Μέχρι σήμερα, νομίζαμε για τα μυρμήγκια ότι είναι απλώς στρατιώτες που δουλεύουν μόνο για τη βασίλισσα μέχρι να αντικατασταθούν. Οι επιστήμονες όμως υποστηρίζουν ότι αυτές οι μικροσκοπικές υπάρξεις καταβάλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για να βοηθήσουν ο ένας τον άλλον, με… εκπληκτικό τρόπο.
Το μυρμήγκι ξυλουργός της Φλόριντα (Camponotus floridanus) προκειμένο να σώσει έναν τραυματισμένο συμπατριώτη του εκτελεί χειρουργική επέμβαση, ακρωτηριάζοντάς το ώστε να μην μολυνθεί και πεθάνει.
Αυτό ανακάλυψαν έκπληκτοι επιστήμονες στο Πανεπιστήμιο του Würzburg οι οποίοι έφεραν αυτά τα μυρμήγκια από τη Φλώριδα στη Γερμανία για να τους κάνουν πειράματα, ώστε να μάθουν πώς αντιδρούν σε τραυματισμούς.
Τα περισσότερα είδη μυρμηγκιών θεραπεύουν το τραυματισμένο ή κομμένο άκρο ενός συντρόφου επικαλύπτοντάς το με ένα αντιμικροβιακό λίπος.
Αλλά τα κοκκινοκαφέ μυρμήγκια ξυλουργοί δαγκώνουν το υπόλοιπο άκρο, ακρωτηριάζοντάς το ουσιαστικά.
Ο βιολόγος Erik Frank, ο οποίος μελετάει εδώ και 11 χρόνια τη συμπεριφορά των μυρμηγκιών, ο δεν είχε δει ποτέ κάτι παρόμοιο. Ο ίδιος λέει ότι είναι η πρώτη περίπτωση εντόμου που κόβει το πόδι ενός συναδέλφου του για να του σώσει τη ζωή του.
Το μόνο άλλο είδος που το κάνει αυτό είναι οι άνθρωποι. «Δεν το πίστευα καθόλου γιατί ήταν πολύ αντιφατικό», λέει. «Επανέλαβα το πείραμα τέσσερις φορές πριν το αποδεχτώ».
Τα περισσότερα είδη μυρμηγκιών έχουν αδένες που εκκρίνουν αντιμικροβιακές ενώσεις για να αποτρέψουν μυκητιασικές και βακτηριακές λοιμώξεις, οι οποίες συνήθως εισέρχονται στο σώμα τους μέσω πληγών.
Ωστόσο, αυτή η ιδιαίτερη αμερικανική φυλή μυρμηγκιών, έχει χάσει τον αδένα αυτόν στη διάρκεια της εξέλιξης τους.
Έτσι, για να καταλάβουν οι Γερμανοί επιστήμονες τι συμβαίνει, έκοψαν τα πόδια των μυρμηγκιών στο μηριαίο οστό και μόλυνε την πληγή με ένα βακτήριο που βρίσκεται συνήθως στο έδαφος, το Pseudomonas aeruginosa.
«Δεν το πίστευα καθόλου γιατί ήταν πολύ αντιφατικό», λέει. «Επανέλαβα το πείραμα τέσσερις φορές πριν το αποδεχτώ»
Οι επιστήμονες άφησαν κάποια μόνα τους, και άλλα τα επέστρεψαν στη φωλιά τους. Έκληκτοι οι επιστήμονες, είδαν ότι τα μυρμήγκια που επέστρεψαν στη φωλιά τα προσέγγισαν γρήγορα ένας ή δύο σύντροφοι, οι οποίοι ροκάνισαν το πόδι πάνω από το μηριαίο οστό, ακρωτηριάζοντάς το εντελώς.
Το 90%των μυρμηγκιών που υποβλήθηκε σε αυτή τη «χειρουργική επέμβαση» επέζησε, ενώ αντίθετα, το 40% όσων έμειναν μόνα τους δεν τα κατάφεραν.
