Σε εγρήγορση βρίσκεται η επιστημονική κοινότητα αλλά και η Τοπική Αυτοδιοίκηση στην Αττική για τις ενδεχόμενες επιπτώσεις στην περίπτωση εξαιρετικά ακραίων πλημμυρικών φαινομένων, όπως συνέβη τον Σεπτέμβριο του 2023 στη Θεσσαλία ή πριν από λίγο καιρό στην ισπανική Βαλένθια.
Αυτός είναι και ο λόγος που η Περιφέρεια Αττικής «βάζει μπροστά» τις μηχανές για 158 αναγκαία αντιπλημμυρικά έργα, εκ των οποίων τα 54 μπαίνουν σε τροχιά υλοποίησης το πρώτο εξάμηνο του 2025.
Σύμφωνα με την εκτίμηση της τρωτότητας της Αττικής σε περίπτωση πλημμύρας, που ολοκλήρωσαν τον Φεβρουάριο του 2024 τα μέλη της ερευνητικής ομάδας του Κέντρου Αριστείας Επιστημών Παρατήρησης της Γης και Τηλεπισκόπησης, BEYOND, του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ), σε μια ακραία περίπτωση βροχόπτωσης η Αττική θα έχει πρόβλημα.
Ωστόσο το μέγεθος του πλημμυρικού αντικτύπου, όπως εξηγούν τα μέλη της ομάδας, με επικεφαλής τον διευθυντή Ερευνών στο ΕΑΑ και συντονιστή του Κέντρου δρα Χάρη Κοντοέ, εξαρτάται από την ένταση της βροχής (χιλιοστά βροχής ανά ώρα).
Στους παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο συγκαταλέγονται η πυκνή δόμηση, οι καμένες εκτάσεις, αλλά και το γεγονός ότι τα ποτάμια της Αττικής έχουν κλειστεί, σε μια χρονική περίοδο, δε, που η πόλη ήταν εντελώς διαφορετική από τη σημερινή.
Με συνολικό προϋπολογισμό που αγγίζει τα 1,2 δισ. ευρώ, 158 αντιπλημμυρικά έργα που εντάσσονται στον σχεδιασμό της Περιφέρειας αναμένεται να μειώσουν σε βάθος χρόνου τον βαθμό επικινδυνότητας από πλημμυρικά φαινόμενα.
Μάλιστα, τα 54 έργα που ξεκινούν τους επόμενους μήνες, σύμφωνα με στελέχη της Περιφέρειας Αττικής, έχουν υψηλό δείκτη ωρίμασης, ενώ στόχος είναι να έχουν ολοκληρωθεί εντός της θητείας της παρούσας περιφερειακής Αρχής. Παράλληλα, προχωράει η ωρίμαση μελετών – σε συνεργασία με τα συναρμόδια υπουργεία – και για τα υπόλοιπα 104 έργα, με σκοπό την ένταξή τους σε συγκεκριμένα χρηματοδοτικά προγράμματα, έτσι ώστε να έχουν δρομολογηθεί με τη σειρά τους μέχρι το τέλος του 2028.
«Προχωράμε στη βάση επικαιροποιημένων, ώριμων μελετών και πάντα με σαφή χρονοδιαγράμματα και εξασφαλισμένη πηγή χρηματοδότησης, ξεπερνώντας γραφειοκρατικές αγκυλώσεις και χρόνιες αρρυθμίες και επιταχύνοντας τις αδειοδοτήσεις.
Αυτός ήταν εξαρχής – και παραμένει – αδιαπραγμάτευτος όρος για εμάς.
Ούτε υποστηρίζω ότι τα προβλήματα θα λυθούν μέσα σε μία μέρα.
Πρόκειται για μία εξαιρετικά δύσκολη εξίσωση, καθώς τα δεδομένα έχουν αλλάξει άρδην παντού στον πλανήτη. Στόχος μας είναι να μειώσουμε τον βαθμό επικινδυνότητας όσο περισσότερο μπορούμε, ιδίως στις περιοχές που στο παρελθόν έχουν δώσει έντονα πλημμυρικά φαινόμενα.
