Μπορεί η κυβέρνηση να ισχυρίζεται ότι κερδίζει στον πόλεμο ενάντια στην ακρίβεια, όμως οι καταναλωτές μόνο κερδισμένοι δε νιώθουν. Καταιγιστικά είναι τα στοιχεία του δεύτερου μέρους της δημοσκόπησης της GPO για το ραδιοσταθμό Παραπολιτικά 90,1 με θέμα την ακρίβεια και τις συντριπτικές επιπτώσεις της στην ελληνική κοινωνία.
Οι 9 στους 10 Έλληνες απαντούν ότι η ακρίβεια δυσκολεύει σημαντικά την καθημερινότητά τους, για πάνω από τους μισούς (54,6%) το εισόδημα δεν επαρκεί ούτε για τις βασικές ανάγκες, ενώ σχεδόν το 66% χαρακτηρίζει τα βγάζει πέρα με δυσκολία.
Την ίδια στιγμή, οι απαντήσεις των πολιτών καταρρίπτουν το αφήγημα περί «εισαγόμενης» ακρίβειας. Πάνω από 7 στους 10 αποδίδουν την ακρίβεια σε στρεβλώσεις της ελληνικής οικονομίας και συγκεκριμένα στην αισχροκέρδεια και την έλλειψη ελέγχων από την πολιτεία. Το πιο απογοητευτικό, είναι ότι η κατάσταση που βιώνουν οι πολίτες δεν δείχνει κανένα σημάδι βελτίωσης σε σύγκριση με το 2022, το έτος που κορύφώθηκε ο πληθωρισμός. Παρά την επιβράδυνση της αύξησης των τιμών, τα ελληνικά νοικοκυριά συνεχίζουν να γονατίζουν από το βάρος της ακρίβειας, με τα ποσοστά όσων «με το ζόρι τα βγάζουν πέρα» να παραμένουν σε σταθερά υψηλά επίπεδα.
Αν θεωρήσουμε ότι η ακρίβεια κορυφώθηκε το 2022 – όταν ο καθώς πρόκειται για την τρίτη συνεχή χρονιά που η ακρίβεια γονατίζει τα νοικοκυριά, αν θεωρήσουμε ως έτος εκκίνησης το 2022, γίνεται εμφανές ότι η κατάσταση όχι μόνο δεν έχει βελτιωθεί, αλλά το αποτύπωμά της βαθαίνει ολοένα περισσότερο.
Για παράδειγμα, το 2022 και το 2023 ο μισθός τελείωνε στις 18 και 19 του μήνα για ένα στα δύο νοικοκυριά – όπως αποτυπώνεται στις ετήσιες έρευνες εισοδήματος του ΙΜΕ-ΓΣΕΒΕΕ. Φέτος, πάνω από 6 στους 10 δυσκολεύονται να καλύψουν ακόμα και τα ψώνια στο σούπερ μάρκετ και σχεδόν 7 στους 10 δυσκολεύονται να πληρώσουν τους πάγιους λογαριασμούς.
Εξίσου δύσκολη είναι η κάλυψη των εξόδων στέγασης για το 62,5% του πληθυσμού, οι πληρωμές δόσεων και ρυθμίσεων σε τράπεζες για το 58%, αλλ΄ακαι η κάλυψη ιατρικών εξόδων για το 60% του πληθυσμού.
Φαίνεται πώς τα βήματα προόδου και βελτίωσης του εισοδήματος που υποστηρίζει η κυβέρνηση ότι έγιναν την περασμένη διετία, πέρασαν αλλά δεν ακούμπησαν καν την πλειονότητα των πολιτών. Αυτό αποτυπώνεται και στην απάντηση των συμμετεχόντων στη δημοσκόπηση στην ερώτηση ποιο είναι το πραγματικό πρόβλημα στην Ελλάδα για την ακρίβεια: Το 54,2% θεωρεί ότι είναι ο συνδυασμός υψηλών τιμών και πολύ χαμηλών μισθών και συντάξεων, το 31,5% θεωρεί ότι φταίει πρωτίστως το χαμηλό εισόδημα και το 14,1% ότι ευθύνονται πρωτίστως οι υψηλές τιμές.
Ένα άλλο ηχηρό χαστούκι για την κυβέρνηση είναι ότι πάνω από το 90% θεωρεί ότι πρέπει να μειωθεί το ΦΠΑ σε τρόφιμα και είδη βασικής ανάγκης. Πρόκειται για ένα μέτρο το οποίο έχουν θέσει επιτακτικά εδώ και τουλάχιστον τρία χρόνια το σύνολο των κοινωνικών εταίρων, συναντώντας τοίχος άρνησης. Πάνω από τους μισούς θεωρούν ότι η κβυέρνηση ευθύνεται για τις υψηλές τιμές του ρεύματος, ο ένας στους δύο θα μειώσει τα έξοδα για Χριστουγεννιάτικες αγορές, ενώ οι 6 στους 10 θεωρούν ότι οι τιμές στα σούπερ μάρκετ αυξήθηκαν το 2024 – κατρρίπτοντας επίσης το αφήγημα περί «αρνητικού πληθωρισμού»
Οι γονείς που έχουν παιδιά σε ηλικία σχολείου ή πανεπιστημίου αναφέρουν δυσκολίες στην κάλυψη των εξόδων φροντιστηρίων και άλλων εκπαιδευτικών αναγκών (Πολύ & Αρκετά 60,9%), ενώ παρόλο που οι δαπάνες για ρούχα και παπούτσια θεωρούνται λιγότερο κρίσιμες, ένα σημαντικό ποσοστό πολιτών (63,7%) δηλώνει ότι δυσκολεύεται να τις καλύψει.
