Το ναυάγιο της 14ης Ιουνίου 2023 στα ανοιχτά της Πύλου με 104 διασωθέντες, 82 νεκρούς και εκατοντάδες αγνοούμενους πρόσφυγες εσωκλείει όλα τα στοιχεία που συνθέτουν την πλοκή μίας αρχαίας τραγωδίας. Η μόνη διαφορά: Στερείται της κάθαρσης. Αυτό, άλλωστε, πιστοποιούν τα δεκάδες αναπάντητα ερωτήματα για τα αίτια, η δικαίωση που αργεί, τα θύματα που δεν βρέθηκαν ποτέ, αλλά και οι 17 σοροί – οκτώ εκ των οποίων αγνώστων στοιχείων – που εδώ και 15 μήνες βρίσκονται στα ψυγεία του νεκροταφείου του Σχιστού. «Πύλος 1», «Πύλος 2», «Πύλος 3»… «Πύλος 17». Αυτές είναι οι νέες απανθρωποποιημένες ονομασίες των θυμάτων μίας ναυτικής τραγωδίας που παραμένουν στα αζήτητα, λέει με θλίψη ο Μιχάλης Λώνας, πρόεδρος του Κοιμητηρίου.
Πριν από τη μεταφορά τους στο Σχιστό, οι σοροί υποβλήθηκαν σε νεκροψία-νεκροτομή από τις ιατροδικαστικές υπηρεσίες Αθηνών και Πειραιώς για την τυπική επαλήθευση της αιτίας θανάτου. Κατόπιν, οι ιατροδικαστές συνεργάστηκαν με την Ομάδα Αναγνώρισης Θυμάτων Καταστροφών προκειμένου να συλλεχθούν τα μεταθανάτια δεδομένα που πιθανώς θα βοηθήσουν στην ταυτοποίηση. «Δίπλα σε κάθε ιατροδικαστή ή νεκροτόμο βρίσκονταν αστυνομικοί από αυτή την ομάδα. Ενας αναλάμβανε να συλλέξει τα προσωπικά αντικείμενα, ένας έκανε τη λήψη DNA, ένας τραβούσε φωτογραφίες», εξηγεί στα «ΝΕΑ» ο ιατροδικαστής Κώστας Κούβαρης.
Ερωτηθείς γιατί οι σοροί παραμένουν σε ένα ιδιότυπο καθεστώς ομηρείας απαντά: «Ανά πάσα στιγμή κάποιος συγγενής πρώτου βαθμού μπορεί να εμφανιστεί δίνοντας DNA και η σορός να ταυτοποιηθεί»καταλήγει ο ιατροδικαστής.
Οπως τονίζει ο Μιχάλης Λώνας, «κάποιες σοροί έχουν μεταφερθεί στη χώρα καταγωγής των θυμάτων», ενώ για τις εναπομένουσες στο Σχιστό λέει πως «το κλιμάκιο του Λιμενικού στην Καλαμάτα ενημέρωσε την προηγούμενη εβδομάδα ότι βγήκε ένα κονδύλι για να πάνε στην Κομοτηνή μέχρι το τέλος του μήνα», καθώς εκεί ενταφιάζονται όσοι ασπάζονται τον μουσουλμανισμό. Παρ’ όλα αυτά, τα έξοδα μεταφοράς και ταφής των σορών δεν γίνονται με την οικονομική συνδρομή της ελληνικής πολιτείας αλλά αποτελούν… ιδιωτική υπόθεση, όπως παρατηρεί η Νατάσα Στραχίνη, δικηγόρος και συντονίστρια της οργάνωσης Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA): «Οι δήμοι επωμίζονται τα έξοδα της ταφής και μέλη της Κοινότητας όπου βρίσκεται το Κοιμητήριο, ευαισθητοποιημένοι πολίτες ή οργανώσεις συμβάλλουν οικονομικά, καλύπτοντας μέρος της δαπάνης που φτάνει τα 1.500-2.000 ευρώ».
Η Νατάσα Στραχίνη εστιάζει επίσης στην ελλιπή καταγραφή των νεκρών εντός του κοιμητηρίου που δυσχεραίνει τους συγγενείς που επιθυμούν να εντοπίσουν τους χώρους όπου βρίσκονται ενταφιασμένοι οι δικοί τους. «Ακόμη και να προσπαθήσει κάποια οικογένεια να βρει τον τάφο του οικείου της προσώπου, δεν είναι απλό, μιας και κανείς δεν κρατά αρχείο, οι νεκροί είναι διασκορπισμένοι σε διάφορα νεκροταφεία, ειδικά τα παλαιότερα χρόνια. Μαζί με την επιτροπή του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού προσπαθήσαμε να κάνουμε μία καταγραφή βασισμένη στα στοιχεία από τα ληξιαρχεία, αφού αυτά είναι αρμόδια για την καταχώριση του θανάτου και μέσω αυτών μπορεί να μάθει κανείς έστω τον τόπο ταφής».
«Η περίπτωση της Πύλου είναι ενδεικτική της παραβίασης – ακόμη και στον θάνατο – βασικών δικαιωμάτων του ανθρώπου, όπως αυτό της ταφής» υπογραμμίζει από την πλευρά της η Ελένη Σπαθανά, επίσης δικηγόρος, από την RSA,με τη Νατάσα Στραχίνη να σπεύδει να συμπληρώσει πως οι άνθρωποι αυτοί «λογίζονται ως δεύτερης κατηγορίας άνθρωποι ακόμη και στον θάνατό τους». Ο Θεόδωρος Επισκοποπούλος, πρόεδρος του Σωματείου Επαγγελματιών Πένθιμων Τελετών Ελλάδος και ιδιοκτήτης γραφείου τελετών που διέθεσε έναντι συμβολικού τιμήματος φέρετρα για την προσωρινή παραμονή των σορών στο Κοιμητήριο Σχιστού, τονίζει: «Ευτυχώς γι’ αυτούς τους δυστυχείς ανθρώπους, βρέθηκαν φορείς που ανέλαβαν το κόστος μεταφοράς και ταφής».
Ο επίλογος της οδύσσειας των τελευταίων άταφων θυμάτων της Πύλου αναμένεται να γραφτεί άμεσα στην Κομοτηνή. «Εστω και με 15 μήνες, φτάνει επιτέλους η ώρα για να αναπαυτούν» καταλήγει ο Μιχάλης Λώνας.