Ενα είναι βέβαιο, ότι δεν πρόκειται ποτέ να μιλήσουμε για έργα που δεν μπορούμε να υλοποιήσουμε.
Δεν μας αφορούν ούτε οι εύκολες – ανέξοδες – εξαγγελίες ούτε οι φωτογραφίες και οι κάθε είδους επικοινωνιακές φιέστες», δηλώνει στα «ΝΕΑ» ο περιφερειάρχης Αττικής Νίκος Χαρδαλιάς.
Στον πυρήνα του σχεδιασμού βρίσκονται η Δυτική και η Ανατολική Αττική, δύο περιοχές που έχουν πληγεί από τις καταστροφικές πυρκαγιές, ο «προβληματικός» Κηφισός καθώς και οι νότιες συνοικίες με έμφαση στους Δήμους Καλλιθέας, Μοσχάτου – Ταύρου και Νίκαιας – Αγίου Ιωάννη Ρέντη.
«Οι πολίτες θέλουν αποτελέσματα. Θέλουν να αισθάνονται ότι κάποιος προσπαθεί, προκειμένου η ζωή τους – η ζωή των παιδιών τους – να γίνεται ημέρα με την ημέρα καλύτερη. Αυτή την προσπάθεια έχουμε ξεκινήσει. Σε αυτόν ακριβώς τον δρόμο συνεχίζουμε και από αυτό θα κριθούμε», προσθέτει.
Στο επιστημονικό επίκεντρο, πάντως, βρέθηκε ο Κηφισός, με τα σοβαρότερα προβλήματα σε ένα τέτοιο ακραίο ενδεχόμενο να τα αντιμετωπίζουν περιοχές από τη συμβολή του ρέματος της Εσχατιάς με τον βασικό κλάδο του Κηφισού και κάτω, όπως είναι για παράδειγμα οι Αγιοι Ανάργυροι/Τρεις Γέφυρες, ο Ταύρος, ο Ελαιώνας, το Αιγάλεω, το Περιστέρι, ο Αγιος Ιωάννης Ρέντης, το Μοσχάτο, μέχρι και τις εκβολές του Κηφισού στο Δέλτα Φαλήρου.
Αλλά και οι περιοχές από το Χαλάνδρι μέχρι τις Τρεις Γέφυρες, όπου το ρέμα Χαλανδρίου συμβάλλει με τον Ποδονίφτη και στη συνέχεια συναντά τον βασικό κλάδο του Κηφισού.
Δεν είναι, όμως, μόνο ο Κηφισός αλλά κι άλλα ποτάμια και ρέματα που εν δυνάμει μπορεί να δημιουργήσουν προβλήματα σε μια ακραία νεροποντή, όπως ο Σαρανταπόταμος, η Πικροδάφνη και το ρέμα στον Μαραθώνα που καταλήγει στην Ευριπίδου, με τα αντιπλημμυρικά έργα και τα έργα καθαρισμού της κοίτης να κρίνονται απαραίτητα.
Υπενθυμίζεται πως η μελέτη υλοποιήθηκε για τους σκοπούς της Περιφέρειας Αττικής και έχει παραδοθεί στην Πολιτική Προστασία και σε όλους τους εμπλεκόμενους δήμους.
Το αμέσως επόμενο διάστημα «ξεκλειδώνουν», σύμφωνα με πληροφορίες των «ΝΕΩΝ», τα έργα σε Ιλισό και Πικροδάφνη. Προτεραιοποίηση δίνεται στα αντιπλημμυρικά έργα του Ιλισού, καθώς κάθε φορά που καταγράφεται μια μεγάλη νεροποντή στα νότια προάστια της Αττικής ο Ιλισός «φουσκώνει», με αποτέλεσμα τα νερά του να κατακλύζουν την παραλιακή Λεωφόρο Ποσειδώνος, τους παρακείμενους δρόμους της Καλλιθέας και του Μοσχάτου.
Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, τον Δεκέμβριο ξεκινούν οι εργασίες διευθέτησης της κοίτης του ποταμού.