Η ψυχαγωγία και η διασκέδαση έχουν μειωθεί δραστικά για την πλειονότητα των ερωτηθέντων, καθώς το 71,5% εξ αυτών αναφέρει ότι δυσκολεύεται να καλύπτει αυτό το έξοδο, γεγονός το οποίο αντικατοπτρίζει την προσαρμογή των προτεραιοτήτων των νοικοκυριών στις βασικές ανάγκες. Τα έξοδα για ταξίδια και εκδρομές βρίσκονται στο τέλος της ιεράρχησης, με την πλειονότητα των πολιτών (77,5%) να δηλώνει ότι αδυνατεί να καλύψει τις δαπάνες για αναψυχή λόγω των οικονομικών συνθηκών.
Η μεγάλη πλειονότητα των πολιτών (79,1%) βλέπει θετικά την ιδέα του πλαφόν στα κέρδη, έτσι ώστε αυτά να μην ξεπερνούν τα κέρδη του 2021, ενώ το 82,6% συμφωνεί με τον εξαπλασιασμό των προστίμων για αισχροκέρδεια.
Ωστόσο, παρά τη θετική στάση, οι πολίτες παραμένουν σκεπτικοί σχετικά με την αποτελεσματικότητα αυτών των μέτρων, με το 65% να πιστεύει ότι τα πρόστιμα δεν συμμορφώνουν επαρκώς τα σούπερ μάρκετ. Παράλληλα, το 63,1% θεωρεί ότι τα πρόστιμα που έχουν επιβληθεί έως τώρα έχουν ελάχιστη συμβολή στην προστασία των καταναλωτών.
Όσον αφορά την άποψη των πολιτών για τις αυξήσεις στις τιμές των προϊόντων στα σούπερ μάρκετ, το 63,6% των ερωτηθέντων πιστεύει πως οι τιμές έχουν αυξηθεί σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά, το 31% ότι έχουν παραμείνει σταθερές, ενώ μόλις το 5,2% θεωρεί ότι οι τιμές μειώθηκαν. Μάλιστα πάνω από 43% θεωρεί ότι οι τιμές αυξήθηκαν πολύ. Το γεγονός αυτό υποδεικνύει ότι η ακρίβεια παραμένει έντονα αισθητή στην καθημερινότητα των πολιτών, το οποίο συνδέεται με την ευρύτερη αίσθηση ότι οι αυξήσεις στις τιμές δεν είναι παροδικό φαινόμενο, αλλά αποτελούν μέρος μιας γενικότερης τάσης που έχει διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια.
Οι αυξήσεις στις τιμές του ρεύματος έχουν καταγραφεί ως μία από τις σημαντικότερες οικονομικές πιέσεις που αντιμετωπίζουν τα νοικοκυριά. Σχετικά με το ποιος ευθύνεται για την αύξηση των τιμών, η πλειονότητα των ερωτηθέντων (54,3%) θεωρεί ότι οι αυξήσεις οφείλονται σε κυβερνητικές πολιτικές, ενώ το 23,1% θεωρεί ως υπεύθυνους τους παρόχους ηλεκτρικής ενέργειας.
Η πρόταση για μείωση του ΦΠΑ στα τρόφιμα και τα βασικά είδη διατροφής συγκεντρώνει συντριπτική υποστήριξη από τους πολίτες, με το 91,5% των ερωτηθέντων να τάσσεται υπέρ και μόλις το 7,9% να διαφωνεί. Η ευρεία αποδοχή της πρότασης καταδεικνύει ότι οι πολίτες θεωρούν πως μια τέτοια παρέμβαση θα μπορούσε να μειώσει τις τιμές στα βασικά είδη και να ενισχύσει την αγοραστική τους δύναμη.
Αναφορικά με την ερώτηση που εξετάζει το βασικό πρόβλημα της ακρίβειας, δηλαδή αν αυτό οφείλεται κυρίως στα χαμηλά εισοδήματα ή στις υψηλές τιμές, σχεδόν 3 στους 10 ερωτώμενους πιστεύουν ότι το κύριο ζήτημα είναι τα χαμηλά εισοδήματα (μισθοί και συντάξεις), ενώ το 14,1% εστιάζει στις υψηλές τιμές των προϊόντων και των υπηρεσιών ως τη ρίζα του προβλήματος. Ωστόσο, η πλειονότητα των συμμετεχόντων (54,2%) θεωρεί ότι το πραγματικό πρόβλημα είναι ένας συνδυασμός και των δύο παραγόντων που αναφέρθηκαν.
Όσον αφορά τις προθέσεις των πολιτών σχετικά με τη δαπάνη που σκοπεύουν να κάνουν κατά τη διάρκεια της εορταστικής περιόδου των Χριστουγέννων σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά, η πλειοψηφία των ερωτηθέντων (51,6%) δηλώνει ότι σκοπεύει να μειώσει τις εορταστικές δαπάνες φέτος, ενώ 4 στους 10 αναφέρουν ότι θα δαπανήσουν τα ίδια χρήματα με πέρυσι.
Τέλος, σε ερωτήσεις που αφορούν την αξιολόγηση των δράσεων οργανισμών, όπως οι καταναλωτικές ενώσεις και τα συνδικαλιστικά σωματεία, το 38,6% των πολιτών κρίνει θετικά τη δράση και το έργο των καταναλωτικών ενώσεων, ενώ το 39% έχει αρνητική άποψη. Η αξιολόγηση των συνδικαλιστικών σωματείων είναι πιο αρνητική, με μόλις το 29,8% των ερωτηθέντων να κρίνει θετικά τη δράση τους, ενώ το 57,6% εκφράζει αρνητική άποψη.
