Το ότι η Μύκονος, ως ταξιδιωτικός προορισμός, εμφανίζει από πέρυσι σημάδια κόπωσης είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός.
Aποτυπώνεται στα επίσημα στοιχεία του Ινστιτούτου Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΙΝΣΕΤΕ), και συγκεκριμένα στο εργαλείο ανοιχτής χρήσης AirData Τracker, που καταγράφει τις κρατήσεις αεροπορικών θέσεων. Με βάση το Air Data Tracker οι αεροπορικές αφίξεις από το εξωτερικό στο νησί των ανέμων έχουν μειωθεί μεσοσταθμικά κατά -6,6% το 2024 σε σύγκριση με το 2023. Μάλιστα η κίνηση ήταν ιδιαίτερα απογοητευτική στην αρχή της τουριστικής σεζόν, με κατακόρυφη πτώση ως και -18% το δίμηνο Μαρτίου-Απριλίου.
Σύμφωνα πάντα με τα στοιχεία του ΙΝΣΕΤΕ, η μείωση των αεροπορικών αφίξεων το διάστημα Μάρτιος 2024-Οκτώβριος 2024 (όπως προκύπτει από τις κρατήσεις), αντιστοιχεί περίπου σε 45.400 τουρίστες λιγότερους.
Συνολικά οι αφίξεις εξωτερικού στο αεροδρόμιο της Μυκόνου προσεγγίζουν τις 644.000, από 689.400 πέρυσι. Η υποχώρηση αυτή προστίθεται αθροιστικά στην περσινή πτώση της τουριστικής κίνησης κατά -5,2% σε σύγκριση με το 2022, σύμφωνα με τα στοιχεία της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας.
Αν μάλιστα αναλύσουμε τη μείωση των αφίξεων ανά χώρα προέλευσης, τα συμπεράσματα είναι εντυπωσιακά: Μηδενίστηκαν φέτος οι αφίξεις από τις πλούσιες χώρες του Αραβικού κόλπου, όπως το Κουβέιτ και η Σαουδική Αραβία, ενώ μηδενικές ήταν και οι αφίξεις από το Λίβανο. Μειώθηκαν κατά -22% οι τουρίστες από το Κατάρ και κατά -11,4% από το Μπαχρέιν. Οι Βρετανοί και οι Ελβετοί μας γύρισαν την πλάτη, με μείωση αφίξεων κατά -15% και -12% αντίστοιχα. Καθίζηση είχε και ο εισερχόμενος τουρισμός από Κύπρο, με μείωση -34%.
Η κόπωση του τουριστικού μοντέλου της Μυκόνου αποτυπώνεται και στα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για τον τζίρο καταλυμάτων. Πέρυσι η περιφέρεια της Μυκόνου ήταν από τα λίγα μέρη της Ελλάδας όπου σημειώθηκε διψήφια πτώση του τζίρου κατά -10,9%.
Μάλιστα με βάση τα φετινά διαθέσιμα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, τον Απρίλιο υπήρξε νέα βουτιά στο τζίρο, κατά -11,7%, με οριακή ανάκαμψη τον Μάιο (0,7%).
Αντίστοιχα, τα στοιχεία από την πλατφόρμα booking.com δείχνουν ότι τα καταλύματα στη Μύκονο εμφανίζουν τις πρώτες εβδομάδες του Αυγούστου πληρότητα γύρω στο 80%. Είναι μεν υψηλή, αλλά ο μέσος όρος στις Κυκλάδες είναι πάνω από 90% και στην Πελοπόννησο 92%.
Τα παραπάνω στοιχεία, όπως και πολλά άλλα –για παράδειγμα η πτώση στις τιμές ενοικίασης στις πανάκριβες τουριστικές βίλες – μας δείχνουν το πώς το brand name Μύκονος έχει φθαρεί, δεν απαντάνε όμως στο γιατί.
