Defileom na ulicama Banjaluke 9. januara, obilježava se Dan Republike Srpske, kojeg je Ustavni sud Bosne i Hercegovine tri puta proglasio neustavnim.
Iz Tužilaštva BiH nije odgovoreno na upit Radija Slobodna Evropa da li je pokrenuta istraga povodom ovogodišnjeg obilježavanja, ni da li je šta učinjeno po tom pitanju prošle godine, kada su, kako je navedeno, pratili aktivnosti 9. januara.
Ranije je saopšteno da će u defileu u Banjaluci, administrativnom centru RS, učestvovati oko 3.000 ljudi, od čega je 800 pripadnika entitetskog Ministarstva unutrašnjih poslova.
Tu su, između ostalih, predstavnici entitetskih javnih i spasilačkih službi, demobilisani pripadnici Vojske RS, studenti.
Od zvaničnika, tu su entitetski premijer, Radovan Višković, i predsjednik Narodne skupštine RS, Nenad Stevandić.
Predsjednik RS, Milorad Dodik, nije prisutan, jer se oporavlja od operativnog zahvata obavljenog početkom decembra.
Za obilježavanje je izdvojeno 555 hiljada maraka (oko 283 hiljade evra).
Uoči obilježavanja, Kancelarija visokog predstavnika (OHR), Delegacija Evropske unije (EU) u BiH i Ambasada SAD u Sarajevu su se oglasile saopštenjima, u kojima su pozivali na reakciju pravosudnih organa u zemlji zbog proslave, i poštivanje državnog Ustava.
Dan ranije, u posjeti Banjaluci povodom 9. januara je bila Vlada Srbije, na čelu sa premijerom Milošem Vučevićem, a u delegaciji je bila i Ana Brnabić, predsjednica Skupštine Srbije.
Zbog dolaska ovih zvaničnika, šef diplomatije BiH, Elmedin Konaković, poslao je protestnu notu Srbiji.
Šta se slavi i šta je sporno?
Skupština srpskog naroda u BiH je 9. januara 1992. u Sarajevu donijela Deklaraciju o proglašenju Republike srpskog naroda BiH, kao nezavisne cjeline unutar Bosne i Hercegovine.
Vlasti u RS obilježavaju taj datum kao dan osnivanja Republike Srpske.
U donošenju deklaracije nisu učestvovali predstavnici Bošnjaka i Hrvata, a ta dva naroda na 9. januar gledaju kao na početak rata u BiH, te početak etničkog čišćenja, ratnih zločina i genocida nad nesrpskim stanovništvom.
Ustavni sud Republike BiH je 1992. poništio Deklaraciju, a Ustavni sud BiH je 2015. i 2019. godine obilježavanje Dana RS 9. januara proglasio neustavnim.
U odluci iz 2015. je navedeno da "Ustavni sud BiH nije osporio pravo Republike Srpske da slavi Dan Republike, ali to ne može da bude 9. januar", jer taj datum "nije prihvatljv za sve građane".
Devetog januara se obilježava i krsna slava RS, Sveti arhiđakon Stefan.
Uprkos tim odlukama, prethodnih deset godina se Dan RS redovno obilježava, a na svaku proslavu se potroši nekoliko stotina hiljada evra.
