Έντονη ανησυχία στην επιστημονική κοινότητα έχει προκαλέσει ένα νέο επικίνδυνο στέλεχος του ιού mpox (πρώην ευλογιά των πιθήκων), το οποίο έχει οδηγήσει σε θανάτους παιδιών και σε αποβολές στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό.
Μάλιστα οι επιστήμονες κάνοντας λόγο για το «πιο επικίνδυνο στέλεχος μέχρι σήμερα», προειδοποιούν ότι είναι το πιο μεταδοτικό και θα μπορούσε να εξαπλωθεί διεθνώς, κάτι που είναι «εξαιρετικά ανησυχητικό», καθώς υπάρχει ανεπαρκής πρόσβαση σε εμβόλια και θεραπείες στη Λ.Δ. του Κονγκό,
Το συγκεκριμένο στέλεχος του mpox φαίνεται πως μεταδίδεται μέσω της σεξουαλικής επαφής, αλλά υπάρχουν ενδείξεις ότι μπορεί επίσης να μεταδοθεί μέσω στενής επαφής μέσω δέρματος καθώς κρούσματα έχουν εντοπιστεί από οίκους ανοχής μέχρι και σχολεία.
Εκατοντάδες άνθρωποι με την ασθένεια που ήταν γνωστή παλαιότερα ως ευλογιά των πιθήκων, έχουν νοσηλευτεί σε νοσοκομείο στην πόλη των ορυχείων Καμιτούγκα, στην επαρχία του νότιου Κιβού, σε κάτι που είναι πιθανό να είναι η «κορυφή του παγόβουνου» μιας μεγαλύτερης επιδημίας, σύμφωνα με τους γιατρούς.
Το νέο στέλεχος έχει ανιχνευθεί σε αρκετές πόλεις κατά μήκος των συνόρων, συμπεριλαμβανομένης της Γκόμα, η οποία συνορεύει με τη Ρουάντα. Το νότιο Κίβου βρίσκεται στα σύνορα με το Μπουρούντι και τη Ρουάντα και κοντά στην Ουγκάντα, και υπάρχουν συχνά διασυνοριακά ταξίδια από τους ντόπιους.
Όπως ανέφερε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) αντιπροσωπεύει «έναν ανανεωμένο κίνδυνο διασυνοριακής και διεθνούς εξάπλωσης που μπορεί ενδεχομένως να οδηγήσει σε αυξημένο κίνδυνο σοβαρής ασθένειας».
«Η ασθένεια μπορεί να περάσει από τα αεροδρόμια. Ένα μολυσμένο άτομο μπορεί να περάσει από τα σύνορα, επειδή δεν υπάρχουν έλεγχοι», δήλωσε ο Λεάντρ Μουρχούλα Μασιρίκα, υπεύθυνος στον τομέα της υγείας στο νότιο Κιβού.
«Φοβάμαι πολύ ότι θα προκαλέσει περισσότερες ζημιές», προσέθεσε.
Οι επιστήμονες ενημέρωσαν τους δημοσιογράφους σχετικά με την τρέχουσα επιδημία και δήλωσαν ότι φοβούνται πως το νέο στέλεχος του ιού εξαπλώνεται πιο εύκολα, προκαλώντας σοβαρότερη ασθένεια και περισσότερους θανάτους σε παιδιά και ενήλικες. Υπάρχει επίσης ανησυχία για τον κίνδυνο ασυμπτωματικής εξάπλωσης μεταξύ ατόμων που δεν εμφανίζουν συμπτώματα και δεν γνωρίζουν ότι έχουν τον ιό.
Τα σημερινά στοιχεία για τα κρούσματα είναι «η κορυφή του παγόβουνου», δήλωσε η καθηγήτρια Τρούντι Λανγκ, καθηγήτρια έρευνας για την παγκόσμια υγεία στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
«Είναι σίγουρα το πιο επικίνδυνο στέλεχος μέχρι στιγμής. Δεν γνωρίζουμε πόσα λιγότερο σοβαρά κρούσματα είναι κρυμμένα. Δεν είναι επίσης σαφές πόσο γρήγορα εξαπλώνεται το νέο στέλεχος ή αν τα σημερινά εμβόλια θα προστατεύουν από αυτό. Θα χρειαστούν δοκιμές για να εξακριβωθεί αυτό, κάτι που θα πάρει χρόνο», εξήγησε η Λανγκ σύμφωνα με το BBC.
O mpox είναι ένας ιός της ίδιας οικογένειας με την ευλογιά και προκαλεί συμπτώματα που μοιάζουν με γρίπη και φουσκάλες στο δέρμα γεμάτες πύον, κάνοντας μερικούς ανθρώπους πολύ άρρωστους, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να αποβεί θανατηφόρος.
Πριν από δύο χρόνια, μια επιδημία στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ οδήγησε τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας να κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης για τη δημόσια υγεία. Ήταν η πρώτη φορά που αναφέρθηκε ότι η ευλογιά εξαπλώθηκε μέσω σεξουαλικής επαφής.
Εκείνο το ξέσπασμα προκλήθηκε από την τάξη ΙΙ του ιού (clade II), μία από τις τρεις αναγνωρισμένες ομάδες του mpox και μία που έχει σχετικά χαμηλό ποσοστό θνησιμότητας.
Το νέο ξέσπασμα στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό είναι μια μεταλλαγμένη μορφή του mpox της τάξεως Ι (clade I). Οι γιατροί αναφέρουν ένα ποσοστό θνησιμότητας περίπου 5% στους ενήλικες και 10% στα παιδιά, καθώς και υψηλά ποσοστά αποβολών μεταξύ των εγκύων.
