Η πόλη έχει φορέσει τα καλά της αυτές τις μέρες.
Μόνο που το εορταστικό κλίμα και η χαρούμενη διάθεση δεν είναι «ζωγραφισμένα» σε όλα τα πρόσωπα.
Οι συμπολίτες μας που βρίσκονται σε καθεστώς αστεγίας, αποκομμένοι από τον κοινωνικό ιστό, αντικρίζουν κάθε μέρα και νύχτα, είτε είναι γιορτές είτε όχι, το σκληρό πρόσωπο της πόλης. Ζουν στη σκιά της και τη σιωπή της, έστω κι αν οι δρόμοι και οι πλατείες είναι φωταγωγημένα και ο θόρυβος δεν σταματά ποτέ.
Στη ζωή τους έρχονται αδιάκοπα αντιμέτωποι με τις καιρικές συνθήκες, την πείνα, την εγκληματικότητα που καραδοκεί και απειλεί τη σωματική τους ακεραιότητα.
Στερούμενοι τη ζεστασιά, τη θαλπωρή και την ασφάλεια ενός σπιτιού, ζουν τα Χριστούγεννα μέσα σε αυτοσχέδιες «φάτνες», φτιαγμένες από χαρτί και πλαστικό, ή φιλοξενούμενοι προσωρινά σε κάποια δημόσια δομή φιλοξενίας, με τον εφιάλτη να παραμένει πάντα παρών.
«ΤΑ ΝΕΑ» συνόδευσαν τους streetworkers της ΑΜΚΕ Emfasis, η οποία από το 2013 «εργάζεται αδιάκοπα για την αποκατάσταση της αξιοπρέπειας των ατόμων που βιώνουν πολλαπλές μορφές αστεγίας».
Στη διάρκεια μιας νυχτερινής βόλτας στο κέντρο της Αθήνας, η «αποστολή» τους ήταν να μοιράσουν χριστουγεννιάτικα γλυκά, μπισκότα και τσάι στους άστεγους συμπολίτες μας, να καταγράψουν τις άμεσες ανάγκες τους, να τους ενημερώσουν για τις παροχές που δικαιούνται, αλλά πρωτίστως να ανταλλάξουν μαζί τους δυο κουβέντες που λειτουργούν ως ευεργετικό αντίδοτο στην απέραντη μοναξιά τους.
Η μοναξιά, ωστόσο, δεν είναι ο μόνος εφιάλτης που αντιμετωπίζουν, μιας και η παραβατικότητα είναι πάντα παρούσα και απειλητική κατά τις νυχτερινές ώρες.
«Προσπαθήστε να κλείσετε τα μάτια σας για λίγα λεπτά σε ένα σκοτεινό δωμάτιο χωρίς να έχετε τον έλεγχο του ποιος βρίσκεται δίπλα σας και θα βιώσετε τον απόλυτο τρόμο!
Ετσι νιώθουν κι εκείνοι. Απόλυτα μόνοι και απόλυτα απροστάτευτοι», εξηγεί στα «ΝΕΑ» η Μαρία Νικολάου, κοινωνιολόγος της Emfasis Non-Profit και team leader των βαρδιών Social Streetwork.
Το νυχτερινό δρομολόγιο των «ΝΕΩΝ» στους δρόμους της Αθήνας πραγματοποιείται βάσει συγκεκριμένου προγράμματος. Οπως μας ενημερώνει η Μαρία Νικολάου, «εργαζόμαστε σε βάρδιες και χαρτογραφούμε τους δρόμους της Αττικής, αλλά και όπου υπάρχει ανάγκη πανελλαδικά, ώστε να εντοπίσουμε ποιοι άνθρωποι έχουν άμεση ανάγκη και πού ακριβώς βρίσκονται».
Οι έμπειροι streetworkers, αφού σχεδιάσουν το εκάστοτε δρομολόγιο, τοποθετούν τα απαραίτητα (ξηρά τροφή και είδη πρώτης ανάγκης) στο αυτοκίνητο της οργάνωσης και ξεκινούν.
operations and training manager της Emfasis, την ώρα που οδηγεί το αυτοκίνητο λίγο πριν από την άφιξη στο σημείο έναρξης της δράσης. «Αυτό που μας ενδιαφέρει είναι να τους προσφέρουμε τα είδη πρώτης ανάγκης που χρειάζονται, πρακτικές συμβουλές για την επιβίωσή τους και, το πιο σημαντικό, την αίσθηση της παρουσίας κάποιου που νοιάζεται για εκείνους».
Με τα είδη πρώτης ανάγκης ανά χείρας διασχίζουν τον δρόμο προσεγγίζοντας αρχικά έναν μεσήλικο άντρα, ο οποίος είναι ξαπλωμένος σε μια εσοχή ενός κτιρίου σε ένα μικρό στενό της οδού Πειραιώς.
Εκείνος δέχεται με ευχαρίστηση την ανέλπιστη προσφορά και της λέει: «Δείτε το αριστερό μου πόδι, έχει πληγές και χρειάζομαι βοήθεια». «Η ομάδα μας δυστυχώς δεν έχει γιατρό ή νοσηλευτή. Λίγο πιο πάνω υπάρχουν οι Γιατροί του Κόσμου.