Οι επιστήμονες προχώρησαν ακόμα παραπέρα.
Με ένα μικροσκοπικό ψαλιδάκι, τραυμάτισαν τα πόδια των μυρμηγκιών χαμηλότερα, στην κνήμη. Αυτή τη φορά, άλλα έντομα δεν ακρωτηρίασαν τα τραυματισμένα πόδια, αλλά έγλειψαν την πληγή για να αφαιρέσουν τα βακτήρια με τη γλώσσα τους. Το 90% των απομονωμένων μυρμηγκιών πέθαναν, ενώ το 75% αυτών που επέστρεψαν στη φωλιά επέζησαν.
Είναι εκπληκτικό ότι τα μυρμήγκια αξιολογούν πότε πρέπει να γίνει ακρωτηριασμός και πότε χρειάζεται άλλη μέθοδος.
Η διαφορά στις τακτικές που χρησιμοποιούν τα μυρμήγκια των παρευρισκομένων μπορεί να βρίσκεται στη φυσιολογία των εντόμων.
Οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι το μηριαίο οστό του μυρμηγκιού του ξυλουργού της Φλόριντα έχει αρκετούς μύες που εμποδίζουν την κυκλοφορία της αιμολέμφoυς (το αίμα των εντόμων), εμποδίζοντας τα βακτήρια να εισέλθουν γρήγορα στο σώμα.
Έτσι, τα μυρμήγκια μπορεί να είναι πιο πιθανό να ακρωτηριάσουν τραυματισμένα πόδια στο μηριαίο οστό επειδή έχουν τον χρόνο που απαιτείται για να εκτελέσουν αυτή τη διαδικασία, εξηγεί ο Daniel Kronauer, ειδικός στη βιολογία των μυρμηγκιών στο Πανεπιστήμιο Ροκφέλερ, ο οποίος όμως δεν συμμετείχε στην έρευνα.
Η κνήμη, αντίθετα, έχει λιγότερους μύες για να σταματήσει την αιμολέμφο, κάνοντας την κυκλοφορία του αίματος πιο γρήγορη και επιτρέποντας στα βακτήρια να εισέλθουν πιο γρήγορα. Αυτό σημαίνει ότι οι τραυματισμοί της κνήμης πρέπει να αντιμετωπίζονται πιο γρήγορα, λέει ο Kronauer.
Για να ανακαλύψει εάν οι ακρωτηριασμοί μετά από τραύματα της κνήμης είναι εξίσου αποτελεσματικοί στη διακοπή των λοιμώξεων με εκείνους μετά από πληγές μηριαίου οστού, η ομάδα του Φρανκ ακρωτηρίασε τα πόδια των μυρμηγκιών.
Μια ανάλυση του DNA στα σώματα των μυρμηγκιών αποκάλυψε ότι οι ακρωτηριασμοί μετά από τραύματα του μηριαίου οστού πράγματι σταμάτησαν τις βακτηριακές λοιμώξεις, ενώ οι ακρωτηριασμοί μετά από τραύματα της κνήμης όχι.
Σε αντίθεση με ό,τι πίστευαν οι ερευνητές, οι ακρωτηριασμοί της κνήμης δεν βελτίωσαν την επιβίωση των εντόμων, και αυτό φαίνεται να το γνωρίζουν τα μυρμήγκια, λέει ο Φρανκ.
Όπως η ιεραρχική κοινωνική τους δομή, ο ακρωτηριασμός είναι ένας άλλος από τους εκπληκτικούς τρόπους με τους οποίους τα μυρμήγκια έχουν εξελίξει «εξελιγμένες συμπεριφορές» πολύ παρόμοιες με τους ανθρώπους, λέει ο Kronauer. «Είναι σαν να ανασύρεις τραυματισμένους στρατιώτες από το πεδίο της μάχης και μετά να τους περιθάλψεις».
