Ανησυχία για ενδεχόμενη περιβαλλοντική ρύπανση προκαλούν οι μεταγγίσεις πετρελαίου μεταξύ δεξαμενοπλοίων που πραγματοποιούνται στη θαλάσσια περιοχή μεταξύ Λέσβου και Χίου.
Στοιχεία της εταιρείας Vortexa που επικαλείται το διεθνές ειδησεογραφικό πρακτορείο Bloomberg δείχνουν ότι κάθε μήνα δεξαμενόπλοια μεταγγίζουν περίπου 1 εκατ. βαρέλια ρωσικού πετρελαίου στο Αιγαίο Πέλαγος ανοιχτά της Ελλάδας. Ντίζελ, μαζούτ και άλλα προϊόντα μεταφέρονται από πλοίο σε πλοίο κοντά στα νησιά του Αιγαίου, τη Λέσβο και τη Χίο, αναφέρει το δημοσίευμα, προσθέτοντας ότι έχουν εκφραστεί ανησυχίες σχετικά με την ασφάλεια των επιχειρήσεων και την ασφαλιστική κάλυψη των εμπλεκόμενων πλοίων.
Τα πλοία μερικές φορές απενεργοποιούν τα συστήματα εντοπισμού (AIS) κατά τη διάρκεια της μεταφοράς από πλοίο σε πλοίο (Ship to Ship) για να αποκρύψουν την προέλευση του πετρελαίου επί του πλοίου. Τα στοιχεία της Vortexa δείχνουν ότι ανάλογες επιχειρήσεις εξακολουθούν να πραγματοποιούνται κοντά στον Λακωνικό Κόλπο, αλλά σε χαμηλότερους ρυθμούς.
Υπενθυμίζεται ότι με συνεχείς NAVTEX το ελληνικό Γενικό Επιτελείο Ναυτικού από τον προηγούμενο Μάιο δέσμευσε μεγάλες περιοχές στα διεθνή ύδατα του Λακωνικού Κόλπου προκειμένου να «βάλει φρένο» στις μεταγγίσεις πετρελαίου στον «κλειστό» Λακωνικό Κόλπο.
Στη διαδικασία αυτή, που εγκυμονεί κινδύνους και για το θαλάσσιο περιβάλλον, βάζουν «φρένο» διαδοχικές NAVTEX του ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού που δεσμεύουν την περιοχή, με αποτέλεσμα τα δεξαμενόπλοια να υποχρεώνονται να μετακινηθούν νοτιότερα.
Οι μεταγγίσεις πετρελαιοειδών φορτίων μεταξύ δεξαμενοπλοίων (Ship To Ship/STS Transfer) εντός του Λακωνικού Κόλπου πραγματοποιούνται σε διεθνή ύδατα, δηλαδή σε απόσταση μεγαλύτερη των έξι ναυτικών μιλίων από τις ακτές.
Η διενέργεια των εργασιών μεταφόρτωσης πετρελαιοειδών φορτίων μεταξύ δεξαμενοπλοίων (STS Operations) αποτελεί συνήθη πρακτική διεθνώς.
Για τον λόγο αυτόν έχουν καθοριστεί από τον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό (ΙΜΟ) και κανόνες που ισχύουν για τις μεταφορτώσεις πετρελαίου – Κανονισμοί της Διεθνούς Σύμβασης για την πρόληψη της ρύπανσης από πλοία (MARPOL 73/78).
Οσον αφορά τον Λακωνικό Κόλπο, το πρακτορείο αναφέρει ότι από τις 14 Νοεμβρίου οι ασκήσεις παρατάθηκαν μέχρι τα μέσα Μαρτίου.
Εκτός από τις περιοχές μεταξύ Λέσβου και Χίου και την παρουσία ανοικτά του Λακωνικού Κόλπου, μεταγγίσεις πετρελαίου καταγράφονται τελευταία και ανοικτά του ιταλικού λιμανιού Augusta.
Σύμφωνα με τους ειδικούς, δεδομένου ότι τα πολύ μεγάλα δεξαμενόπλοια τύπου VLCC δεν μπορούν να περάσουν στη Μαύρη Θάλασσα από τον Βόσπορο, για τον λόγο αυτόν και με στόχο την επίτευξη οικονομιών κλίμακος εδώ και δεκαετίες ο Λακωνικός Κόλπος έχει καταστεί σημείο μεταφόρτωσης από τα μικρότερα δεξαμενόπλοια που μεταφέρουν αργό από τη Μαύρη Θάλασσα σε μεγαλύτερα, τα οποία στη συνέχεια αναχωρούν κυρίως για την Ανατολή.
Ωστόσο, μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία και την επιβολή κυρώσεων στη Ρωσία, στην περιοχή συγκεντρώνονταν πολλά ρωσικά πλοία για να κάνουν τις μεταφορτώσεις, προκαλώντας την έντονη αντίδραση των δυτικών δυνάμεων. Οι ανεξέλεγκτες μεταφορτώσεις πετρελαίου εγκυμονούν και σοβαρούς περιβαλλοντικούς κινδύνους.
Οπως έχει ήδη επισημάνει το Bloomberg με παλαιότερα δημοσιεύματα, πολλά από τα πλοία που εμπλέκονται στις μεταφορτώσεις είναι παλιά και το ασφαλιστικό καθεστώς τους είναι ασαφές.
Η μέση ηλικία των τάνκερ που συμμετέχουν σε μεταφορές αργού στα ανοικτά της Ελλάδας είναι τα 18 χρόνια και στην πλειονότητά τους ανήκουν στον «σκοτεινό στόλο» δεξαμενοπλοίων, δηλαδή σε αυτά τα πλοία που πραγματοποιούν συναλλαγές με χώρες στις οποίες έχουν επιβληθεί κυρώσεις (Ρωσία, Ιράν κ.λπ.).
Το Bloomebrg έχει υπολογίσει ότι τα δεξαμενόπλοια του «σκιώδους στόλου» που έχει δημιουργήσει η Ρωσία για να παρακάμψει τους περιορισμούς της Ομάδας των Επτά στις ναυτιλιακές υπηρεσίες έχουν εμπλακεί σε τουλάχιστον 50 ατυχήματα από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, συμπεριλαμβανομένων πυρκαγιών, βλαβών στις μηχανές, συγκρούσεων και διαρροών πετρελαίου.
Η εταιρεία συμβούλων Windward υπολογίζει ότι o «σκιώδης στόλος» του Πούτιν περιλαμβάνει πλέον 1.400 πλοία, ενώ, όπως αναφέρθηκε, στο πρόσφατο παρελθόν τα δεξαμενόπλοια του «σκιώδους στόλου» μετακινήθηκαν στην ΑΟΖ της Μάλτας, όπου η δραστηριότητα STS αυξήθηκε πάνω από 1.000%.
