Μεταξύ πολυσύχναστων δρόμων, πάρκων και εμπορικών κέντρων στις πόλεις, μια πράσινη μεταμόρφωση βρίσκεται αθόρυβα σε εξέλιξη, φέρνοντας τη φύση πίσω στην αστική εξάπλωση των πόλεων.
Σύμφωνα με το Euronews, τα μικροδάση δηλαδή, μικρές περιοχές με πυκνά φυτεμένα δέντρα, έχουν αρχίσει να εμφανίζονται παντού, από το Λονδίνο μέχρι το Λος Άντζελες.
Τι είναι όμως αυτά και πώς μπορούν να κάνουν τις δομημένες μητροπόλεις μας καλύτερες;
Περισσότερα από 42 δισεκατομμύρια στρέματα δασών έχουν χαθεί για άλλες χρήσεις από το 1990, σύμφωνα με την έκθεση του ΟΗΕ για την κατάσταση των δασών στον κόσμο το 2020.
Με περισσότερο από το 85% του παγκόσμιου πληθυσμού να ζει σε αστικές περιοχές, τα μικροδάση στις πόλεις προσφέρουν μια ουσιαστική ευκαιρία για την καταπολέμηση της αποψίλωσης των δασών.
Inspired by Japan’s indigenous forests, botanist Dr. MIYAWAKI Akira has advocated #afforestation w/native #PlantEcology, known as #MiyawakiMethod. Over 50 yrs, he planted more than 40M trees -his sustainable forest mgt method is now used in Japan & abroad: https://t.co/mCMeJZab2e pic.twitter.com/xjGfjHxZwk
— japan (@japan) August 14, 2020
Η τεχνική του δάσους Miyawaki, που εφευρέθηκε από τον Ιάπωνα βοτανολόγο και ειδικό στην οικολογία των φυτών καθηγητή Akira Miyawaki τη δεκαετία του 1970, αποτελεί έμπνευση για τα μικροδάση σε όλο τον κόσμο.
Αυτά τα ποικιλόμορφα, οργανικά μικρά δάση μπορούν να δημιουργηθούν σε περιοχές μόλις εννέα τετραγωνικών μέτρων και χρησιμοποιούν μόνο ενδημικά είδη που διαφορετικά θα αναπτύσσονταν φυσικά στην περιοχή φύτευσης. Αναπτύσσονται έως και 10 φορές ταχύτερα από τα δάση μονοκαλλιέργειας, σε μόλις δύο έως τρεις δεκαετίες.
Miyawaki (propesed by the Japanese botanist Akira Miyawaki) is a unique way to create an urban forest within a short span of 20-30 years. Various native species of plants are planted so that the greens receive sunlight only from the top and grow sideways. pic.twitter.com/wJD9jNGA0q
— Climate Front Jammu (@ClimateFrontJMU) July 3, 2021
Από τότε που ξεκίνησε το έργο του Miyawaki, έχουν φυτευτεί περισσότερα από 280 μικροδάση.
Η ΜΚΟ Earthwatch Europe έχει φυτέψει 285 μικροδάση από το 2022.
Τα οικόπεδά τους, που αποτελούνται από 600 δέντρα, μπορούν να προσελκύσουν περισσότερα από 500 είδη ζώων και φυτών μέσα στα πρώτα τρία χρόνια.
Οι τοποθεσίες περιλαμβάνουν έναν αθλητικό χώρο και ένα πάρκο στο Haringey, στο βόρειο Λονδίνο.
Εν τω μεταξύ, το «SUGi», ένα πρόγραμμα δενδροφύτευσης που στοχεύει στην αποκατάσταση της βιοποικιλότητας και την επανεισαγωγή ενδημικών ειδών, έχει δημιουργήσει 230 «δάση τσέπης» σε 52 πόλεις σε όλο τον κόσμο, από την Τουλούζη της Γαλλίας μέχρι τον Άγιο Γεώργιο στη Ρουμανία και τη Μαδρίτη της Ισπανίας.
Σε μολυσμένες αστικές περιοχές , τα μικροδάση μπορούν να βοηθήσουν στην αποκατάσταση της ποιότητας του εδάφους, του νερού και του αέρα, σύμφωνα με το Woodland Trust.
Το μικρό τους μέγεθος επιτρέπει τη φύτευση σε σχετικά περιορισμένο αστικό χώρο, αξιοποιώντας συχνά αχρησιμοποίητους χώρους, όπως σχολικές αυλές, νεκροταφεία και κοντά σε σταθμούς του μετρό.