Σας δέχονται χωρίς ιδιαίτερα νομιμοποιητικά έγγραφα και χωρίς πληρωμή και μπορούν να περιποιηθούν το πόδι σας. Θα έρθουμε και αύριο πάλι να δούμε τι κάνετε», του απαντά αποχαιρετώντας τον.
Ανηφορίζοντας προς την Ομόνοια, ένα ζευγάρι τοξικοεξαρτημένων δέχεται είδη πρώτης ανάγκης από την Αγγελική Νικολέτου, που είναι επίσης μέλος της ομάδας Emfasis και συμμετέχει ενεργά στο έργο της.
«Καλό βράδυ και χρόνια πολλά», τους λέει κι εκείνοι χαμογελούν. Δύο στενά παραπάνω, οι streetworkers αποφασίζουν να μην προσφέρουν είδη πρώτης ανάγκης σε δύο άστεγους γιατί στο ακριβώς απέναντι πεζοδρόμιο εκτυλίσσεται διακίνηση ναρκωτικών ουσιών.
«Για τους ανθρώπους που επιχειρούν στον δρόμο προέχει η δική τους ασφάλεια και για τον λόγο αυτό οι μισοί προσφέρουν βοήθεια, ενώ όσοι βρίσκονται πίσω τους ελέγχουν τι συμβαίνει τριγύρω καλύπτοντάς τους», μας λέει ο Βαγγέλης Λυγνός.
Η Μαρία Καρρά, συνιδρύτρια της Emfasis, που βρίσκεται μαζί μας στη δράση, τονίζει επίσης πως «πρέπει να γίνει μια στιγμιαία διαχείριση ρίσκου. Κι εκεί μετρά η εμπειρία των streetworkers. Να πραγματοποιήσουν τη δράση τους χωρίς να κινδυνεύσουν».
Ανηφορίζοντας προς την – ολόφωτη – Ομόνοια, μια γυναίκα απροσδιόριστης ηλικίας, ολομόναχη μέσα στο χάρτινο σπίτι της, φωτίζεται από τα χριστουγεννιάτικα λαμπιόνια απέναντί της. «Θέλετε λίγα μελομακάρονα;», της λέει η Μαρία.
Ανταλλάσσουν λίγες κουβέντες που μαρτυρούν ότι οι δύο γυναίκες γνωρίζονται, έχοντας αναπτύξει σχέση εμπιστοσύνης. «Σε λίγες μέρες έρχονται Χριστούγεννα. Τι ευχή θα κάνατε;», ρωτά η team leader της αποστολής. «Να είναι καλά τα παιδιά μου και τα παιδιά όλου του κόσμου», απαντά εκείνη με αφοπλιστική ευθύτητα.
και οι streetworkers αφήνουν αθόρυβα τα είδη πρώτης ανάγκης δίπλα τους. «Δεν πρέπει να τους ξυπνάμε. Ο ύπνος είναι πολύτιμος για εκείνους τους ανθρώπους που βρίσκονται συνέχεια υπό καθεστώς φόβου και διωγμού», ξεκαθαρίζει η Μαρία Νικολάου. Αφήνοντας την Ομόνοια, η ομάδα φτάνει σε έναν δημόσιο χώρο φιλοξενίας που βρίσκεται επί κεντρικής οδού. Εκεί τα μέλη της ομάδας συναντούν την κυρία Κατερίνα.
Είναι γύρω στα 70 και με επιβαρυμένη υγεία. Τα μάτια της λάμπουν μόλις βλέπει τα παιδιά της Emfasis που της συμπαρίστανται εδώ και έναν χρόνο, κι όμως φαίνεται σαν να γνωρίζονται χρόνια. Η ηλικιωμένη γυναίκα είδε το αυτοσχέδιο σπίτι της να γκρεμίζεται από τη Δημοτική Αρχή στο πλαίσιο της γενικότερης εκκαθάρισης της περιοχής, βρήκε ωστόσο προσωρινό καταφύγιο σε δομή φιλοξενίας του Δήμου.
«Σας έφερα ένα δώρο», λέει ο Βαγγέλης Λυγνός και της προσφέρει ένα ζεστό μαύρο μπουφάν, μαζί με μια δυνατή αγκαλιά.
«Παιδιά, καθίστε να σας δω». Η γυναίκα που πίνει το τσάι που της προσφέρεται εκφράζει τον φόβο της για το πώς θα επηρεάσει την ήδη δύσκολη καθημερινότητά της η πιθανή διακοπή του μικρού προνοιακού επιδόματος που λαμβάνει.
Το κλίμα αποφορτίζεται όταν τα μέλη της ομάδας τη ρωτούν τι δώρο θέλει να της φέρουν. «Αφού με ξέρετε. Βιβλία που τα αγαπώ πολύ και είναι η συντροφιά μου. Τελευταία έχω κολλήσει με τα βιβλία επιστημονικής φαντασίας».
Η ομάδα αποχαιρετά την κυρία Κατερίνα και κατευθύνεται προς το αυτοκίνητο έχοντας ολοκληρώσει άλλη μία νυχτερινή δράση. Είναι περασμένες 11 και σχεδόν όλη η πόλη κοιμάται.
