Pazar sabahı Şam’ın zaferine uyandık ve artık bambaşka bir Suriye var. Suriye savaşını beyaz perdeye aktaran biri olarak neler söylemek istersiniz?
Türk sineması olsun, uluslararası sinema olsun Suriye savaşı dendiği zaman daha çok Suriyeli göçmenlerin ülkelerinden kaçma süreçleri içinde başlarına gelenleri ele alıyor, bu eksende ilerliyordu. Flaşbellek filmi Suriye’de neler olup bittiğini ele alıp oradaki zulmü ekrana yansıtmaya çalıştı. Esed rejimi iç savaşın başından itibaren kendi halkına karşı Doğu Guta’da, Han Şeyhun’da, Duma’da kimyasal saldırı girişimlerinde bulunmuş, korkunç ötesi bir sindirme ağı ve hapishaneler kurmuş, zalim bir rejimdi. Bu kadar zalimleşebilen bir rejimin yol açtığı tahribatı, her türlü güçlüğe rağmen sinema ekranına taşıyıp, ‘zamanında’ teşhir etmeye giriştiğim için memnunum.
Yeni gelişmeler ışığında filminize baktığınızda, iyi ki yapmışım dediniz mi?
Rejimin muhalifleri doldurduğu Sednaya Hapishanesi’nin pisliği son birkaç gündür ortaya çıkmaya başlayınca, yaptığım filmin kıymetini bir kere daha sezdim. Filmde Sednaya Hapishanesi konu edilmiyordu ama Esed’in muhalifleri sorguladığı ve imha ettiği merkezlerden biri ele alınıyordu. Bu tip merkezlerde işkence, tecavüz ve imhanın insanı dehşete düşürecek şekilleri yaşanmıştı. İnsan hangi düşünceye, politik inanca, dini eğilime sahip olursa olsun, insan olarak, bu tip merkezlerde işlenmiş suçlardan utanmıyorsa insanlığını kaybetmiş demektir. Birkaç gün önce içine girilen ve yeni yeni korkunç suçlarından haberdar olduğumuz Sednaya Hapishanesi’nde, cesetlerin yer kaplamaması için preslendiğine, insanların yıllarca güneş görmeden pislik içinde kalmaktan dolayı aklını kaçırdığına şahit olduk ki, izlediklerimiz yenir yutulur şeyler değildi. Sinemanın görevi eğlendirmek, hikâye anlatmak olabilir, ama bir başka görevi de şahitlik etmektir.
Filmde karakterleriniz Türkiye’ye gelmişti. Şimdiki durumda devamını çekecek olsanız, geri giderler miydi?
Filmdeki verilere bakarak onların ortalık sakinleştikten sonra ülkelerine geri dönebilme ihtimalleri bulunabileceğini zannediyorum. Her iki karakter de Suriye’deki hayat dayanılmaz olunca Türkiye’ye göç etmenin, yabancı bir yerde göçmen olarak yaşamanın olumsuz tarafları üzerinde epey düşünmüştü. Oğullarının mezarını bırakıp başka yere göçmek istemiyorlardı. Evlerinden ayrılacakları gün avluyu son kez gördükleri zaman içleri hüzün kaplamıştı. Filmin adı olan Flaşbellek zaten hafızaya alma, var olanı koruma, muhafaza etme anlamlarını çağrıştırıyor ki bu çağrışımlar zinciri karakterlerin eskiden yaşadıkları hayatla olan bağlarına da işaret edebilir diye düşünüyorum. Sanırım geri dönmek isterlerdi.
Ahmet karakteri, filmin başında boğazından yaralandığı için sesini kaybetmiş, cep telefonu uygulamasından Obama’nın sesini indirerek konuşabiliyordu. Devam filmi çekilse Ahmet konuşur mu?
Film, insanın kendi hikâyesini kurması, kendi sesine sahip olması gerektiğinin altını çiziyor. İnsanın kendi sesini bulması, o sesi kullanıp hikâyesini inşa etmesi kolay olmayabilir. Muhtemelen bu iletişim kurma çabası geçmişten gelerek devam eden, gelecekte de devam ettirilmesi gereken az ya da çok bir sürece yayılması şart olan bir çabayı gerektirir. Bu nedenden dolayı Ahmet konuşmaya başlasa bile, hangi hikâyenin parçası olduğunu ve hikâyesini anlatmak için gereken dilin, uygun sesin ne olabileceğini düşünmeye devam etmelidir.
Suriye’nin kültürel mirasından Osmanlı izleri silindi
