Εντός του πρώτου εξαμήνου του 2025 αναμένεται, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, να κατατεθεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκ μέρους της χώρας μας ο επικαιροποιημένος χάρτης που θα αποτυπώνει τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό, η υποβολή του οποίου έχει καθυστερήσει σημαντικά καθώς η προθεσμία έληγε στις 31 Μαρτίου 2021, με αποτέλεσμα η Ελλάδα να παραπεμφθεί στο Δικαστήριο της ΕΕ (Δεκέμβριος 2023) για τη μη διασφάλιση της ορθής εφαρμογής της κοινοτικής οδηγίας.
«Θα υποβληθεί εμπροθέσμως και προσηκόντως, καμία παράταση», τόνισε ο Γιώργος Γεραπετρίτης.
«Αντιλαμβανόμαστε ότι πράγματι έχει υπάρξει μεγάλη διαχρονική καθυστέρηση. Παρά ταύτα, η Ελλάδα θα υποβάλει κανονικά τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό όπως προβλέπεται από το Ευρωπαϊκό Δίκαιο», σημείωσε ο υπουργός Εξωτερικών.
Για τον ήδη αναρτημένο ελληνικό χάρτη στον ιστότοπο της Κομισιόν, ο οποίος και προκάλεσε τον προηγούμενο μήνα τη σφοδρή αντίδραση του τουρκικού ΥΠΕΞ, διπλωματικές πηγές τονίζουν πως πρόκειται για έναν χάρτη «ανεπίκαιρο» και «παρωχημένο» καθώς δεν περιλαμβάνει την ελληνοαιγυπτιακή συμφωνία του 2020.
Στη λεζάντα του «ανεπίκαιρου» χάρτη, όσον αφορά τις θαλάσσιες ζώνες της χώρας μας, από την Κομισιόν σημειώνεται: «Η ελληνική χωρική θάλασσα με ζώνη 6 ναυτικών μιλίων, καλύπτει περίπου 92.095 τετρ. χλμ.
Εχει συναφθεί συμφωνία με την Ιταλία για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας. Η συμφωνία για την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών μεταξύ Ελλάδας και Αλβανίας έχει υπογραφεί αλλά δεν έχει τεθεί ακόμα σε ισχύ». Επίσης, αναφέρεται ρητά πως η Ελλάδα δεν έχει ακόμη υιοθετήσει Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό.
Στον επικαιροποιημένο χάρτη που βρίσκεται στην τελική ευθεία για τη διαδικασία έγκρισης από τα συναρμόδια υπουργεία (και ο οποίος θα κατατεθεί αφού θα έχει, εν τω μεταξύ, εκδοθεί η απόφαση του δικαστηρίου αναφορικά με την προηγηθείσα καθυστέρηση), θα αποτυπώνεται ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός της χώρας με όλες τις δυνητικές θαλάσσιες ζώνες της Ελλάδας στο «μάξιμουμ».
«Προφανώς θα περιλαμβάνει το μάξιμουμ στο οποίο μπορούμε να φτάσουμε και σε χωρικά ύδατα, και σε υφαλοκρηπίδα και σε ΑΟΖ.
Επομένως, το καινούργιο που θα δούμε στον χάρτη που θα καταθέσουμε θα είναι η συμφωνία με την Αίγυπτο και η αποτύπωση του μέγιστου όλων των δυνητικών θαλασσίων ζωνών μας» αναφέρει στα «ΝΕΑ» αρμόδια πηγή και εξειδικεύει προϊδεάζοντας όσον αφορά την έκταση των χωρικών υδάτων, της ΑΟΖ και της υφαλοκρηπίδας σε επίπεδο δυνητικό: «Εμείς λέμε ότι τα χωρικά μας ύδατα είναι στα 6 ν.μ. και δυνητικά στα 12 ν.μ.
Η ΑΟΖ και η υφαλοκρηπίδα φτάνει δυνητικώς μέχρι τα 200 ν.μ. από τη γραμμή βάσης».
Πέραν της δυνητικής αποτύπωσης των ελληνικών θαλασσίων ζωνών στον χάρτη του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού, από πλευράς Τουρκίας είναι γνωστό πως το νόμιμο και κυριαρχικό δικαίωμα της Ελλάδας να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στο Αιγαίο μέχρι τα 12 ν.μ. – όπως προβλέπει το Δίκαιο της Θάλασσας – αμφισβητείται με την απειλή πολέμου (casus belli).
Ο έλληνας ΥΠΕΞ επανέλαβε πρόσφατα πως «το casus belli θα πρέπει να αναιρεθεί», ενώ επεσήμανε πως «κυριαρχία σημαίνει ότι έχουμε το αναφαίρετο, αναπαλλοτρίωτο δικαίωμα να επεκτείνουμε τα χωρικά μας ύδατα στα 12 ν.μ.».
