Η πτώση του Μπασάρ αλ Άσαντ της Συρίας ανέτρεψε το πιο κερδοφόρο δίκτυο λαθρεμπορίου ναρκωτικών στη Μέση Ανατολή, αποκαλύπτοντας τον ρόλο του πρώην καθεστώτος στην παραγωγή και διακίνηση του «Ναρκωτικού των Τζιχαντιστών» που τροφοδοτούσαν τον πόλεμο και τις κοινωνικές κρίσεις σε ολόκληρη την περιοχή, σύμφωνα με την Wall Street Journal.
Το Captagon, ένα ναρκωτικό που μοιάζει με μεθαμφεταμίνη και παράγεται εδώ και χρόνια σε συριακά εργαστήρια, βοήθησε το καθεστώς Άσαντ να συσσωρεύσει τεράστιο πλούτο και να αντισταθμίσει τον αντίκτυπο των τιμωρητικών διεθνών κυρώσεων, ενώ παράλληλα επέτρεψε σε συμμάχους όπως η πολιτοφυλακή Χεζμπολάχ (σ.σ. σύμφωνα με Σύρους αντιφρονούντες) του Λιβάνου να επωφεληθούν από το εμπόριό του.
Λίγες ημέρες αφότου εκτόπισαν τον Άσαντ σε μια αστραπιαία επίθεση την περασμένη εβδομάδα, οι αντάρτες κυκλοφόρησαν βίντεο από εγκαταστάσεις βιομηχανικής κλίμακας για την παραγωγή και διακίνηση μέσα σε κυβερνητικές αεροπορικές βάσεις και άλλες τοποθεσίες που συνδέονται με πρώην κορυφαίους αξιωματούχους του καθεστώτος.
Μεταξύ των τοποθεσιών όπου οι αντάρτες ανακάλυψαν τα εργοστάσια και τις εγκαταστάσεις αποθήκευσης Captagon ήταν η αεροπορική βάση Μαζέχ στη Δαμασκό, μια εταιρεία εμπορίας αυτοκινήτων στη γενέτειρα της οικογένειας Άσαντ, τη Λατάκια, και ένα πρώην εργοστάσιο που έβγαζε πατατάκια στη Ντούμα κοντά στην πρωτεύουσα που πιστεύεται ότι συνδέεται με τον αδελφό του πρώην προέδρου.
Τα χάπια διακινούνταν ακόμα και μέσα σε ψεύτικα φρούτα-καβάτζες.
Πλάνα από αντάρτες και από δημοσιογράφους που κινηματογράφησαν τους χώρους κατόπιν πρόσκλησής τους, μεταξύ των οποίων το Reuters (βλέπε φωτογραφίες κειμένου), έδειξαν χιλιάδες χάπια Captagon κρυμμένα σε ψεύτικα φρούτα, κεραμικά ψηφιδωτά και ηλεκτρικό εξοπλισμό. Είπαν ότι κατέστρεψαν τουλάχιστον ένα μέρος του αποθηκευμένου Captagon.
Χρησιμοποιήθηκε από όλους, από οδηγούς ταξί και φοιτητές που εργάζονταν αργά μέχρι μαχητές της πολιτοφυλακής που αναζητούσαν θάρρος, το συριακής παραγωγής Captagon βοήθησε να αυξηθεί η ζήτηση για ναρκωτικά σε όλη τη Μέση Ανατολή, ιδίως στη Σαουδική Αραβία, και έγινε πηγή διεθνούς έντασης μεταξύ της Συρίας και των γειτόνων της.
Οι αποκαλύψεις παρέχουν αποδείξεις για αυτό που εδώ και καιρό ισχυρίζονταν: ότι το καθεστώς Άσαντ ήταν η κινητήριος δύναμη πίσω από ένα παγκόσμιο εμπόριο Captagon ύψους περίπου 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως, το οποίο τα τελευταία χρόνια έχει γίνει το κορυφαίο ναρκωτικό σε όλη τη Μέση Ανατολή. Ο Άσαντ χρησιμοποιούσε τα κεφάλαια για τη διατήρηση της εξουσίας του και την επιβράβευση των πιστών του.
