Ποιος περίμενε, έναν χρόνο πριν, πώς θα εξελίσσονταν τα πράγματα στην Κεντροαριστερά; Οταν το 2024 ξεκινούσε, όλα ήταν πολύ διαφορετικά: ο ΣΥΡΙΖΑ είχε καινούργιο αρχηγό και έβγαινε από μια διάσπαση που του στέρησε έντεκα βουλευτές, μεταξύ των οποίων κάποιοι κομβικοί υπουργοί του 2015 – 2019. Το ΠΑΣΟΚ είχε αρχίσει να διεκδικεί τη δεύτερη θέση, αλλά χωρίς να έχει σπάσει το φράγμα των δημοσκοπήσεων, ενώ τόσο η Ζωή Κωνσταντοπούλου όσο και η νεότευκτη Νέα Αριστερά προσπαθούσαν να κερδίσουν ένα ακροατήριο εξ αριστερών, ο καθένας με διαφορετικά, διακριτά χαρακτηριστικά. Ολοι περίμεναν το τελευταίο επεισόδιο του εκλογικού κύκλου, τις ευρωεκλογές του καλοκαιριού, γνωρίζοντας πως εκεί θα διαμορφωθούν οι νέες συνθήκες. Κι ενώ οι κουβέντες για τη δυνατότητα συνεννόησης μεταξύ των δύο μεγαλύτερων κομμάτων είχαν ξεκινήσει ανοιχτά και δημόσια, παρά την εκπεφρασμένη διάθεση των ηγεσιών τους, οι πραγματικές διεργασίες στις δύο πλευρές ήταν πολύ διαφορετικές.
Μέσα σε περίπου πέντε μήνες, συνέβη ό,τι μπορούσε να συμβεί. Υπό μία έννοια, οι ευρωεκλογές αποτέλεσαν όντως το σημείο μηδέν, καθώς το αποτέλεσμά τους τόσο για τον ΣΥΡΙΖΑ όσο και για το ΠΑΣΟΚ απείχε από τον στόχο που είχε τεθεί από τον Στέφανο Κασσελάκη και τον Νίκο Ανδρουλάκη. Στελέχη του ΠΑΣΟΚ άρχισαν να μιλούν δημόσια για επίσπευση των εσωκομματικών διαδικασιών, ενώ στη συνεδρίαση του Πολιτικού Συμβουλίου που διεξήχθη φάνηκε πως κάτι δεν πήγαινε καλά: το ένα μετά το άλλο, ιστορικά στελέχη του κόμματος, αλλά και αντίπαλοι του Ανδρουλάκη επέκριναν με σκληρά λόγια τόσο τη στρατηγική όσο και τη λειτουργία του κόμματος στον δρόμο προς την κάλπη. Οσο τα πασοκικά στελέχη ετοιμάζονταν για εσωκομματική μάχη, τα μηνύματα που έρχονταν από τους συναδέλφους τους στον ΣΥΡΙΖΑ, εκείνους που δεν ανήκαν στο στρατόπεδο του Κασσελάκη, ήταν τα περισσότερα στον ίδιο τόνο: «Είστε σίγουροι πως πρέπει να γίνουν τώρα οι δικές σας εκλογές;». Δεν νοιάζονταν βέβαια για το μέλλον στο ΠΑΣΟΚ, αλλά γνώριζαν τι έρχεται στο δικό τους κόμμα: σχεδόν ταυτόχρονα με την ανακοίνωση για τις πράσινες εσωκομματικές, ο Κασσελάκης έχασε, αναπάντεχα για το επιτελείο του, την πρόταση μομφής που κατατέθηκε εναντίον του στην Κεντρική Επιτροπή.
Μήνες τοξικής εσωστρέφειας.Τα όσα ακολούθησαν έγιναν όλα δημόσια, σε βαθμό που ακόμα και κυβερνητικοί παράγοντες συνήθιζαν τους τελευταίους μήνες να κοιτούν περισσότερο τις εξελίξεις στην αντιπολίτευση, ακόμα και όταν εντός των γαλάζιων τειχών οι ενδείξεις αναταραχής ήταν πια παραπάνω από εμφανείς. Αυτή η πορεία, από τις μέρες των ανακοινώσεων και μετά, είναι, εκτιμούν πολλοί αναλυτές, και η αιτία για τη θέση στην οποία βρίσκονται σήμερα τα δύο κόμματα. Οι παράλληλες διαδικασίες ανέδειξαν μια ουσιαστική διαφορά: την ώρα που στο ΠΑΣΟΚ προχωρούσαν άμεσα συντεταγμένα σε μια εκλογική διαδικασία που δεν αμφισβητήθηκε, βάζοντας στο παιχνίδι ακόμα και πρόσωπα που είχαν καιρό απομακρυνθεί από τα κομματικά τεκταινόμενα, στον ΣΥΡΙΖΑ πέρασαν μήνες τοξικής εσωστρέφειας, με νομικές ερμηνείες του καταστατικού του κόμματος και αλληλοκατηγορίες για μπούλινγκ, αποκλεισμούς, πραξικοπήματα και αποστασίες. Στον Ανδρουλάκη μεταξύ άλλων πιστώθηκε ο συντεταγμένος τρόπος που το κόμμα του έλυσε τις διαφορές του, ενώ ο Κασσελάκης εκδιώχθηκε ή διέσπασε το δικό του – ανάλογα τη βερσιόν που επιλέγει κανείς. Στον ΣΥΡΙΖΑ, πάντως, σε εκλογική διαδικασία που έβγαλε καθαρό αποτέλεσμα, κέρδισε και η μετριοπάθεια του Σωκράτη Φάμελλου, ο οποίος έλαβε ξεκάθαρη εντολή «νοικοκυρέματος» του κόμματος που ψηφίστηκε αξιωματική αντιπολίτευση, αλλά δεν έχει πια τον τίτλο αυτό στη Βουλή.
