Στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα και την πρώτη δεκαετία του 20ού, στις αρχές δηλαδή της «εποχής του πετρελαίου», το οποίο αποτέλεσε το καύσιμο της δεύτερης βιομηχανικής επανάστασης, υπήρχε ένας όμιλος που έμεινε στην ιστορία ως ο ορισμός του μονοπωλίου.
Πρόκειται, βεβαίως, για την Standard Oil, το διαμάντι της αυτοκρατορίας που είχε χτίσει στις ΗΠΑ η οικογένεια των Ροκφέλερ, η οποία από το 1870 που ιδρύθηκε και επί τέσσερις σχεδόν δεκαετίες ήλεγχε το σύνολο σχεδόν (90%-95% λένε τα στοιχεία) των αμερικανικών διυλιστηρίων.
Τζον Ροκφέλερ, είχε κυριολεκτικά «εξαφανίσει» τους ανταγωνιστές του, χρησιμοποιώντας τόσο θεμιτές όσο και αθέμιτες πρακτικές.
Οπως δε υπενθυμίζει η Britannica, μέχρι κάποιο χρονικό σημείο εξακολουθούσαν να τηρούνται κάποιοι στοιχειώδεις… συνωμοτικοί κανόνες, έτσι ώστε να καλύπτεται ο μονοπωλιακός ρόλος της. «Μπορούσε κανείς να στοιχειοθετήσει την ύπαρξή του από τα αποτελέσματα, δεν ήταν όμως σε θέση να τον αποδείξει» έγραφε χαρακτηριστικά η Ιντα Τάρμπελ στο βιβλίο της «Η ιστορία της Standard Oil Company».
Τι άλλαξε.
Με τον νέο αιώνα, ωστόσο, τα πράγματα άλλαξαν.
Οι Ροκφέλερ πίστευαν πως ήταν παντοδύναμοι και άτρωτοι, με αποτέλεσμα να υποπέσουν σε λάθη τα οποία άνοιξαν την «κερκόπορτα» που επέτρεψαν να πληγεί η αυτοκρατορία τους.
Ετσι, το 1906, η τότε κυβέρνηση των ΗΠΑ προσέφυγε σε βάρος του ομίλου, καταγγέλλοντας τις μονοπωλιακές του πρακτικές στη βάση ενός νόμου (Sherman Act) που είχε ψηφιστεί το 1890. Πέντε χρόνια αργότερα, το 1911, ο όμιλος διατάχθηκε να «σπάσει» και να αποποιηθεί τις περισσότερες και πιο σημαντικές θυγατρικές του, συνολικά 33.
Εξ αυτών, μάλιστα, οι 8 διατήρησαν στην ονομασία τους τον αρχικό τίτλο (Standard Oil), με την ελπίδα ότι κάποια στιγμή θα μπορούσαν, ενδεχομένως, να αναβιώσουν την αυτοκρατορία ή, έστω, ένα μέρος της.
το συγκεκριμένο όνομα θυμούνται μόνο οι γνώστες του κλάδου και τα «εγχειρίδια» της οικονομικής και επιχειρηματικής ιστορίας.
Στην εποχή μας, άλλωστε, καθώς πολλοί ισχυρίζονται με βεβαιότητα πως έχουμε για τα καλά εισέλθει στην τέταρτη βιομηχανική επανάσταση, τη δύναμη δεν έχουν αυτοί που ελέγχουν την παραγωγή και τη διύλιση του πετρελαίου, αλλά όσοι διαφεντεύουν την ψηφιακή τεχνολογία και τη διακίνηση της πληροφορίας στο Διαδίκτυο.
Θα επαναληφθεί, άραγε, η ιστορία – και αν ναι, αυτό θα γίνει πραγματικά και με σοβαρότητα ή ως φάρσα;