«Αυτό αποδεικνύει απόλυτα ότι το καθεστώς εμπλεκόταν συστηματικά στην παραγωγή και τη διακίνηση του Captagon», δήλωσε η Κάρολιν Ρόουζ, ειδικός στο εμπόριο Captagon στο New Lines Institute, μια δεξαμενή σκέψης στην Ουάσινγκτον. «Ήταν σε θέση να κάνουν αυτές τις εγκαταστάσεις όσο μεγάλες ήθελαν» και να φτιάξουν την αυτοκρατορία.
Ενώ είναι γνωστό ότι το Captagon παράγεται εδώ και καιρό σε μικρότερα εργαστήρια σε όλη τη Συρία -παρά τις συριακές διαψεύσεις- το μέγεθος και η κλίμακα των εγκαταστάσεων που αποκαλύφθηκαν πρόσφατα δείχνουν την εκπληκτική έκταση του εμπορίου σε κάθε επίπεδο του καθεστώτος (σ.σ. Βιομηχανική παραγωγή).
«Μπορείτε να φανταστείτε το ανθρώπινο δυναμικό, τους πόρους που απαιτούνταν. Δείχνει τέτοια επένδυση σε αυτό το παράνομο εμπόριο», δήλωσε η Ρόουζ . «Διείσδυσε σε τόσα πολλά στοιχεία του καθεστώτος: στον πολιτικό μηχανισμό του, στα δίκτυα πατρωνίας, στον μηχανισμό ασφαλείας».
Το Captagon ήταν η εμπορική ονομασία ενός φαρμάκου που παρασκευάστηκε αρχικά στη Γερμανία τη δεκαετία του 1960 για τη θεραπεία καταστάσεων όπως η ναρκοληψία και η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής.
Αφού απαγορεύτηκε στις περισσότερες χώρες επειδή ήταν πολύ εθιστικό, εγκληματικές ομάδες, σύμφωνα με την Wall Street Journal, μετέφεραν την παραγωγή του φαρμάκου στο Λίβανο και στη συνέχεια στη Συρία μετά το ξέσπασμα του εμφυλίου πολέμου της το 2011. Το μεγαλύτερο μέρος της παγκόσμιας παραγωγής Captagon έχει παραχθεί εκεί τα τελευταία χρόνια.
Οι τζιχαντιστές της Συρίας μετά την πτώση του καθεστώτος αντίκρυσαν το πραγματικό μέγεθος της αυτοκρατορίας του εθισμού.
Αν και η μέτρηση του μεγέθους των παράνομων οικονομιών των ναρκωτικών είναι εγγενώς δύσκολη, το New Lines Institute εκτιμά το μέγεθος του ετήσιου εμπορίου Captagon σε περίπου 10 δισεκατομμύρια δολάρια – σχεδόν το ίδιο με την ευρωπαϊκή αγορά κοκαΐνης – με το καθεστώς Άσαντ να λαμβάνει περίπου 2,5 δισεκατομμύρια δολάρια.
Σύμφωνα με Αμερικανούς, Ευρωπαίους και Άραβες αξιωματούχους, η επίλεκτη Τέταρτη Τεθωρακισμένη Μεραρχία του συριακού στρατού, υπό τη διοίκηση του αδελφού του πρώην προέδρου Μάχερ αλ Άσαντ, επέβλεπε το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής και διανομής του Captagon.
Το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών επέβαλε τον Οκτώβριο κυρώσεις σε τρία άτομα για συμμετοχή στην παράνομη παραγωγή και διακίνηση του Captagon προς όφελος του καθεστώτος Άσαντ.
