Παγκόσμια ανησυχία επικρατεί για την εξάπλωση του νέου στελέχους της mpox, της ευλογιάς των πιθήκων, καθώς μεταδίδεται πιο εύκολα δείχνοντας επεκτατικές τάσεις. Η κατάσταση είναι σοβαρότερη στην Αφρική, ωστόσο και οι χώρες της Δύσης δεν είναι άτρωτες.
Στοιχεία για την ταχέως αυξανόμενη επιδημία του ιού mpox, δημοσιεύθηκαν στο διεθνές έγκριτο περιοδικό JAMA, και τα παρουσιάζουν η παθολόγος, καθηγήτρια Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής της Θεραπευτικής Κλινικής (Νοσοκομείο Αλεξάνδρα) της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ Θεοδώρα Ψαλτοπούλου και η Βιολόγος Παναγιώτα Ζαχαράκη.
Σύμφωνα με τα στοιχεία, το 2024 υπήρξαν περισσότερα από 17.000 ύποπτα (2863 επιβεβαιωμένα) κρούσματα Mpox σε ολόκληρη την αφρικανική ήπειρο, με την πλειοψηφία στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό. Αυτό αντιπροσωπεύει αξιοσημείωτη επιτάχυνση σε σύγκριση με τα προηγούμενα χρόνια.
Ανησυχητικά, επεκτάθηκε τις τελευταίες εβδομάδες σε τουλάχιστον 4 αφρικανικές χώρες που δεν είχαν επηρεαστεί στο παρελθόν (Μπουρούντι, Κένυα, Ρουάντα και Ουγκάντα). Στις 13 Αυγούστου 2024, τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων της Αφρικής (Africa CDC) κήρυξαν την κατάσταση ως έκτακτης ανάγκης δημόσιας υγείας για την ηπειρωτική ασφάλεια.
Στις 14 Αυγούστου 2024, ο Γενικός Διευθυντής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) δήλωσε την κατάσταση ως έκτακτης ανάγκης διεθνούς ενδιαφέροντος για τη δημόσια υγεία – γνωστό και ως PHEIC, επειδή είναι έκτακτο γεγονός που συνιστά κίνδυνο για τη δημόσια υγεία για άλλα κράτη μέσω της διεθνούς εξάπλωσης της νόσου και δυνητικά απαιτεί συντονισμένη διεθνή αντίδραση.
Ο ιός εξαπλώνεται ραγδαία τις τελευταίες εβδομάδες σε τουλάχιστον τέσσερις αφρικανικές χώρες
Τα τρέχοντα επιδημιολογικά χαρακτηριστικά στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό διαφέρουν πολύ από εκείνα της παγκόσμιας επιδημίας του 2022 της φυλογενετικής ομάδας (clade II), η οποία εξακολουθεί να βρίσκεται σε εξέλιξη, αλλά σε πολύ μειωμένο επίπεδο. Η επιδημία Mpox του 2022 έχει εξαπλωθεί κυρίως μέσω της σεξουαλικής επαφής μεταξύ ανδρών. Ως εκ τούτου, οι ενήλικες άνδρες επηρεάζονται σχεδόν αποκλειστικά. Η παγκόσμια επιδημία clade II είχε σχετικά χαμηλό κίνδυνο θνησιμότητας, κάτω από 1% συνολικά.
Tώρα, στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό αναφέρεται αρκετά μεγάλος αριθμός κρουσμάτων σε παιδιά που αποδίδονται στην κατηγορία I. Περισσότερο από το 50% των αναφερόμενων περιπτώσεων και η πλειονότητα των θανάτων αφορούν παιδιά μικρότερα των 5 ετών. Αν και οι επιβεβαιωτικές εξετάσεις δεν συνηθίζονται, αυτές οι λοιμώξεις εικάζεται ότι είναι η φυλογενετική ομάδα Ia, η οποία είναι ενδημική στην περιοχή.
Οι επιδημιολόγοι έχουν επίσης καταγράψει ομάδες μετάδοσης που συνδέονται με ετεροφυλόφιλη σεξουαλική επαφή, κάτι που δεν ήταν μια κοινή παρατήρηση με την επιδημία του 2022. Αυτές οι λοιμώξεις πιστεύεται ότι αποδίδονται σε μια νέα φυλογενετική ομάδα Ib.
