Formiranje lokalnih vlasti u tri grada - Podgorici, Kotoru i Budvi neizvjesno je zbog izostanka dogovora stranaka "pobjednica" na nedavno održanim lokalnim izborima.
U glavnom gradu Podgorici i Kotoru izbori su održani prije skoro dva mjeseca, dok su Budvani od maja dva puta izlazili na birališta zbog izostanka dogovora oko formiranja vlasti.
U Podgorici živi gotovo trećina Crne Gore, dok su Budva i Kotor najpoznatiji turistički centri.
Ključni razlog su unutrašnji sukobi i podjele u partijama koje vladaju na državnom nivou - Pokretu Evropa sad (PES), partijama bivšeg proruskog Demokratskog fronta (DF) i Demokratama.
Izostanak dogovora o formiranju lokalnih vlasti Nikola Obradović iz Centra za građansko obrazovanje (CGO) smatra odrazom nezrelosti političkog sistema.
"Sistema kojim upravljaju stranačke strasti, sujete lidera i partikularni interesi. Govorimo o ozbiljnom deficitu političke kulture i odgovornosti u Crnoj Gori", kaže Obradović za Radio Slobodna Evropa.
Navodi da je teško, sa aspekta principa, objasniti da se partije saveznice na državnom nivou ne mogu dogovoriti o formiranju vlasti u lokalu:
"Oni cijene da im je veći interes da ne ulaze u konfrontacije kada je u pitanju državni nivo. To nam pokazuje da se partije vode striktno ličnim interesima, koji su često u suprotnosti sa javnim."
Izostanak dogovora paralizuje osnovne funkcije tih opština kaže Obradović.
Slučaj Podgorica
Pregovori o formiranju vlasti nisu ni počeli iako su izbori u Podgorici okončani 29. septembra.
Uz to nema naznaka kad bi razgovori mogli početi. Potencijalni koalicioni partneri komuniciraju saopštenjima uslovljavajući međusobni dijalog o lokalnoj koaliciji.
Nijedna partija iz vladajuće koalicije sa državnog nivoa koja je vladala Podgoricom do izbora nije osvojila dominantnu poziciju, ali većina želi mjesto gradonačelnika.
Tas na vagi je koalicija predsjednika Crne Gore Jakova Milatovića i Pokret Ura bivšeg premijera Dritana Abazovića.
Predsjednik Milatović je početkom godine napustio PES zbog sukoba sa premijerom Milojkom Spajićem čiji je postao oštar kritičar.
U jednom bloku su Spajićev PES, Demokrate i bivši DF. Spajićeva partija, saradnju sa Milatovićem uslovljava njegovim distanciranjem od Abazovićeve Ure.
Za njih i DF je neprihvatljivo Abazovićevo insistiranje da njegov nosilac liste Luka Rakčević bude gradonačelnik Podgorice.
Na drugoj strani je opozicija koju predvodi Demokratska partija socijalista (DPS) koja je osvojila najveći broj mandata, ali ne može da formira vlast samo sa manjim strankama.
Za formiranje vlasti potrebna im je koalicija sa strankama Milatovića i Abazovića.
Slučaj Budva
Ponovljeni izbori u Budvi 17. novembra nisu pokazali značajnije promjene u odnosu na izbore u maju nakon kojih se partije nisu uspjele dogovoriti o formiranju vlasti.
Najveći broj glasova ponovo su osvojile dvije suprostavljene grupacije nastale iz jedinstvenog proruskog Demokratskog fronta.
Do podjele na dva krila je došlo nakon što je gradonačelnik Milo Božović uhapšen zbog sumnje da je učestvovao u švercu kokaina.
Na jednoj strani je koalicija pod kontrolom predsjednika Skupštine Crne Gore Andrije Mandića koja ima deset stranaka.
Njima je suprotstavljena stranka predsjednika budvanske Skupštine Nikole Jovanovića koja je ostala lojalna Milu Božoviću.
Za Jovanovića su prihvatljive sve stranke osim Mandićeve i opozicione DPS. A Mandić očekuje da oni formiraju vlast na čijem bi čelu bio njegov kandidat Mladen Mikijelj kao gradonačelnik Budve.
Nikola Obradović iz CGO ocjenjuje da je Budva primjer kako prepreke za formiranje vlasti nisu samo ideološke razlike:
"Najbolji primjer je upravo Budva u kojoj Nikola Jovanović i Mladen Mikijelj nijesu na ideološki suprotstavljenim stranama jer su do skoro bili ista grupacija, već su sukobljeni njihovi partikularni interesi."
Slučaj Kotor
Iako su održani 29. septembra, izbori u Kotoru nisu završeni jer se čeka odluka nadležnih o ponavljanju glasanja na dva biračka mjesta.
Zbog toga nije moguće proglasiti konačne izborne rezultate što su prvi uslov za formiranje vlasti.
Demokrate koje su do sada vladale Kotorom i na vlasti su na državnom nivou imaju deset odbornika koliko i opozicioni DPS.
Koja će od ovih stranaka formirati vlast zavisi od rezultata eventualno ponovljenih izbora i od političke volje šest drugih stranaka i lokalnih lista koje su osvojile po tri ili manje mandata.
Konkretni pregovori ni u Kotoru nisu počeli.
Kuriozitet nezavršenih izbora je Šavnik na sjeveru Crne Gore gdje je tokom posljednje dvije godine devet puta propalo glasanje na dva biračka mjesta.
Naime, političke pristalice DF-a nasilno su prekidale glasanje tvrdeći da su u biračkom spisku i osobe koje ne žive u Šavniku.
"Taj grad je u do sada neviđenoj situaciji jer izbori traju više od dvije godine. Utisak je da sistem ne može da odgovori potrebama građana ali i da politička nestabilnost obesmišljava izbore", ocjenjuje Obradović.
Hiperinflacija stranaka dovela do blokade
Hiperinflacija partija učesnica izbora posljednih godina otvorila je prostor većem broju političkih subjekata da ispostavljaju uslove, kaže Obradović.
To se pokazalo i na ovim lokalnim izborima, čija je posljedica nemogućnost formiranja vlasti, a što paralizuje lokalne uprave i ugrožava kvalitet života građana.
"Građani u ovakvim okolnostima ne mogu očekivati efikasne javne usluge. Uz to, sprovođenje ključnih razvojnih projekata postaje neizvodljivo zbog izostanka političkog konsenzusa", kaže Obradović.
I dok izostaje politički dogovor na lokalnom nivou isti politički subjekti sarađuju na državnom nivou.
Taj fenomen Obradović objašnjava razlikama u prirodi interesa i prioriteta na ova dva politička nivoa.
"Tu principa nema. Ono što iste političke subjekte okuplja na državnom nivou jesu širi strateški ciljevi i jače pozicije moći, zbog toga su u tom dijelu partije prinuđene da prevaziđu određene razlike."
On kaže da je teško procijeniti da li će biti novog ponavljanja izbora u gradovima u kojima izostaje politički dogovor o formiranju vlasti.
