Το πιάσατε, δεν πρόκειται για μένα. Μπορεί να ζω σε μια χώρα όπου (σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Eurostat) το χάσμα διαθέσιμου εισοδήματος μεταξύ πλουσίων και φτωχών μεγαλώνει αντί να μειώνεται όπως στην υπόλοιπη Ευρώπη, αλλά δεν διαθέτω δυστυχώς αυτά τα λεφτά. Οπως διαβάζουμε όμως στο τελευταίο τεύχος του «New Yorker», τα διαθέτει μια 32χρονη Αυστριακή, η Μαρλένε Ενγκελχορν. Tα κληρονόμησε από τη γιαγιά της. Κι επειδή πιστεύει ότι ο πλούτος προέρχεται από την κοινωνία και πρέπει να αποδοθεί στην κοινωνία, ίδρυσε μια οργάνωση που αποκάλεσε «Καλό Συμβούλιο» και αποφάσισε να ζητήσει από 50 τυχαία επιλεγμένους πολίτες να τη συμβουλεύσουν πώς να μοιράσει την περιουσία της.
Στην πρώτη συνάντηση της ομάδας, που περιλάμβανε φοιτητές, δασκάλους, λογιστές, μετανάστες και συνταξιούχους, ένας καθηγητής Οικονομικών από το Πανεπιστήμιο της Βιέννης ζήτησε από 23 εξ αυτών να μετακινηθούν στο πίσω μέρος της αίθουσας και τους έδωσε από ένα μικρό κομμάτι χαρτιού τουαλέτας που αντιπροσώπευε τον πλούτο που κατέχει το 50% του πληθυσμού. Σε 21 άτομα, τη μεσαία τάξη, έδωσε από ένα λίγο μεγαλύτερο κομμάτι. Πέντε άτομα, η ανώτερη τάξη, πήραν από ένα τετράγωνο κομμάτι, που αντιστοιχούσε σε ένα εκατομμύριο ευρώ. Και η γηραιότερη απ’ όλους, η 80χρονη Ερνα, πρώην γκαρσόνα σε καφετέρια, προχώρησε στο κέντρο της αίθουσας και πήρε 12 κομμάτια χαρτιού τουαλέτας. Ηταν το 1% της Αυστρίας.
Συμφωνήθηκε να γίνουν έξι συναντήσεις, στα πρότυπα ανάλογων συναντήσεων που έχουν πραγματοποιήσει συμβούλια πολιτών στην Ιρλανδία, τη Γαλλία και την Αυστρία για θέματα όπως οι αμβλώσεις, η ευθανασία και η κλιματική αλλαγή. Στην τρίτη συνάντηση, που έγινε στα μέσα Απριλίου, τα μέλη χωρίστηκαν σε έξι ομάδες: παιδεία, στέγαση, περιβάλλον, υγεία, δικαιώματα και οικονομική πολιτική. Κάθε ομάδα ανέλαβε να μοιράσει 4 εκατομμύρια ευρώ, λειτουργώντας με βάση τον δημοκρατικό κανόνα της συναίνεσης: το σήμα με τον αντίχειρα σήμαινε συμφωνία, ένα υψωμένο χέρι σήμαινε μικρή αντίρρηση και δύο υψωμένα χέρια σήμαιναν σοβαρή αντίρρηση που έπρεπε να συζητηθεί. Η συναίνεση δεν απαιτούσε ομοφωνία, αλλά απουσία σοβαρής διαφωνίας.
Στην ομάδα για τη στέγαση, ο Βίλφριντ πρότεινε να αγοραστεί ένα κτίριο που θα μπορούσε να λειτουργεί ως καφέ για νέους, ασφαλές καταφύγιο για γυναίκες και χώρος συνάντησης για ηλικιωμένους. Ενα τέτοιο κτίριο θα μπορούσε να οδηγήσει και σε άλλα, πλειοδότησε ο Φραντς, οι ειδικοί που παρακολουθούσαν όμως τις εργασίας εξήγησαν ότι το κόστος θα ήταν πολύ υψηλό και άλλωστε υπήρχαν ήδη αρκετές οργανώσεις που επιτελούσαν ένα τέτοιο έργο.