Ορισμένες αναφορές περιγράφουν τις περιπτώσεις clade Ib ως εμφανιζόμενες με:
Δεδομένων αυτών των δημογραφικών προτύπων, φαίνεται πιθανό ότι νέοι τρόποι μετάδοσης (π.χ. μετάδοση στην οικία, ετεροφυλοφιλική επαφή για το clade Ib) συνεισφέρουν σημαντικά στην εξάπλωση, καθιστώντας αναγκαία μια πολύ διαφορετική προσέγγιση για την αξιολόγηση και τη μείωση του κινδύνου σε σύγκριση με την επιδημία του 2022.
Η διεθνής εξάπλωση αφορά περιπτώσεις clade Ib σε χώρες, όπως στο Μπουρούντι, στη Ρουάντα, στο Κονγκό, στην Κένυα και στη Σουηδία.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η Κένυα δεν μοιράζεται σύνορα με τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, με τις περιπτώσεις να ταξιδεύουν πρώτα μέσω της Ουγκάντα, ενώ οι περιπτώσεις του Μπουρούντι δείχνουν στοιχεία εξάπλωσης της κοινότητας.
Aσθενής περιμένει στο κέντρο θεραπείας για τον ιό Mpox, στην περιοχή Nyiragongo,της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό
Το κρούσμα clade Ib στη Σουηδία αναφέρθηκε ότι ταξίδεψε πρόσφατα από μια πληγείσα περιοχή στην Αφρική, χωρίς να έχει δοθεί ακόμη περαιτέρω διευκρίνιση. Με συνεχή μετάδοση, η επιδημία θα επεκτείνει το γεωγραφικό της αποτύπωμα σε νέες χώρες και περιοχές.
Κατά μερικούς ερευνητές, η φυλογενετική ομάδα Ib έχει δυναμική πανδημίας, μια κρίση που επαναλαμβάνεται στις αναφορές των μέσων ενημέρωσης. Αν και οι πληροφορίες εξακολουθούν να είναι περιορισμένες, το clade Ib μεταδέδεται διαφορετικά και μπορεί να αλλάξει περαιτέρω καθώς πολλαπλασιάζονται τα κρούσματα.
Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό δεν διαθέτει δυνατότητες θεραπείας και εμβόλια. Η χώρα αυτή αντιμετωπίζει και άλλα θέματα δημόσιας υγείας, συμπεριλαμβανομένων άλλων μολυσματικών ασθενειών Αυτό υπογραμμίζει την κρίσιμη ανάγκη για μια συντονισμένη διεθνή αντίδραση – μια ανάγκη που θα αυξηθεί μόνο εάν η επιδημία συνεχίσει να εξαπλώνεται. Η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό υποφέρει από αυτό το ξέσπασμα για πάρα πολύ καιρό χωρίς την κατάλληλη προσοχή και βοήθεια, η οποία επεκτείνεται τώρα σε γειτονικές χώρες και πιθανώς πέρα από αυτήν.
Ο ΠΟΥ δημοσίευσε πρόσφατα το στρατηγικό του πλαίσιο για την ενίσχυση της πρόληψης και του ελέγχου του ιού Μpox (2024-2027), με στόχο την παροχή μιας πιο μακροπρόθεσμης, ολοκληρωμένης προσέγγισης, συμπεριλαμβανομένων συμβουλών για μέτρα πρόληψης και ελέγχου. Υπάρχει διεθνής προσπάθεια για εύρεση χρηματοδοτήσεων, ώστε να δοθούν εμβόλια και άλλες θεραπείες στις πληγείσες χώρες. Επίσης, η ευαισθητοποίηση από τον ΠΟΥ στοχεύει να προειδοποιήσει την παγκόσμια κοινότητα να προετοιμαστεί και να ανταποκριθεί σε έκτακτα γεγονότα με κίνδυνο διεθνούς εξάπλωσης και την ανάγκη για συντονισμένη απόκριση έκτακτης ανάγκης.
Σημαντική θεωρείται η συνεργασία ΠΟΥ και CDC της Αφρικής για να διευκολύνουν την ισότιμη πρόσβαση σε διαγνωστικά, θεραπείες και κυρίως στα εμβόλια, στο μέγιστο δυνατό βαθμό επειγόντως. Ο κόσμος δεν πρέπει να περιμένει νέους νόμους για να αντιμετωπίσουν την αναγκαία στροφή από τη φιλανθρωπία στην αυτάρκεια των απαραίτητων μέσων σε οικονομικά αδύναμες χώρες, οι οποίες αδυνατούν να διαχειριστούν την αρχή μίας εν δυνάμει πανδημίας.