Ένας από τους άνδρες στους οποίους επιβλήθηκαν κυρώσεις ήταν ιδιοκτήτης εργοστασίου στη Συρία, το οποίο φέρεται να λειτουργούσε ως εταιρεία-«βιτρίνα», στέλνοντας στην Ευρώπη χάπια αξίας άνω του 1,5 δισεκατομμυρίου δολαρίων κρυμμένα σε ρολά βιομηχανικού χαρτιού.
Η Χαγιάτ Ταχρίρ Αλ Σαμ – HTS, η ισλαμιστική ομάδα τζιχαντιστών που ηγείται της αιφνιδιαστικής επίθεσης που ανέτρεψε τον Άσαντ, επιτέθηκε στο εμπόριο Captagon ως παράδειγμα της ηθικής και οικονομικής διαφθοράς του πρώην καθεστώτος.
Σε μια νικητήρια ομιλία στο τζαμί Ουμαγιάντ της Δαμασκού την Παρασκευή, ο ηγέτης του HTS Αμπού Μοχάμεντ αλ Τζαουλάνι δήλωσε ότι ο Άσαντ είχε μετατρέψει τη Συρία στο «μεγαλύτερο εργοστάσιο Captagon στον κόσμο». Σήμερα, η Συρία καθαρίζεται, χάρη στη χάρη του Παντοδύναμου Θεού».
Η διάλυση της αυτοκρατορίας Captagon του Άσαντ θα επιβαρύνει επίσης τους πόρους της Χεζμπολάχ, η οποία σύμφωνα με αξιωματούχους ασφαλείας των ΗΠΑ και των αραβικών χωρών διευκόλυνε το λαθρεμπόριο σε περιοχές υπό τον έλεγχό της και εξασφάλισε τα σπίτια των εμπόρων ναρκωτικών στη νότια Συρία.
Οι οικονομικές δραστηριότητες στη Συρία, όπως η φορολογία και το λαθρεμπόριο, συμπεριλαμβανομένου του Captagon, βοήθησαν τη Χεζμπολάχ να αποσείσει τη ζημιά από τις διεθνείς κυρώσεις και να γίνει οικονομικά πιο αυτοδύναμη.
«Το Captagon επέτρεψε στη Χεζμπολάχ να διαφοροποιήσει την πηγή εσόδων της», δήλωσε ο Τζόζεφ Ντάχερ , επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Λωζάνης και συγγραφέας ενός βιβλίου για την πολιτική οικονομία της Χεζμπολάχ.
«Η Χεζμπολάχ είναι πιθανότατα ο μεγαλύτερος εργοδότης στον Λίβανο μετά το κράτος», δήλωσε ο Νταχέρ, ο οποίος εκτίμησε ότι η ομάδα καταβάλλει άμεσους μισθούς και διάφορες μορφές επιδομάτων σε περίπου 100.000 άτομα και παρέχει διάφορους τύπους κοινωνικών υπηρεσιών σε αρκετές εκατοντάδες χιλιάδες. «Οι διάφορες πηγές εσόδων εξυπηρετούν τη διατήρηση της ηγεμονίας της σε μεγάλα τμήματα του σιιτικού πληθυσμού της χώρας».
Η εκρίζωση του εμπορίου του Captagon είναι απίθανο να περιορίσει την αυξανόμενη τάση για ναρκωτικά στη Μέση Ανατολή, λένε οι ειδικοί. Η βιομηχανικής κλίμακας παραγωγή στη Συρία ενίσχυσε τη ζήτηση για Captagon από τα τέλη της δεκαετίας του 2010 (μέχρι τότε τον έλεγχο είχε το Ισλαμικό Κράτος), η οποία θα παραμείνει υψηλή, δήλωσε η Ρόουζ.
H έλλειψη του Captagon θα στρέψει τους χρήστες σε άλλα, ακόμα πιο βλαβερά ναρκωτικά.
