Τό Πατριαρχεῖο Ἀντιοχείας ὡς Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία εἶναι ἀρχαιότατο, ἀφοῦ στήν Ἀντιόχεια πού ἦταν ἀρχαία ἑλληνική πόλη πού ἱδρύθηκε τό 300 π.Χ., ἀναπτύχθηκε μιά ἀπό τίς ἀρχαῖες Χριστιανικές Ἐκκλησίες, ὅπου γιά πρώτη φορά οἱ Μαθητές τοῦ Χριστοῦ ὀνομάστηκαν Χριστιανοί (Πρ. ια’, 26). Καί στήν Ἐκκλησία τῆς Ἀντιόχειας μέ τήν ἐντολή τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἀποφασίσθηκε νά γίνη ἀποστολή στά Ἔθνη καί ἀνέθεσαν τό ἔργο αὐτό στόν Ἀπόστολο Παῦλο καί τόν Ἀπόστολο Βαρνάβα (Πρ. ιγ’, 1-3).
Ἔτσι, τό Πατριαρχεῖο Ἀντιοχείας μέ ἕδρα τήν Ἀντιόχεια ἀνήκει στά πρεσβυγενῆ Πατριαρχεῖα, κατέχοντας μέχρι σήμερα τήν τρίτη θέση, μετά τήν Κωνσταντινούπολη καί τήν Ἀλεξάνδρεια. Τόν 14ο αἰώνα μ.Χ. ἀπό διάφορα γεγονότα ἡ ἕδρα τοῦ Πατριαρχείου μεταφέρθηκε ἀπό τήν Ἀντιόχεια πού σήμερα ὑπάγεται στήν Τουρκία, στήν Δαμασκό τῆς Συρίας, μιά ἀπό τίς ἀρχαιότερες κατοικημένες πόλεις ἀπό τό 5.000 π.Χ. ὅπου ὑπάρχει μέχρι σήμερα. Ἐπίσης, τό Πατριαρχεῖο Ἀντιοχείας ἐκτός τῆς Συρίας ἔχει τόν Λίβανο καί ἐπαρχίες στήν Τουρκία, τήν Ἀραβία κ.ἄ.
Ὡς πρός τό πολυεθνική χωρίζεται σέ τρεῖς ἐθνότητες, τού Σύρους πού κατάγονται ἀπό τούς Ἀσυρίους, ἕναν ἀρχαῖο πολιτισμό ἀπό τό 2.500 π.Χ. στήν Μεσοποταμία, τούς Ἀσυρίους-Ἀραμαίους πού ἐπίσης προέρχονται ἀπό τήν Μεσοποταμία, καί τούς Ἄραβες. Ὡς πρός τήν πολυθρησκευτικότητα οἱ Σύροι εἶναι Χριστιανοί καί Μουσουλμάνοι, καί ὡς πρός τήν πολυχριστιανικότητα εἶναι Ὀρθόδοξοι, Σύροι ὀρθόδοξοι, Ἀντιχαλκηδόνιοι, Μαρωνῖτες-Μονοθελῆτες, «Ρωμαιοκαθολικοί» Προτεστάντες κ.ἄ. Ἀπό θρησκευτικῆς πλευρᾶς τό 74% εἶναι Σουνίτες Μουσουλμάνοι, τό 12% Ἀλαουλίτες καί τό 10% Χριστιανοί ὅλων τῶν ἀποχρώσεων.
Παρατηρῶ ὅτι τόν τελευταῖο καιρό γίνεται λόγος ἀπό διάφορους μελετητές γιά Χριστιανούς Λεβαντίνους ἤ Ἑλληνορθοδόξους πού κατοικοῦν στήν Συρία καί τόν Λίβανο. Δέν ἰσχύει οὔτε τό ἕνα οὔτε τό ἄλλο. Λεβαντίνοι χαρακτηρίζονται οἱ δυτικοί Χριστιανοί πού πῆγαν στήν Μέση Ἀνατολή. Οἱ Χριστιανοί πού εἶναι γηγενεῖς καί ἀνήκουν στό Πατριαρχεῖο Ἀντιοχείας ἀποκαλοῦνται Ρούμ Ὄρθοντοξ, δηλαδή Ρωμηοί Ὀρθόδοξοι, πού ἦταν ἐπαρχία τῆς Χριστιανικῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας μέ ἕδρα τήν Κωνσταντινούπολη, καί ἱστορικά ἐκεῖ ἔχουν τήν ἀναφορά τους.
