά ορισμένων ισλαμιστικών ομάδων ώθησε πολλούς στη Δύση στο να ταυτίσουν τους μουσουλμάνους με την τρομοκρατία» δήλωσε. Τα λόγια από μόνα τους δεν αρκούν και είναι πολλές οι διαφορετικές πλευρές που περιμένουν διαπιστευτήρια από τη νέα διοίκηση για να αποδείξει ότι αντίπαλός της ήταν αποκλειστικά το καθεστώς Ασαντ.