Στην ομάδα για την παιδεία, ο Σελίν, ένας δάσκαλος στη Βιέννη, είπε ότι δεν μπορεί να γίνει πραγματική δουλειά όταν αντιστοιχεί ένας δάσκαλος σε 25 παιδιά. Κάποιος είπε ότι η αύξηση των μισθών θα μπορούσε να προσελκύσει περισσότερους δασκάλους, αλλά ο Μπένεντικτ, που εργάζεται σε μια βιομηχανία του Πότεντορφ, αντέτεινε ότι το κράτος διοχετεύει δισεκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο στην παιδεία και μερικές χιλιάδες ευρώ που θα έδινε η ομάδα δεν θα έκαναν διαφορά. Ενταση σημειώθηκε όταν ο Πέτερ έριξε την ιδέα να σταλούν χρήματα στη Wikipedia, καθώς συμφωνεί με τις θεμελιώδεις αξίες του Συμβουλίου: δημοκρατία, προσβασιμότητα, διαφάνεια. Ο Κύριλλος, το νεότερο μέλος της ομάδας, διαφώνησε ριζικά. «Οι καθηγητές μου στο πανεπιστήμιο δεν μου επιτρέπουν να χρησιμοποιώ την Wikipedia ως πηγή», είπε, «γιατί λοιπόν να της δώσουμε λεφτά;». Τελικά βρέθηκε μια συμβιβαστική λύση: να δοθούν στη διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια μόνο 50.000 ευρώ.
Σε γενικές γραμμές πάντως, γράφει ο Τζόσουα Γιάφα του «New Yorker», μεγάλες διαφωνίες δεν υπήρξαν. Στην τελευταία συνάντηση έγινε ο απολογισμός. Το μεγαλύτερο ποσό, πάνω από 1,6 εκατ. ευρώ, πήγε στην Ενωση για την Προστασία της Φύσης, που αγοράζει παρθένα γη για να τη σώσει. Πάνω από 200.000 ευρώ πήγαν στα παιδικά προγράμματα της Φιλαρμονικής του Σάλτσμπουργκ. Δεκάδες χιλιάδες ευρώ δόθηκαν σε ένα κέντρο για ΛΟΑΤΚΙ, μια παιδική ποδοσφαιρική ομάδα, μια εφημερίδα που μοιράζουν άστεγοι στη Βιέννη και μια συμμαχία επιστημόνων που προσπαθούν να εκλαϊκεύσουν τις ανακαλύψεις τους. Πάνω από 3,5 εκατομμύρια ευρώ έμειναν αδιάθετα, ώστε να ενισχυθούν περαιτέρω πρωτοβουλίες.
«Περισσότερο ασχοληθήκαμε με έναν κατάλογο κοινωνικών προγραμμάτων, παρά καταπιαστήκαμε με το πρόβλημα της ανισότητας», είπε ο Φλοριάν. Παρ’ όλα αυτά, οι οργανωτές ήταν ευχαριστημένοι. «Η δημοκρατία ξεκινά εδώ», είπε ο πρόεδρος του Καλού Συμβουλίου στο πάρτι με το οποίο έκλεισαν οι εργασίες. Η ίδια η Ενγκελχορν, που έλαβε μέρος με video call, δεν μπορούσε να κρύψει τη συγκίνησή της. Οπως είπε στον Γιάφα, τον χειμώνα θα χρειαστεί για πρώτη φορά στη ζωή της να κερδίσει χρήματα. Ολο και κάποιος βέβαια στην οικογένεια θα πεθάνει, οπότε θα κληρονομήσει και νέα περιουσία. Και θα ξεκινήσει το σχέδιο από την αρχή.