Μπορούν επίσης να βοηθήσουν στη μείωση των επιπτώσεων των ισχυρών βροχοπτώσεων και να διατηρήσουν τις πόλεις πιο δροσερές.
Τα μικροδάση μπορούν να δημιουργήσουν περισσότερους βιότοπους για την άγρια ζωή στις πόλεις, όπως τα κοτσύφια ή οι σκαντζόχοιροι.
Όταν φυτεύονται σε διακριτά στρώματα, μπορούν επίσης να αναπτύξουν φυτοκοινότητες μικρότερων θάμνων και βοτάνων, οι οποίες επιτρέπουν στα μικροδάση να γίνουν αυτοσυντηρούμενα μετά από μόλις τρία έως πέντε χρόνια ανάπτυξης.
«Τα δάση τσέπης μας προσφέρουν μυριάδες οφέλη» λέει η Elise Van Middelem, ιδρύτρια και διευθύνουσα σύμβουλος της SUGi.
«Ίσως το πιο σημαντικό, μπορούν να υποστηρίξουν τη θετική ευημερία των κοινοτήτων. Από ψυχολογικής άποψης, η αλληλεπίδραση με τη φύση μειώνει το σωματικό στρες και μπορεί να βελτιώσει τα συμπτώματα ψυχικών ασθενειών, συμπεριλαμβανομένου του άγχους ή της κατάθλιψης».
«Γίνονται μαγνήτες για την ανθρώπινη σύνδεση. Οι άνθρωποι ξεκουράζονται από τη ζέστη της ημέρας ή τα επισκέπτονται για να διαβάσουν ένα βιβλίο. Άλλες φορές το δάσος γίνεται τόπος χορού, μάθησης, συζήτησης και αναψυχής. Σε ένα βαθύτερο επίπεδο, τα μέλη της κοινότητας γίνονται διαχειριστές της ίδιας της γης.»
Η ίδια προσθέτει: «Επιδρούν επίσης θετικά στα παιδιά και τη νεολαία. Η φύτευση δασών τσέπης παρέχει στα παιδιά μια μοναδική ευκαιρία να ασχοληθούν με τη φύση και να δουν ότι οι πράξεις τους μπορούν να έχουν απτά περιβαλλοντικά αποτελέσματα. Η ενασχόληση της επόμενης γενιάς με τη φύση είναι ζωτικής σημασίας, διότι για να θέλουμε να προστατεύουμε και να φροντίζουμε τη φύση, πρέπει να νιώσουμε μια σύνδεση με αυτήν»
Παρά τα οφέλη των αστικών μικροδασών, υπάρχουν επίσης ζητήματα που σχετίζονται με την καλλιέργεια στις πόλεις.
Η έκθεση σε ρύπους, υψηλές θερμοκρασίες και ξηρασία μπορεί να εμποδίσει την ανάπτυξη βαθιών ριζών και να αυξήσει την πιθανότητα εμφάνισης ασθενειών, σύμφωνα με το Cities4Forests, μια παγκόσμια συμμαχία που υποστηρίζει τη φύση στις πόλεις.
Ο Van Middelem υπογραμμίζει επίσης την πρόκληση να κερδηθεί η υποστήριξη των κοινοτήτων στην καλλιέργεια μικροδασών: «Είναι απαραίτητο να εμπλακούν αποτελεσματικά οι ενδιαφερόμενοι φορείς της κοινότητας και να κερδίσουν την αποδοχή των κατοίκων. Ένα δάσος τσέπης δεν μπορεί να φυτευτεί χωρίς την συνδρομή τους», λέει.
Akira Miyawaki invented a tiny forest in Japan 40 years ago and, since then, people have been planting Miyawaki forests around the world. The trees in this model are native, evolved to live together. Check out @CanGeo‘s article to learn more: https://t.co/wKw6F2k0zO #urbanforest pic.twitter.com/UwJ8VqqfBI
— Canadian Geographic Education (@CanGeoEdu) September 11, 2022
«Ωστόσο, καμία από αυτές τις προκλήσεις δεν είναι ανυπέρβλητη».
Όλα αυτά είναι ζητήματα που πρέπει να εξεταστούν.
Αλλά σε βάθος χρόνου, τα μικροδάση θα μπορούσαν να βοηθήσουν στη μείωση της ρύπανσης στις πόλεις, καθώς και να τις καταστήσουν πιο ευχάριστους τόπους διαμονής.
