Μάλωναν τα σύννεφα και κυνηγιούνταν σαν αλητάκια στο αχανές χάος τους, τρυπούσαν την πλάση τους αδιάφορα για την οποιαδήποτε συνέπεια. Ηξεραν να κρύβονται και να ξαναβγαίνουν αιώνια, μόνο αυτά το μπορούσαν, σκεπάζοντας τα επίσης αιώνια βουνά. Τα χάζευα στο αέναο κυνηγητό τους με δυο βαρίδια στα μάτια στο φεύγα της χρονιάς, ένα θολό μυαλό κι ένα καθηλωτικό μούδιασμα. Από το απέναντι μπαλκόνι η κυρά είχε κέφια. «Γέρο χρόνε φύγε τώρα, πάει η δική σου η σειρά…». Πόσοι και πόσοι δεν το είχαν πει κι είναι τώρα πάνω από τα σύννεφα, τα γκρίζα και τα μπαμπακένια. Ολοι, παρόντες κι απόντες, προσπαθούσαν να καλοπιάσουν τον εκάστοτε καινούργιο χρόνο. Ετσι έκανε ο άνθρωπος. Πάντα. Για τους χρόνους που φεύγουν κι αυτούς που έρχονται.
Από το παράθυρο τρύπωσε η Αλκηστη Πρωτοψάλτη, έχοντας αποδράσει από το μπαλκόνι τού από πάνω, που είχα ακούσει ότι γίνεται ογδόντα. «Α ρε χρόνε αλήτη, π’ ανθρώπους κι αγάπες σκορπάς…». Ναι, και αλήτης είναι, αν το καλοσκεφτούμε, και σκορπάει τα πάντα. Τι διάολο όμως είναι τελικά αυτός ο χρόνος, τον οποίο μετράει ευλαβικά ο άνθρωπος ορίζοντάς τον σε προ Χριστού και μετά Χριστόν; Κόσμος και λαός ετοιμάζεται να υποδεχτεί την έλευση του 2025, ξεκινώντας να μετράει αντίστροφα: πέντε, τέσσερα, τρία δύο, ένα, ωωωωωω! Κι ύστερα αγκαλιές, φιλιά, ευχές, προπόσεις, όλο αυτό το σκηνικό θεάτρου στο οποίο μετέχουν φτωχοί και πλούσιοι και τρελοί και γνωστικοί. Ο άνθρωπος λοιπόν είναι το μοναδικό ον που γιορτάζει με έκσταση τον ερχομό κάθε χρόνου, αυτόν που τον φέρνει αναπόφευκτα και με ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΑΚΡΙΒΕΙΑ πιο κοντά στον θάνατο! Αυτή είναι η ωμή προσέγγιση! Με θυμάμαι να ανατριχιάζω όταν βρέθηκα για πρώτη φορά μπροστά στο συγκλονιστικό αστρονομικό ρολόι της Πράγας, «εμπειρία ζωής», όπως λένε όλοι.
Οταν ξεκίνησε η τελετουργία της ώρας και μέχρι το ρολόι να σημάνει πέντε, έξι, επτά και ούτω καθεξής, εμφανιζόταν ο χάροντας – ως χρόνος – τραβούσε το σχοινί με το δεξί του χέρι αναποδογυρίζοντας ταυτόχρονα μια κλεψύδρα και έδειχνε στους ανθρώπους τη μία και μοναδική αλήθεια: ότι κάθε ώρα που περνάει, πηγαίνουμε πιο κοντά του. Στον χάρο! Οι Απόστολοι με επικεφαλής τον Πέτρο βαδίζουν αργά, αλλά ξέρουν ότι κανείς δεν θα ξεφύγει, ακόμα κι αν μείνει «για πάντα» ακίνητος! Και δεν ξέφυγε κανείς, ακόμα και οι ισχυρότεροι άνθρωποι που περπάτησαν σ’ αυτή τη γη. Γιατί αυτός ο αλήτης ο χρόνος είχε μία και μοναδική αρχή, απαραβίαστη ακόμα κι αν υπήρχαν μπροστά του όλα τα μυθικά πλούτη του κόσμου: να μη δωροδοκείται.
