Πολλές συνήθειες του τρόπου ζωής αυξάνουν τον κίνδυνο ουρολογικών προβλημάτων, αλλά όσοι θέλουν να σηκώσουν ασπίδα έναντι των νοσημάτων και των διαταραχών της ουροδόχου κύστης το πρώτο που έχουν να κάνουν είναι να αποφεύγουν το κάπνισμα.
Και αυτό διότι μελέτες έχουν δείξει ότι το κάπνισμα είναι κύρια αιτία καρκίνου της ουροδόχου κύστης και άλλων προβλημάτων σε αυτήν, όπως η ακράτεια ούρων και η επώδυνη διάμεση κυστίτιδα. Η αιτία; Ο καπνός των τσιγάρων περιέχει περισσότερα από 7.000 διαφορετικά χημικά. Πάνω από 70 από αυτά είναι γνωστό ότι προκαλούν καρκίνο. Αυτά τα επιβλαβή χημικά μπαίνουν στην κυκλοφορία του αίματος, διηθούνται από τους νεφρούς και συσσωρεύονται στα ούρα, όπου παραμένουν ώσπου να αδειάσει η κύστη.
«Η παραμονή τους στην κύστη διαρκεί ώρες κάθε φορά, οπότε οι τοξικές ουσίες έχουν καθημερινά την ευκαιρία να προκαλούν βλάβες στο εσωτερικό τοίχωμα της κύστης. Με την πάροδο του χρόνου, οι βλάβες προκαλούν μεταλλάξεις στα κύτταρα της κύστης και αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου και γενικότερα σοβαρών ουρολογικών προβλημάτων», αναφέρει ο χειρουργός ουρολόγος και τ. διευθυντής Ουρολογικής Κλινικής ΕΕΣ, τ. πρόεδρος Ελληνικής Ουρολογικής Εταιρείας, δρ Ηρακλής Δ. Πούλιας.
Οπως ενδεικτικά αναφέρει η Αμερικανική Εταιρεία Καρκίνου (American Cancer Society – ACS), οι καπνιστές έχουν κατά μέσο όρο τριπλάσιες πιθανότητες να αναπτύξουν καρκίνο της κύστης σε σύγκριση με τους μη καπνιστές. Ωστόσο ο κίνδυνος διαφοροποιείται αναλόγως με το ιστορικό του καπνίσματος. Ετσι, οι νυν καπνιστές έχουν τετραπλάσιες πιθανότητες να παρουσιάσουν καρκίνο της κύστης και οι πρώην καπνιστές διπλάσιες. Αυξημένο κίνδυνο καρκίνου της κύστης διατρέχουν όμως και οι παθητικοί καπνιστές.
Συνολικά υπολογίζεται ότι τα τουλάχιστον μισά κρούσματα καρκίνου της ουροδόχου κύστης σε άνδρες και γυναίκες οφείλονται στο κάπνισμα. Τα ποσοστά διαφέρουν ανάμεσα στα δύο φύλα, αν και η διαφορά δεν είναι πια όπως παλαιότερα. Στους άνδρες υπολογίζεται ότι το 50%-65% των περιστατικών οφείλεται στο κάπνισμα. Στις γυναίκες το αντίστοιχο ποσοστό πλησιάζει πια το 50%, ενώ παλαιότερα υπολογιζόταν σε περίπου 30%.
Η πιο συχνή μορφή καρκίνου της κύστης είναι το ουροθηλιακό καρκίνωμα, το οποίο αναπτύσσεται στα κύτταρα που επιστρώνουν το εσωτερικό τοίχωμα της κύστης. Οι περισσότεροι ασθενείς διαγιγνώσκονται μετά τα 55 τους χρόνια, αν και παρατηρούνται κρούσματα και σε νεότερους ανθρώπους.
Το Παγκόσμιο Παρατηρητήριο Καρκίνου (Global Cancer Observatory – GCO) του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας αναφέρει ότι ο καρκίνος της ουροδόχου κύστης είναι ο πέμπτος συχνότερος στην Ελλάδα. Σε ετήσια βάση καταγράφονται πάνω από 5.100 περιστατικά. Κάθε χρόνο καταγράφονται επίσης πάνω από 1.500 θάνατοι από τη νόσο.
Σε παγκόσμιο επίπεδο ο καρκίνος της κύστης είναι ο ένατος συχνότερος, με περισσότερα από 600.000 περιστατικά το 2022. Το περίπου 25% των περιστατικών γίνεται αντιληπτό σε προχωρημένο στάδιο.
Το πιο ύποπτο σύμπτωμα για τον καρκίνο αυτόν είναι η ανώδυνη αιματουρία, δηλαδή το αίμα στα ούρα χωρίς να συνυπάρχει πόνος (αν υπήρχε πόνος, η πιθανή αιτία θα μπορούσε, π.χ., να είναι ένας λίθος του ουροποιητικού). Αλλα ύποπτα συμπτώματα είναι η συχνουρία, η δυσφορία κατά την ούρηση και η συχνή έπειξη (επιτακτική ανάγκη) για ούρηση. Ακόμα και οι επαναλαμβανόμενες λοιμώξεις της κύστης είναι ύποπτες για καρκίνο. Το ίδιο και το αίσθημα καύσου (κάψιμο) κατά την ούρηση.