Το στοίχημα. Για το ΠΑΣΟΚ, που έχει πια τα ηνία της αντιπολίτευσης και δημοσκοπικά, το στοίχημα είναι ένα και έχει εξελιχθεί σε στόχο ζωής για οποιονδήποτε μέσα στο ΠΑΣΟΚ πέρασε από το ζενίθ του 2009 στο ναδίρ του 2015 και παρέμεινε στον πολιτικό του χώρο: να κοντράρει στα ίσια τη ΝΔ στις επόμενες εκλογές για τη διακυβέρνηση της χώρας, επαναφέροντας το κλασικό δικομματικό δίπολο της Μεταπολίτευσης σε πρώτο πλάνο. Και αυτό είναι μια διαδικασία που απαιτεί χρόνο και δουλειά, καθώς, όπως επισημαίνουν τα στελέχη του, είναι μια «αλλαγή πίστας» που πρέπει να εμπεδωθεί και στο εκλογικό ακροατήριο. «Είναι πιο δύσκολο να φτάσεις από το 15% στο 20%, παρά από το 20% στο 30%», σημειώνουν πρόσωπα που έχουν ζήσει όλη την περιπέτεια του κόμματος την τελευταία δεκαετία, αναγνωρίζοντας πως το ΠΑΣΟΚ βρίσκεται ακόμα στο πρώτο βήμα. Για τον ΣΥΡΙΖΑ, από την άλλη, το στοίχημα είναι η ανασύνταξη, με την Κουμουνδούρου να εκλαμβάνει ως θετικό και αισιόδοξο μήνυμα την επιστροφή στελεχών που είχαν αποχωρήσει το τελευταίο διάστημα (όπως οι Τεμπονέρας, Μιχαηλίδης, Νεφελούδης, Τσιόγκας, Αραχωβίτης και Τζουμάκας), καθώς και τις 11.000 νέων μελών την ημέρα των εσωκομματικών εκλογών. Γνωρίζοντας πως η πλευρά Κασσελάκη καταβάλλει προσπάθεια για τη δημιουργία κοινοβουλευτικής ομάδας και εν αναμονή του βιβλίου του πρώην προέδρου, στοίχημα για τον ΣΥΡΙΖΑ είναι και το αν θα καταφέρει να μείνει ενωμένος – ώστε η ανακοπή της πτώσης που καταγράφεται μετά την εκλογή Φάμελλου να έχει σε λίγο θετικό ισοζύγιο.
Με έναν παράδοξο τρόπο, οι παράλληλες διεργασίες συνεχίζονται και το 2025: το ΠΑΣΟΚ και ο ΣΥΡΙΖΑ ετοιμάζονται για συνέδρια την άνοιξη (το πρώτο προγραμματικό, το δεύτερο καταστατικό), που θα θέσουν το ίδιο ζήτημα επί τάπητος, αυτό της διεύρυνσης – για την οποία θα ληφθούν υπόψη και τα δημοσκοπικά δεδομένα της εποχής, αλλά και ο τρόπος αντίδρασης σε κάθε κρίσιμο σημείο, σε κάθε πολιτική πρόταση που θα τεθεί επί τάπητος, όπως η Προεδρία της Δημοκρατίας και η συνταγματική αναθεώρηση. Στο ΠΑΣΟΚ, το κάλεσμα θα αφορά τη συγκρότηση ενός κυβερνητικού προγράμματος με τις «υγιείς δυνάμεις» του προοδευτικού χώρου, ενώ στον ΣΥΡΙΖΑ, μετά την απόφαση της Κεντρικής Επιτροπής, η διεύρυνση αφορά «όλους και όλες που απογοητεύτηκαν και αποστρατεύτηκαν και που θεωρούν τον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ σπίτι τους, χωρίς ανταλλάγματα και προϋποθέσεις».
Εξι μήνες, πάντως, είναι πολύς χρόνος για κάθε κεντροαριστερό που σέβεται τον εαυτό του – και αποδείχτηκε τους τελευταίους μήνες.