Θυμάμαι μια άλλη ανατριχίλα μου στα μικράτα μου. Οταν είδα τον Αριστοτέλη Ωνάση να εξαϋλώνεται στην ουσία μπροστά στο φέρετρο του γιου του Αλέξανδρου. Δεν μπόρεσε ούτε ο Ωνάσης να δωροδοκήσει… Ο χρόνος δεν έχει υπόσταση, δεν οριοθετείται, έχει τη μυθική του αοριστία, αλλά ο άνθρωπος, σαν να προσπαθεί να τον εξευμενίσει, όπως έκαναν εκατομμύρια πριν από μας, τον γιορτάζει. Πάει ο παλιός ο χρόνος, ας γιορτάσουμε παιδιά, και του χωρισμού ο πόνος ας κοιμάται στην καρδιά. Γιορτάζουμε το κύλισμα του χρόνου κι ο χάροντας στο ρολόι της Πράγας πανηγυρίζει! Αλλά ναι, έχει σχετικότητα ο χρόνος, αν δεχτούμε τον… μάστορα της σχετικότητας, τον Αλμπερτ Αϊνστάιν. «Ακούμπησε τα χέρια σου σε μια ζεστή θερμάστρα για ένα λεπτό και θα σου φανεί σαν αιώνας. Κάθισε δίπλα σε ένα ωραίο κορίτσι για μία ώρα και θα σου φανεί ότι πέρασε μόνο ένα λεπτό. Αυτό είναι η σχετικότητα…».
Ο άνθρωπος εφηύρε και μια συγκλονιστική λέξη για τον χρόνο: πανδαμάτωρ! Από το παν – όλα – και το δάμνημι, δαμάζω. Γιατί αυτός, ο χρόνος, είναι ο μόνος που τα δαμάζει όλα ο αλήτης, π’ ανθρώπους κι αγάπες σκορπάει. Εμείς τον ξεγελάμε με τεχνάσματα, αλλά ένας σοφός της αρχαιότητας, ο επίσκοπος Εμέσης και Συρίας Νεμέσιος, δεν έπεσε στην παγίδα, απαντώντας σε όσους του έλεγαν ότι ο νέος χρόνος θα τα αλλάξει όλα: «Να ξέρετε ότι ο Σωκράτης και ο Πλάτων αλλά και κάθε άνθρωπος θα ζήσει ξανά, με τους ίδιους φίλους και συμπολίτες. Θα ζήσουν πάλι τις ίδιες εμπειρίες και θα έχουν τις ίδιες δραστηριότητες. Κάθε πόλη, χωριό και χωράφι θα ξαναφτιαχτεί όπως ακριβώς ήταν. Και αυτή η ανακατασκευή του σύμπαντος δεν λαμβάνει χώρα μόνο μια φορά, αλλά ξανά και ξανά, χωρίς τέλος, έως την αιωνιότητα. Τίποτα δεν θα αλλάξει…». Και δεν άλλαξε, δεν θα αλλάξει ούτε το 2025, για να ξέρουμε τι λέμε.
Ομως, ας δούμε κατάματα και μια άλλη αλήθεια. Οτι ο χρόνος δεν είναι ούτε εκδικητικός ούτε αθωωτικός, ούτε βαρύς ούτε ανάλαφρος, ούτε καλός ούτε κακός, ούτε παλιός, ούτε νέος, ούτε όμορφος ούτε άσχημος. Στην πραγματικότητα ούτε αρρώστιες φέρνει ούτε γιατρειά, ούτε παίρνει ούτε αφήνει λεφτά. Εμείς τα προσαρμόζουμε όλα έτσι, κατά το δοκούν. Ο χρόνος μάς τυλίγει αλλά και μας δίνεται, μας παραχωρεί «ώρες» του. Κι αφού έτσι συμβαίνει, ας τον αρπάξουμε κι ας τον αξιοποιήσουμε, δίχως να τον σκορπάμε άσκοπα, ίσως κι ανάρμοστα. Τίποτα άλλο δεν μπορούμε να κάνουμε για τον χρόνο. Μόνο αξιοποίηση. Κι όσο γράφω και φεύγει το μούδιασμα, καταλήγω στο συμπέρασμα ότι ο χρόνος είναι δώρο. Δώρο σκέτο, όχι εφιάλτης, που έλεγε κι ο φίλος μου ο Λαυρέντης. Ας μην τιμωρούμε τον χρόνο λοιπόν, ας μην τον σκορπάμε. Εχει γαλάζιο και μπλε και κόκκινο και μοβ, ας τα βάλουμε μέσα μας, δίχως όρκους και στοιχήματα. Κι ας μη γλυκαίνουμε μόνο αυτές τις ιδιαίτερες μέρες αλλά και στα υπόλοιπα διαστήματα. Καλή χρονιά, καλό χρόνο. Στην καρδιά και στην ψυχή!