Ωστόσο το κάπνισμα δεν αποτελεί μόνο τον σημαντικότερο παράγοντα κινδύνου για καρκίνο της ουροδόχου κύστης. «Αποτελεί και ισχυρό παράγοντα κινδύνου για υποτροπή του καρκίνου και για εξέλιξη και κακή έκβαση της νόσου, εάν οι ασθενείς συνεχίσουν να καπνίζουν μετά τη διάγνωσή τους. Και αυτό διότι μειώνει την αποτελεσματικότητα των αντινεοπλασματικών θεραπειών, αλλάζει τη βιολογία του καρκίνου (μπορεί να τον κάνει πιο επιθετικό), επηρεάζει τον μεταβολισμό των φαρμάκων και αυξάνει τον κίνδυνο επιπλοκών», τονίζει ο κ. Πούλιας.
Το κάπνισμα μπορεί επίσης να εμποδίσει την καλή επούλωση ύστερα από εγχειρήσεις για ουρολογικά προβλήματα. Μελέτες έχουν δείξει πως οι καπνιστές έχουν τουλάχιστον διπλάσιες πιθανότητες να παρουσιάσουν κακή επούλωση των ιστών. Εχουν επίσης πολύ αυξημένες πιθανότητες να παρουσιάσουν λοιμώξεις και πόνο μετά τις εγχειρήσεις. Συχνά εξάλλου χρειάζονται περισσότερο καιρό για να αναρρώσουν, σε σύγκριση με τους ανθρώπους που δεν κάπνισαν ποτέ.
«Οι κίνδυνοι αυτοί σχετίζονται με τις επιπτώσεις του καπνίσματος στα αιμοφόρα αγγεία και στη χρήση οξυγόνου από τον οργανισμό», εξηγεί ο κ. Πούλιας. «Τα χημικά του τσιγάρου προκαλούν συστολή των αγγείων, παρεμποδίζοντας την τροφοδοσία των ιστών με αιμοσφαιρίνη και οξυγόνο. Αυξάνουν επίσης την πηκτικότητα του αίματος, εμποδίζοντας ακόμα περισσότερο τη διέλευσή του».
Το κάπνισμα μπορεί να προκαλέσει καρκίνο και στη συνέχεια να εμποδίσει τον οργανισμό σας να τον καταπολεμήσει, σημειώνουν οι ειδικοί του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ (CDC), τονίζοντας πως η βλαβερή αυτή συνήθεια καθώς επίσης και το παθητικό κάπνισμα συνδέονται με την ανάπτυξη πολλών τύπων καρκίνου.
Οι χημικές ουσίες, όπως εξηγούν, στον καπνό του τσιγάρου «μπορούν να αποδυναμώσουν το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού, καθιστώντας πιο δύσκολο το να σκοτώσει τα καρκινικά κύτταρα. Οταν συμβαίνει αυτό, τα καρκινικά κύτταρα συνεχίζουν να αναπτύσσονται χωρίς να σταματούν».
Επιπρόσθετα, όμως, «μπορούν να βλάψουν ή να αλλάξουν το DNA ενός κυττάρου. Το DNA είναι το “εγχειρίδιο οδηγιών” του κυττάρου που ελέγχει τη φυσιολογική ανάπτυξη και λειτουργία του. Οταν το DNA καταστραφεί, ένα κύτταρο μπορεί να αρχίσει να αναπτύσσεται ανεξέλεγκτα και να δημιουργήσει έναν καρκινικό όγκο».
Οπως προκύπτει, δε, από τα δεδομένα, σχεδόν 9 στους 10 θανάτους από καρκίνο του πνεύμονα οφείλονται στο κάπνισμα ή στην έκθεση στο παθητικό κάπνισμα. Μάλιστα, και σύμφωνα με τους ειδικούς του CDC, οι καπνιστές έχουν σήμερα μεγαλύτερο κίνδυνο για καρκίνο του πνεύμονα απ’ ό,τι το 1964, παρόλο που καπνίζουν λιγότερα τσιγάρα. «Ενας λόγος μπορεί να είναι οι αλλαγές στον τρόπο παρασκευής των τσιγάρων και στις χημικές ουσίες που περιέχουν».
Και παρότι, όπως συμπληρώνουν, οι θεραπείες βελτιώνονται, ο καρκίνος του πνεύμονα εξακολουθεί να σκοτώνει περισσότερους άνδρες και γυναίκες από οποιονδήποτε άλλο τύπο καρκίνου. Είναι ενδεικτικό πως μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες περισσότεροι από 7.300 μη καπνιστές πεθαίνουν κάθε χρόνο από καρκίνο του πνεύμονα που προκαλείται από παθητικό κάπνισμα.
Επειτα, οι ίδιοι συντάσσουν μια λίστα με τους καρκίνους οι οποίοι έχουν συνδεθεί με το κάπνισμα, στην οποία μεταξύ άλλων συμπεριλαμβάνονται οι αιματολογικοί καρκίνοι, του παχέος εντέρου, του παγκρέατος, του στόματος και του στομάχου.