Ὁ π. Ἰωάννης Ρωμανίδης ὅταν πῆγε στήν Συρία καί τό Λίβανο τό ἔτος 1972 γιά νά διδάξη στήν Μπελεμέντειο Θεολογική Σχολή συνάντησε τούς Ρωμηούς Ὀρθοδόξους Χριστιανούς καί στήν συνέχεια ἀνέπτυξε τά σχετικά μέ τήν Ρωμηοσύνη.
Τό Πατριαρχεῖο Ἀντιοχείας ἴδρυσε καί λειτουργεῖ ἕνα Πανεπιστήμιο στήν Ἱερά Μονή Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου Μπέλεμεντ Λιβάνου, στό ὁποῖο ὑπάρχουν διάφορα Τμήματα-Σχολές, ὅπως Θεολογική, Ἀρχιτεκτονική, Ἰατρική, Φιλολογίας κλπ. Πρόκειται γιά ἕνα πολύ ὀργανωμένο Πανεπιστήμιο μέ σημαντικές συνέπειες γιά ὅλη τήν περιοχή τοῦ Πατριαρχείου.
Γιά τρία χρόνια, 1987-1990, καί στήν συνέχεια τά ἔτη 2000-2001 δίδαξα στήν Μπελεμέντειο Θεολογική Σχολή τοῦ Πατριαρχείου Ἀντιοχείας, καί ἐπειδή στόν Βόρειο Λίβανο ὅπου εἶναι ἡ ἕδρα τοῦ Πανεπιστημίου γινόταν ἐμφύλιος πόλεμος, καί ὅλη ἡ περιοχή ἦταν ἀποκλεισμένη ἀπό στεριά, θάλασσα καί ἀέρα, πήγαινα στόν Βόρειο Λίβανο (Τρίπολι Λιβάνου) διά τῆς Δαμασκοῦ.
Ἔτσι, στήν Δαμασκό γνώρισα τήν ὅλη ἐκκλησιαστική δραστηριότητα τοῦ Πατριαρχείου μέ θεία Λατρεία, ποιμαντικές δράσεις, ὁμιλίες, συγκεντρώσεις φοιτητῶν, ἀγρυπνίες κλπ. Νά θυμίσω ὅτι στήν Συρία καί τόν Λίβανο ἕνας ἀπό τούς δύο «χορούς» τῶν ψαλτῶν στήν Ἐκκλησία ψάλλει ἑλληνικά γιά νά θυμίζουν τήν καταγωγή τους ἀπό τήν Ἀνατολική Ρωμαίικη Αὐτοκρατορία-Βυζάντιο.
Αὐτή τήν ἐκκλησιαστική δραστηριότητα τήν συνάντησα σέ πολλές πόλεις τῆς Συρίας, ὅπως τήν Ταρτούς, τήν Λατάκεια, τό Χαλέπι, τήν Χόμς, πλησίον τῆς ὁποίας εἶναι ἡ ὀνομαστή κοιλάδα τῶν Χριστιανῶν, μέ κέντρο τήν Ἱερά Μονή ἁγίου Γεωργίου, τήν περίφημη Ἱερά Μονή Κοιμήσεως Σεϊντνάγια πού ἀσκεῖ μεγάλη ἐπιρροή στήν περιοχή.
Ὁ σημερινός Πατριάρχης Ἀντιοχείας Ἰωάννης Γιαζεζί, πολλοί Μητροπολίτες, Ἐπίσκοποι, Κληρικοί καί θεολόγοι γνωρίζουν καλά τήν ἑλληνική γλώσσα, καυχῶνται ἐπειδή εἶναι Ρωμηοί Ὀρθόδοξοι καί ἀγαποῦν τήν Ἑλλάδα. Φυσικά καυχῶνται γιά τόν ἅγιο Ἰωάννη τόν Δαμασκηνό, τόν μεγάλο καί κορυφαῖο Πατέρα τῆς Ἐκκλησίας, τούς ἁγίους Ἐφραίμ καί Ἰσαάκ τούς Σύρους, τόν ἅγιο Ἰωάννη τόν Χρυσόστομο κ.ἄ.
Ἡ δυναµική καί δραστήρια Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία τῆς Ἀντιόχειας περνᾶ αὐτήν τήν περίοδο µεγάλη δοκιµασία, ὅπως καί ὅλοι οἱ Χριστιανοί τῆς Συρίας καί τοῦ Λιβάνου, γιατί δέν γνωρίζουν πῶς θά ἐξελιχθῆ ἡ νέα κατάσταση. Γι’ αὐτό εἶναι µέσα στήν προσευχή µας καί τήν καρδιά µας, καί ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, ὅπως ἔχει ἀνακοινώσει, εἶναι ἕτοιµη νά συνδράµη µέ ὅποια βοήθεια χρειασθῆ, ὅπως τό ἔκανε καί µέχρι σήµερα.
