Για πρώτη φορά ανώτατοι δικαστές θα έχουν λόγο – με την ψήφο τους – στην ανάδειξη της κορυφής της ηγεσίας της Δικαιοσύνης. Ειδικότερα, οι πρόεδροι των τριών ανώτατων δικαστηρίων, οι αντιπρόεδροι και ο εισαγγελέας θα εξακολουθούν να επιλέγονται, σύμφωνα με τα Σύνταγμα, από το Υπουργικό Συμβούλιο, ωστόσο, από το επόμενο δικαστικό έτος δικαίωμα ψήφου για την ανάδειξη των υποψηφίων θα έχουν οι ολομέλειες των δικαστηρίων με μυστική ψηφοφορία. Οι σημαντικές αυτές αλλαγές για την επιλογή της κορυφής της Δικαιοσύνης περιλαμβάνονται σε νομοσχέδιο του υπουργείου Δικαιοσύνης που κατατέθηκε και αφορά το ενέχυρο.
Το περιεχόμενο της διάταξης αυτής θεωρείται κομβικής σημασίας, καθώς στην πράξη από τον Απρίλιο του 2025 η λίστα των υποψηφίων που θα φτάνουν σε ακρόαση ενώπιον της Διάσκεψης των Προέδρων της Βουλής θα καθορίζεται και με τη μυστική ψηφοφορία των ανώτατων δικαστών. Με τη νομοθετική αυτή αλλαγή, όπως λένε πηγές από τον χώρο των δικαστηρίων, ικανοποιείται ένα πάγιο αίτημα των δικαστικών λειτουργών: να έχουν και οι ίδιοι λόγο στη διαδρομή για την ηγεσία των ανώτατων δικαστηρίων και όχι μόνο η κυβέρνηση. «Μήπως έφτασε η ώρα να κοπεί αυτός ο “ομφάλιος λώρος” μεταξύ δικαστικής και εκτελεστικής εξουσίας», αναφέρουν οι ίδιες πηγές, χωρίς να παραγνωρίζουν ότι για να ολοκληρωθεί το «εγχείρημα» αναγκαία προϋπόθεση είναι η αναθεώρηση της σχετικής συνταγματικής διάταξης.
Αλλοι, πάλι, δικαστές αντιμετωπίζουν με επιφυλακτικότητα την προωθούμενη νομοθετική ρύθμιση, λαμβάνοντας υπόψη τον γνωμοδοτικό της χαρακτήρα που εν τέλει δεν δεσμεύει το Υπουργικό Συμβούλιο και τον εκάστοτε υπουργό Δικαιοσύνης. Σε κάθε περίπτωση, όλοι συμφωνούν πως το πρώτο βήμα έγινε και περιμένουν να δουν πώς θα λειτουργήσει στην πράξη από το επόμενο δικαστικό έτος, που θα εφαρμοστεί για πρώτη φορά στον Αρειο Πάγο και στην Εισαγγελία του, μετά την αφυπηρέτηση, λόγω συμπλήρωσης ορίου ηλικίας, της προέδρου Ιωάννας Κλάπα και της εισαγγελέως Γεωργίας Αδειλίνη.
Στην υπό ψήφιση διάταξη, ειδικότερα, προβλέπεται ρητά ότι για τις προαγωγές στις θέσεις των προέδρων και των αντιπροέδρων του Συμβουλίου της Επικρατείας, του Αρείου Πάγου και του Ελεγκτικού Συνεδρίου, καθώς επίσης και στη θέση του εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, πριν από τη γνώμη της Διάσκεψης των Προέδρων της Βουλής ζητείται από τον υπουργό Δικαιοσύνης η γνώμη της ολομέλειας του οικείου ανώτατου δικαστηρίου, η οποία διατυπώνεται κατόπιν μυστικής ψηφοφορίας των μελών της.
Η ολομέλεια θα συνεδριάζει σε συμβούλιο και θα μετέχουν σε αυτή όλα τα μέλη του δικαστηρίου, στη δε ολομέλεια του Αρείου Πάγου μετέχουν επίσης ο εισαγγελέας και οι αντεισαγγελείς του. Κάθε μέλος του δικαστηρίου, όπως προβλέπεται, έχει δικαίωμα να επιλέξει μεταξύ όσων έχουν τα νόμιμα προσόντα α) μέχρι πέντε δικαστικούς λειτουργούς για την κάλυψη της θέσης του προέδρου, β) μέχρι πέντε δικαστικούς ή εισαγγελικούς λειτουργούς για την κάλυψη της θέσης του εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, γ) αριθμό μέχρι το 50% όσων δικαστικών λειτουργών πληρούν τις νόμιμες προϋποθέσεις για την κάλυψη θέσεων αντιπροέδρων. Το πρακτικό με τα αποτελέσματα της ψηφοφορίας διαβιβάζεται στον υπουργό Δικαιοσύνης μέσα σε έναν μήνα.
Για την επιλογή του εισαγγελέα του Αρείου Πάγου θα έχει λόγο η διοικητική ολομέλεια των ανώτατων εισαγγελικών λειτουργών με τις διαδικασίες να κινούνται από τον αρμόδιο υπουργό μέχρι το τέλος Απριλίου, καθώς στις 30 Ιουνίου ολοκληρώνεται ο κύκλος του δικαστικού έτους και όσοι ανώτατοι δικαστές συμπληρώνουν το 67ο έτος της ηλικίας τους αποχωρούν από το δικαστικό σώμα.
