Sjedinjene Američke Države očekuju da će organi za provođenje zakona i pravosudni organi u Bosni i Hercegovini, poduzeti brze i odlučne mjere da istraže svako kršenje zakona u vezi sa proslavom neustavnog dana Republike Srpske, 9. januara, saopćila je Ambasada SAD-a na društvenoj mreži X.
Ustavni sud BiH donio je u novembru 2015. odluku, prema kojoj je član Zakona o praznicima RS-a koji govori o Danu RS-a, neustavan.
Osim što se Ustavni sud u obrazloženju osvrnuo i na događaje iz 1992. godine, utvrdio je i da se tad obilježava i krsna slava RS-a – Sveti arhiđakon Stefan, pa se doživljava i kao vjerski praznik.
Ustavni sud BiH nije osporio pravo na dan RS, ali je utvrdio da "Dan RS-a" ne može biti 9. januar.
Ustavni sud BiH je posljednji put o ovom danu odlučivao 29. marta 2019. godine, kada je osporio Zakon o danu RS, koji je 2016. usvojila entitetska Narodna skupština.
Tada je zakonska odredba o 9. januaru kao Danu RS poništena, te je ona prestala da važi.
Iz Američke ambasade su kazali i da su odluke Ustavnog suda zasnovane na zakonu, a ne mišljenju.
"Svi entiteti su obavezni da se u potpunosti pridržavaju odluka institucija BiH, uključujući obavezujuće i konačne presude Ustavnog suda. Nepoštivanje ovih odluka predstavlja krivično djelo prema Krivičnom zakonu BiH", saopćeno je iz Ambasade.
Vlasti RS-a slave 9. januar, datum kada je 1992. godine u Sarajevu tadašnja Skupština srpskog naroda u BiH, donijela Deklaraciju o proglašenju Republike srpskog naroda BiH, kao nezavisne cjeline unutar BiH.
Cilj je bio da se taj dio BiH potom pripoji Jugoslaviji, koja se tada raspadala.
Na čelu samoproglašene republike su bili Radovan Karadžić, Biljana Plavšić i Momčilo Krajišnik, koji su osuđeni u Haškom tribunalu zbog ratnih zločina. U donošenju deklaracije nisu učestvovali predstavnici Bošnjaka i Hrvata.
Ova dva naroda na 9. januar gledaju kao na početak rata u Bosni i Hercegovini, te početak etničkog čišćenja, ratnih zločina i genocida nad nesrpskim stanovništvom na teritoriji RS-a.