Παράλληλα, τόνισε πως όσον αφορά την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ, η συζήτηση θα πρέπει να γίνει «όταν θα έχουμε υψηλό διεθνές κεφάλαιο», σημειώνοντας πως «σήμερα είμαστε σε αυτό το επίπεδο».
Κρίνοντας πάντως από την αρχική, έντονη αντίδραση στη θέα του «ανεπίκαιρου» ελληνικού χάρτη από πλευράς τουρκικού ΥΠΕΞ (το οποίο, μεταξύ άλλων, διεμήνυσε πως «δεν θα επιτρέψει να παραβιαστούν τα δικαιώματα της Τουρκίας στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο», κατηγορώντας, ταυτόχρονα, την ΕΕ για «μονομερείς κινήσεις»), είναι βέβαιο πως και η επικείμενη, νέα αντίδραση από πλευράς Αγκυρας μετά την κατάθεση του επικαιροποιημένου υλικού με όλες τις δυνητικές θαλάσσιες ζώνες της Ελλάδας τοποθετημένες στον χάρτη, προδιαγράφεται ιδιαιτέρως σφοδρή.
Το θέμα της καθυστέρησης στην υποβολή Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού εθίγη πρροσφάτως και από τον πρώην πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά, ο οποίος απέδωσε την ελληνική καθυστέρηση σε φοβικότητα έναντι των Τούρκων λέγοντας πως «αντί να κάνουμε σημαία μας τον χάρτη της Σεβίλλης που μας κατοχυρώνει πλήρως, κάνουμε πως δεν καταλαβαίνουμε για να μην “ερεθίσουμε” την Τουρκία».
Για τον χάρτη της Σεβίλλης, ωστόσο, στον οποίο είχε καταγραφεί το 2007 αναλυτικά η θαλάσσια γεωγραφία της Ευρώπης (και ο οποίος οριοθετούσε ΑΟΖ στο Καστελλόριζο επιτρέποντας σύνδεση ελληνικής και κυπριακής ΑΟΖ στην Ανατολική Μεσόγειο), η ίδια η Κομισιόν έχει αποφανθεί πως «δεν συνιστά επίσημο έγγραφο της ΕΕ και άρα δεν έχει νομική και πολιτική ισχύ», καθώς αποτελεί «εξωτερική έκθεση» που εκπονήθηκε από «θεσμούς», εννοώντας τους καθηγητές του υπουργείου Παιδείας και Επιστημών της Ισπανίας που τον συνέταξαν.
Πάντως δεν είναι λίγοι όσοι επισημαίνουν δημοσίως πως δεν νοείται να προηγείται ο ελληνοτουρκικός διάλογος για καθορισμό θαλασσίων ζωνών της κατάρτισης Θαλασσίου Χωροταξικού Σχεδιασμού.
Ο λόγος της τριετούς καθυστέρησης από πλευράς Αθήνας στην κατάθεση του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού που ορισμένοι αποδίδουν στην πιθανά σκληρή αντίδραση από πλευράς Αγκυρας, προσώρας, δεν επιβεβαιώνεται.
Εκείνο όμως που μένει να φανεί όταν, κατά το πρώτο εξάμηνο του νέου έτους, υποβληθεί ο χάρτης στην Κομισιόν (με την Ελλάδα να έχει τον Μάιο την προεδρία του ΣΑ) είναι το πραγματικό μέγεθος της αντίδρασης της Τουρκίας και η δυνατότητα του συγκεκριμένου ζητήματος να προκαλέσει κλυδωνισμούς στα «ήρεμα νερά» της ελληνοτουρκικής προσέγγισης.
Εως τότε θα έχουν διαφανεί και οι φημολογούμενες προθέσεις της Αγκυρας να συνάψει συμφωνία ΑΟΖ με το μεταβατικό καθεστώς στη Δαμασκό, αγνοώντας πλήρως την Κύπρο, έναντι των οποίων Αθήνα και Λευκωσία έχουν μεριμνήσει προληπτικά μέσω κοινής τους δήλωσης στην ΕΕ, με την οποία ζητείται, μεταξύ άλλων, η εγκατάσταση ειδικού απεσταλμένου της ΕΕ στην περιοχή για τη «διαρκή παρακολούθηση των τεκταινομένων» που «επηρεάζουν ευθέως ευρωπαϊκά θαλάσσια σύνορα».
Εξάλλου, απέναντι στα επιχειρούμενα τουρκικά «τρικ» στη Μεσόγειο, η Ελλάδα είναι σίγουρο πως θα χρησιμοποιήσει ως «ασπίδα» και τις δυνητικές θαλάσσιες ζώνες όπως αυτές θα αποτυπώνονται στον επικαιροποιημένο χάρτη που θα κληθεί να εγκρίνει από το νέο έτος η Κομισιόν.