Ειδικότερα, προβλέπεται η εκβάθυνσή της καθώς επίσης και η ανακατασκευή τριών γεφυρών, προκειμένου να διατηρηθεί ή ακόμη και να αυξηθεί η αποχετευτική ικανότητα του Ιλισού, που παρεμποδίζεται αυτή τη στιγμή από την υπάρχουσα πέτρινη τοξωτή γέφυρα.
Μάλιστα, έως το τέλος του πρώτου εξαμήνου του 2027 αναμένεται να έχει καθαιρεθεί και να έχει ανακατασκευαστεί η υφιστάμενη γέφυρα της οδού Εθνάρχου Μακαρίου πάνω από τον Ιλισό, η οποία διαφοροποιείται τόσο κατά πλάτος όσο και καθ’ ύψος, καθώς και πάνω από τον παριλίσιο ποδηλατόδρομο.
Επίσης, θα καθαιρεθεί η υφιστάμενη γέφυρα της λεωφόρου Ποσειδώνος και θα κατασκευαστεί νέα γέφυρα αστικού περιπάτου.
Την ίδια στιγμή, η Περιφέρεια Αττικής είναι έτοιμη να προχωρήσει σε πλήρη ανάπλαση του ρέματος της Πικροδάφνης, από τη Λεωφόρο Βουλιαγμένης έως την εκβολή του.
Πιο συγκεκριμένα, το πρώτο εξάμηνο του επόμενου έτους αναμένεται να ξεκινήσουν τα αντιπλημμυρικά έργα και έργα διευθέτησης, ώστε να αποκατασταθεί η ομαλή υδραυλική λειτουργία του ρέματος.
Στόχος είναι να εξασφαλιστεί το απαιτούμενο εύρος της κοίτης για την ομαλή διέλευση των υδάτων και να ανακατασκευαστούν έξι μεταλλικές δικτυωτές πεζογέφυρες, ενώ ταυτόχρονα, για την προστασία της κοίτης και των πρανών από τη διάβρωση, προβλέπονται έργα διαμόρφωσης και προστασίας τους.
Στο μεταξύ, συνεχίζονται οι καθαρισμοί σε ρέματα και φρεάτια και μέχρι στιγμής 12.000 τόνοι φερτών υλικών έχουν απομακρυνθεί από τα πλακοσκεπή του Κηφισού. Ωστόσο, το κουβάρι των αρμοδιοτήτων και σε αυτή την περίπτωση είναι ένα από τα βασικά προβλήματα.
Από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα του αλαλούμ είναι οι φορείς που εμπλέκονται στον καθαρισμό των φρεατίων.
Είναι ενδεικτικό πως για το επάνω μέρος που βρίσκεται στο οδόστρωμα την ευθύνη διαχείρισης έχει ο εκάστοτε δήμος, για το κάτω μέρος – το υπόγειο δηλαδή – η ΕΥΔΑΠ, ενώ για το μεσαίο μέρος που καταλήγει στο φρεάτιο την ευθύνη έχει άλλοτε η οικεία περιφέρεια και άλλοτε το υπουργείο Υποδομών.
Από το 1980 έως σήμερα, στη χώρα μας έχουν καταγραφεί συνολικά 70 θανατηφόρες πλημμύρες λόγω έντονων βροχοπτώσεων, με αποτέλεσμα 190 άνθρωποι να χάσουν τη ζωή τους.
Σύμφωνα με την ομάδα METEO του Ινστιτούτου Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, τα δεδομένα αποκαλύπτουν μια ανησυχητική τάση: ο αριθμός των θανάτων από πλημμύρες αυξάνεται με την πάροδο του χρόνου και είναι ενδεικτικό πως την τελευταία δεκαετία σημειώθηκαν οι μισοί από τους καταγεγραμμένους θανάτους στο σύνολο της περιόδου των 45 ετών. Το 60% των απωλειών, δε, καταγράφεται τους φθινοπωρινούς μήνες, επιβεβαιώνοντας την επικινδυνότητα των βροχοπτώσεων αυτή την εποχή.
