Του Γιάννη Χ. Παπαδόπουλου
Η εικόνα που έχουν τα περισσότερα άτομα λίγο πάνω από τα 20 για το ΠΑΣΟΚ σήμερα είναι διττή. Από τη μια είναι η εικόνα του κόμματος που κατέστρεψε τη χώρα, που την οδήγησε στη χρεοκοπία, και από την άλλη εκείνη που του έχει προσδώσει η ποπ κουλτούρα, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, η οποία αποκρυσταλλώνεται στη viral ατάκα ελληνικής τηλεοπτικής σειράς «ΠΑΣΟΚ, ωραία χρόνια».
Οι αναμνήσεις που έχει αυτή η γενιά από το ΠΑΣΟΚ είναι εκ των πραγμάτων αμυδρές: από την περίοδο 2009-2011, όταν το ΠΑΣΟΚ βρέθηκε στην κυβέρνηση με τη δημοσιονομική βόμβα να σκάει στα χέρια του και, έπειτα, καθ’ όλη τη διάρκεια της κρίσης – βλέποντας ένα κόμμα μικρό και εσωστρεφές να συγκυβερνά με τον όψιμο μαχητή του μνημονίου Αντώνη Σαμαρά και τη Νέα Δημοκρατία, αλλά κυρίως ένα κόμμα που το περιέβαλλε πάντα ένας θρύλος καλοπέρασης, πλούτου και παροχών. Εξού και τα «ωραία χρόνια».
Ερωτήματα όπως το κλασικό «κατέστρεψε όντως το ΠΑΣΟΚ τη χώρα;» δεν επιδέχονται μανιχαϊστικές απαντήσεις. Προφανώς το ένα από τα δύο κόμματα που κυβέρνησαν την Ελλάδα από την αποκατάσταση της Δημοκρατίας μέχρι τη δημοσιονομική κρίση έχει μερίδιο ευθύνης. Ο δημοσιονομικός εκτροχιασμός του 2009, βέβαια, ίσως να είχε αποφευχθεί ή να μην είχε την ίδια ένταση αν δεν είχε προηγηθεί η πενταετία κακοδιαχείρισης 2004-2009. Τα δημοσιονομικά στοιχεία της περιόδου είναι γνωστά και διαθέσιμα.
Η εικόνα που έχω προσωπικά για το ΠΑΣΟΚ είναι αυτή του κόμματος που επωμίστηκε το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνικής κατακραυγής για την οικονομική κρίση, το οποίο όμως κράτησε συγχρόνως και πολύ υπεύθυνη στάση κατά τη διάρκεια της κρίσης. Δεν φλέρταρε με το αντιμνημόνιο και δεν δίστασε να συγκλίνει με τη ΝΔ, όταν το επέβαλαν οι συγκυρίες για το καλό της χώρας.
Στις περισσότερες συζητήσεις που γίνονται σε παρέες φοιτητών το ΠΑΣΟΚ αντιμετωπίζεται με μια φολκλορική διάθεση και όχι ως αυτό που είναι: ένα κόμμα που κυβέρνησε, έκανε λάθη αλλά και τομές κάνοντας πράξη τη λεγόμενη κοινωνική απελευθέρωση που αναγράφεται και στην ιδρυτική του διακήρυξη, ως αξία και ως πολιτικό και ιδεολογικό περιεχόμενο.
Και σίγουρα φταίει και το ίδιο γι’ αυτό. Επαθε ό,τι παθαίνουν πολλοί σχηματισμοί, αδυνατούσε και ίσως αδυνατεί να προβάλει το περιεχόμενό του και το έργο του και απλά κραδαίνει τη μαρκίζα. Ισως έχασε και τον προσανατολισμό του. Αδιανότητο να απέχουν, για παράδειγμα, 11 από τους 32 βουλευτές του στην ψήφιση του γάμου των ομοφύλων ζευγαριών.
Τα διαδικτυακά memes για το ΠΑΣΟΚ και τα χρόνια του στην εξουσία είναι κυριολεκτικά άπειρα και αναπαράγουν όλα λίγο – πολύ το ίδιο μοτίβο: την εικόνα ενός κόμματος με το οποίο η χώρα έζησε πλουσιοπάροχα και ξέγνοιαστα. Και ίσως η εικόνα που του έχει προσδώσει η ποπ κουλτούρα να συντείνει και στη διατήρηση της άλλης εικόνας: αυτής του κόμματος που κατέστρεψε τη χώρα, επιτρέποντάς της να ζήσει πάνω από τις δυνάμεις της. Υπάρχει ΠΑΣΟΚ πίσω από το ποπ του είδωλο; Φυσικά. Γι’ αυτό θα έπρεπε να είναι πιο προσεκτική, ακόμα και η ηγεσία του ΠΑΣΟΚ, όταν επιλέγει να αναπαράγει αυτήν την (όχι άκακη) υπεραπλουστευτική εικόνα.
Ο Γιάννης Χ. Παπαδόπουλος είναι συντάκτης του free press «Athens Voice»