Εμβόλιο για τον mpox (Πηγή: REUTERS/Christinne Muschi)
Η τάξη Ι έχει ιστορικά βρεθεί σε ανθρώπους που τρώνε μολυσμένο κρέας με τη μετάδοση να περιορίζεται σε μεγάλο βαθμό στο προσβεβλημένο νοικοκυριό. Τα κρούσματα του αυξάνονται στην αφρικανική χώρα εδώ και δεκαετίες.
Τα επίσημα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) δείχνουν ότι υπήρξαν σχεδόν 8.000 κρούσματα φέτος στη Λ.Δ. του Κονγκό, συμπεριλαμβανομένων 384 θανάτων. Σε εργαστηριακές δοκιμές δειγμάτων του ιού από την περιοχή βρέθηκε πρόσφατα το νέο στέλεχος mpox, το οποίο περιέχει μεταλλάξεις που φαίνεται να το βοηθούν να κυκλοφορεί μεταξύ των ανθρώπων.
Πολλά παιδιά έχουν μολυνθεί, συμπεριλαμβανομένων των νεογέννητων μωρών. Υπάρχουν αναφορές για μικρό αριθμό μολυσμένων εγκύων που απέβαλαν, ενώ ορισμένοι ασθενείς έχουν μείνει με μακροχρόνιες επιπλοκές στα μάτια, το δέρμα και τα γεννητικά τους όργανα.
Μια εργαζόμενη στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης που φρόντιζε έναν μολυσμένο ασθενή φέρεται να έχασε την όρασή της αφού μολύνθηκε και η ίδια. Μάλιστα αρχικά οι επιστήμονες υπέθεσαν σύμφωνα με τον Guardian, ότι επρόκειτο για την τάξη ΙΙ, λόγω της σεξουαλικής μετάδοσης, μέχρι που οι γενετικές δοκιμές αποκάλυψαν ότι ανήκε στο πιο μολυσματικό στέλεχος.
Ήταν μια «απίστευτα ανησυχητική» κατάσταση, δήλωσε η Λανγκ. Ακόμα όπως είπε δεν είναι σαφές πόσα ασυμπτωματικά ή ήπια κρούσματα υπάρχουν, καθώς ο μακρύς χρόνος επώασης του ιού αυξάνει τον κίνδυνο μετάδοσης πριν οι άνθρωποι αντιληφθούν ότι είναι άρρωστοι.
Ο Ζαν Κλοντ Ουνταχεμούκα, λέκτορας στο Πανεπιστήμιο της Ρουάντα, ο οποίος συμμετέχει στην ιατρική αντιμετώπιση του ιού mpox, δήλωσε: «Είναι αναμφίβολα το πιο επικίνδυνο από όλα τα γνωστά στελέχη του ιού mpox, λαμβάνοντας υπόψη τον τρόπο μετάδοσης, τον τρόπο εξάπλωσης, αλλά και τα συμπτώματα».
Ακόμα προέτρεψε τις χώρες να κάνουν προετοιμασίες για την εξάπλωση του ιού. «Όλοι θα πρέπει να προετοιμαστούν. Όλοι θα πρέπει να είναι σε θέση να ανιχνεύσουν την ασθένεια όσο το δυνατόν νωρίτερα. Αλλά το πιο σημαντικό είναι ότι όλοι θα πρέπει να στηρίξουν την τοπική έρευνα και την τοπική αντίδραση, ώστε να μην εξαπλωθεί», προσέθεσε.
Το στέλεχος πιστεύεται ότι προήλθε από την πόλη των ορυχείων Καμιτούγκα τον Σεπτέμβριο του 2023 μεταξύ εργαζομένων στο σεξ. Σε αυτούς που έχουν μολυνθεί τώρα περιλαμβάνονται μαθητές, εργαζόμενοι στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης που περιθάλπουν ασθενείς με mpox και ολόκληρα νοικοκυριά.
Σύμφωνα με τον Ουνταχεμούκα, το πρώτο άτομο με το νέο στέλεχος ήταν πιθανότατα ένας άνδρας που έκανε σεξ με μια γυναίκα στην Καμιτούγκα και στη συνέχεια με άλλες γυναίκες σε διάφορες περιοχές. Η ασθένεια εμφανίστηκε για πρώτη φορά κατά την περίοδο των βροχών, όταν υπήρχε περιορισμένη μετακίνηση ανθρώπων. Προειδοποίησε ότι η τρέχουσα ξηρή περίοδος θα μπορούσε να υπάρξει περισσότερη μετάδοση, ιδίως κατά τη διάρκεια των σχολικών διακοπών.
Αφρικανοί ερευνητές έχουν ζητήσει επείγουσα δράση για τη βελτίωση της έρευνας σχετικά με τον ιό της ιλαράς mpox και την επιτάχυνση της διανομής των εμβολίων.
«Αν μπορέσουμε να εμβολιάσουμε τους εργαζόμενους στο σεξ συν τους εργαζόμενους στον τομέα της υγείας, νομίζω ότι τα κρούσματα μπορούν να μειωθούν», δήλωσε ακόμα ο Μασιρίκα. Νωρίτερα αυτό το μήνα, ο ΠΟΥ δήλωσε ότι η συνεχιζόμενη εξέλιξη της επιδημίας mpox στη Λ.Δ. Κονγκό ήταν «ανησυχητική».
Επεσήμανε την περιορισμένη ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με τον ιό mpox, την έλλειψη θεραπευτικών κιτ και εμβολίων και τις πολλές άλλες προτεραιότητες της χώρας στον τομέα της υγείας ως παράγοντες για την εμφάνιση ενός νέου στελέχους.
Ο κίνδυνος που σχετίζεται με τον mpox στη Λ.Δ. Κονγκό «παραμένει υψηλός», ανέφερε.