Εάν το πλήγμα στην παραγωγή Captagon της Συρίας οδηγήσει σε μόνιμη έλλειψη εφοδιασμού, οι χρήστες ναρκωτικών θα πληρώσουν περισσότερο για το Captagon ή θα στραφούν σε άλλα και πιο επικίνδυνα διεγερτικά που αυξάνονται στην περιοχή, όπως η κρυσταλλική μεθαμφεταμίνη, είπε.
Οι εγκληματίες στα διάφορα επίπεδα της αλυσίδας μπορεί επίσης απλώς να μεταφέρουν τις επιχειρήσεις σε άλλες χώρες, ιδίως στο Ιράκ, το οποίο σύμφωνα με το Γραφείο των Ηνωμένων Εθνών για τα Ναρκωτικά και το Έγκλημα έχει αναδειχθεί σε «κρίσιμο αγωγό» για το εμπόριο Captagon.
Μέχρι το τέλος του 2023, οι ιρακινές αρχές κατέσχεσαν 30 φορές περισσότερη ποσότητα Captagon από ό,τι το 2019, με περισσότερους από 4,1 τόνους δισκίων που κατασχέθηκαν μόνο το 2023, ανέφερε το Γραφείο των Ηνωμένων Εθνών για τα Ναρκωτικά και το Έγκλημα σε έκθεσή του νωρίτερα φέτος.
«Το Ιράκ κινδυνεύει να γίνει ένας όλο και πιο σημαντικός κόμβος στο οικοσύστημα διακίνησης ναρκωτικών που εκτείνεται στην Εγγύς και Μέση Ανατολή», ανέφερε η υπηρεσία.
Οι τελευταίες δόσεις Captagon πακεταρισμένες και έτοιμες για εξαγωγή.
Το Captagon έχει διακινηθεί λαθραία μέσω της Ιορδανίας στον Κόλπο. Έχει επίσης σταλεί μέσω του Λιβάνου στη νότια Ευρώπη, η οποία αποτελεί εδώ και καιρό κόμβο μεταφόρτωσης του Captagon που προορίζεται για την Αραβική Χερσόνησο.
Μεταξύ των μεγάλων κατασχέσεων στη νότια Ευρώπη, η ιταλική αστυνομία κατάσχεσε το 2020 δισκία Captagon αξίας 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων. Οι ολλανδικές και οι γερμανικές αρχές έχουν επίσης συλλάβει εργαστήρια Captagon στις χώρες τους. «Τελικά, όταν εξετάζουμε ορισμένους από αυτούς τους εγκληματικούς φορείς, έχουν ήδη αρχίσει να διαφοροποιούνται», δήλωσε η Ρόουζ.
Ως υποσημείωση, το ναρκωτικό, εκτός πως κρατούσε τους μαχητές σε εγρήγορση, να μην νυστάζουν και να μην πεινάνε επιτρέποντας μεγάλες πορείες και επιθέσεις χωρίς ανάπαυση, μείωνε τις ηθικές αναστολές, αυξάνοντας την τάση των χρηστών-πολεμιστών για εγκλήματα πολέμου. Με τον ίδιο τρόπο που οι ναζί κάνοντας χρήση Pervitin -κρυσταλλική μεθαμφεταμίνη- έφεραν σε πέρας το Μπλιτζκρικ, ενώ είχαν μια σαφή τάση σε δολοφονίες αμάχων.
Αντίστοιχα οι πιλότοι των ΗΠΑ έπαιρναν δεξτροαμφεταμίνη μέχρι και τον πρώτο πόλεμο του Κόλπου, που αντικαταστάθηκε από το Modafinil καθώς οι αμφεταμίνες δημιουργούσαν εθισμό. Φυσικά τα εγκλήματα πολέμου δεν συνδέονται μονάχα με την χρήση ναρκωτικών, αλλά επηρεάζονται προς το χειρότερο από αυτά, όπως στην περίπτωση του Ισλαμικού Κράτους.
