Το σκηνικό άκρως καλοκαιρινό: ήλιος, καταγάλανα νερά, παιδιά να φτιάχνουν κάστρα στην άμμο και λίγα μέτρα μακρύτερα μια παρέα νεαρών, με χαλαρή διάθεση και γέλια, που όπως φάνηκε έσμιξε μετά από καιρό.
«Τώρα που παίρνεις το πτυχίο σου από την Αυστρία, θα επιστρέψεις επιτέλους στην Ελλάδα;»: ακούω άθελά μου την ερώτηση που προοριζόταν για έναν από τους άνδρες της παρέας. Η απάντηση ήταν δυστυχώς αυτή που περίμενα και σίγουρα δεν περίμεναν οι φίλοι του. «Ούτε κατά διάνοια. Δεν πρόκειται να επιστρέψω. Στην Αυστρία και συγκεκριμένα στη Βιέννη σε αντιμετωπίζουν σαν άνθρωπο. Στο επαγγελματικό σου ξεκίνημα είναι δίπλα σου. Δεν έχει σημασία εάν είσαι αυστριακός ή ξένος, αρκεί να έχεις τα προσόντα για τη δουλειά. Αυτό αρκεί. Αλλά και στην καθημερινότητα, δεν περνάς χρόνο σε ουρές, δεν ταλαιπωρείσαι. Είσαι μια οντότητα υπολογίσιμη».
Η περίπτωση του νεαρού που δεν σκέφτεται να εγκατασταθεί εντός ελληνικών συνόρων αλλά επιθυμεί να συνεχίσει να ζει και να εργάζεται στο εξωτερικό δεν είναι σίγουρα η μοναδική. Θα πίστευε, όμως, κανείς πως μετά τη δεκαετία της μεγάλης φυγής, το brain gain θα είχε αρχίσει να… δουλεύει. Κι όμως, από τους περίπου 600.000 Ελληνες, οι οποίοι ετοίμασαν τις βαλίτσες τους και εγκατέλειψαν τη χώρα τα χρόνια της κρίσης μέχρι και το 2021, πήραν την απόφαση να επιστρέψουν, σύμφωνα με τη Eurostat, σχεδόν οι μισοί – κοντά στους 350.000.
Πώς θα πειστούν και οι υπόλοιποι να επιστρέψουν; Ή πώς για εκείνους, που βγαίνουν στο εξωτερικό για σπουδές, προτεραιότητά τους θα είναι η επιστροφή στη χώρα; Οπως χαρακτηριστικά είχε αναφέρει ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κωστής Χατζηδάκης, σε εκδήλωση για το brain gain, τον περασμένο Μάρτη, «πρέπει να αλλάξουμε τις συνθήκες που τους οδήγησαν να πάρουν εκείνη την απόφαση να φύγουν».
Ορισμένα βήματα έχουν γίνει – μείωση φόρων, απλοποίηση του αδειοδοτικού περιβάλλοντος, έκπτωση (για τα πρώτα επτά χρόνια) επί του εισοδήματος με το που γίνει η μεταφορά της φορολογικής κατοικίας στην Ελλάδα – αλλά φαίνεται πως απαιτούνται πολλά ακόμη. Μέτρα που θα αφορούν τη δημιουργία θέσεων υψηλής εξειδίκευσης, σαν κι αυτές που καταλαμβάνουν οι Ελληνες στις χώρες του εξωτερικού, βελτιωμένες συνθήκες εργασίας αλλά και πάταξη της γραφειοκρατίας ή όπως πολύ εύστοχα το είπε ο νεαρός στην παραλία «Να γίνουν μια υπολογίσιμη οντότητα».