Μέχρι τώρα έχουν δοθεί αρκετές ερμηνείες, και πολλές από αυτές έχουν να κάνουν με την αισχροκέρδεια. Η Μύκονος έλαβε με το παραπάνω αρνητική δημοσιότητα από διεθνή ρεπορτάζ, λόγω των καταγγελιών χρηστών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για εξωφρενικές τιμές: Γαρίδες που πωλούνται 90 ευρώ η μία, μπριζόλα των 850 ευρώ ή χρέωση 500 ευρώ για δύο κοκτέιλ και ένα πιάτο καλαμαράκια. Ίσως δεν είναι τυχαία η φετινή κατακόρυφη μείωση των τουριστών από τη Μεγάλη Βρετανία, αφού τα βρετανικά ΜΜΕ έχουν πρωταγωνιστήσει στα αποκαλυπτικά ρεπορτάζ για τις «τιμές Μυκόνου».
Άλλοι συνδέουν το «κακό όνομα» που έχει αρχίσει να αποκτά η Μύκονος, με τα περιστατικά ανομίας και βίας στο νησί. Η περσινή μαφιόζικη επίθεση στον αρχαιολόγο Μανώλη Ψαρρό, μπορεί να έγινε στην Αθήνα, συνδεόταν όμως ευθέως με τις υποθέσεις που έχει αναλάβει ο ίδιος για αυθαιρεσίες στο νησί της Μυκόνου. Εμπλεκόμενες φέρεται να ήταν επιχειρήσεις πολυτελών κέντρων διασκέδασης. Φέτος τον Ιούλιο, η δολοφονία του 54χρονου τοπογράφου στο Ψυχικό, έφερε ξανά στο προσκήνιο τη Μαφία της Μυκόνου, σε ένα σύμπλεγμα οργανωμένου εγκλήματος και τα συμφερόντων real estate.
«Η τουριστική επιτυχία έφερε ναρκωτικά, ξέπλυμα χρήματος, προστασία και οργανωμένο έγκλημα», έγραφε για τη Μύκονο ο βρετανικός Guardian, ήδη από το 2022. «Το κάποτε πάμπτωχο νησί πυροδότησε την τουριστική βιομηχανία της χώρας μετά την «ανακάλυψή»’ του τη δεκαετία του 1950 – από ταξιδιώτες που επισκέπτονταν τη Δήλο. Τώρα όμως αντιμετωπίζει τις συνέπειες της υπερανάπτυξης», σημείωνε προφητικά η βρετανική εφημερίδα.
Μια τρίτη ερμηνεία είναι ότι έχει αλλάξει το μίγμα των επισκεπτών στη Μύκονο. Μειώνονται μεν οι αεροπορικές αφίξεις, αλλά αυξάνονται τα κρουαζιερόπλοια. Οι τουρίστες αποβιβάζονται για λίγες ώρες, χωρίς να προσθέτουν ιδιαίτερα στα τουριστικά έσοδα. Συμβάλλουν όμως στην κυκλοφοριακή συμφόρηση του νησιού και στην ασφυκτική κίνηση, αφού μπορεί καθημερινά να καταπλέουν στο λιμάνι ως και 8 κρουαζιερόπλοια. Την περίοδο της μεγάλης τουριστικής κίνησης εκτιμάται ότι κυκλοφορούν στο νησί 4.500 βαν.
Αν σε αυτά προσθέσουμε τα φαινόμενα πολεοδομικών αυθαιρεσιών, με επώνυμες επιχειρήσεις να πρωταγωνιστούν, αλλά και σοβαρά περιβαλλοντικά προβλήματα, πρέπει να λέμε πάλι καλά που ο τουρισμός δεν έχει μειωθεί περισσότερο.
Οι περσινές διαρροές λυμάτων, όταν ξεχείλισαν φρεάτια στον Ορνό, με ακαθαρσίες να πλέουν ανάμεσα στα τραπεζοκαθίσματα και να κατευθύνονται στη θάλασσα, επαναλήφθηκε και φέτος, πριν την έναρξη της τουριστικής σεζόν. Μάλιστα τα τοπικά ΜΜΕ συνέδεσαν ευθέως τα συνεχή προβλήματα στο δίκτυο αποχέτευσης με την υπερβολική δόμηση στο νησί.
Αν μη τι άλλο, φαινόμενα όπως το παραπάνω, δείχνουν ότι το τουριστικό μοντέλο της Μυκόνου δεν έχει απλώς επείγουσα ανάγκη από rebranding, αλλά από ριζική αναδόμηση.
