Bazen küçücük bir kıvılcım, dünyalar kadar ormanın yanmasına, binlerce canlının yok olmasına neden olabiliyor.
Ülkemiz dahil dünyanın birçok bölgesinde, çeşitli nedenlerle çıkan orman yangınları, insanlığın geleceğini karartmaya devam ediyor. İşte sonunda güzel İzmiri de yaktılar. Yaktılar diyorum çünkü son günlerde eşzamanlı olarak çıkan orman yangınları bu kelimeyi kullanmamı haklı kılıyor.
Orman yakmak da bir çeşit terördür. Bilerek ya da bilmeyerek kim yakarsa yaksın terördür. Orman terörüdür.
İster anız yakarken yaksın, ister ister piknik yaparken, ister izmarit atarak, ya da kundaklayarak. Sonuçta insanın sebep olduğu her orman yangını bir orman terörüdür.
Orman yangınları ile ilgili yaptığım küçük bir araştırmada Türkiye'de orman yangını istatistiklerinin resmi olarak tutulmaya başlandığı 1937 yılından 2023 yılı Kasım ayına kadar olan 87 yıllık verilere göre, her yıl ortalama 1398 yangın çıkmış ve bu yangınlarda ortalama yıllık 21573 hektar alan etkilenmiş. Bu rakamlar, yaklaşık 15409 futbol sahasına denk gelen devasa bir alanın her yıl alevlere teslim olduğunu gösteriyor.
1988 ve sonrasındaki 35 yıllık dönem incelendiğinde ise, yıllık ortalama 2186 yangın çıkmış olduğu ve bu yangınlarda ortalama yıllık 14722 hektar, yani yaklaşık 10516 futbol sahası büyüklüğünde alanın etkilendiği görülüyor. Bu istatistikler, yangın sayısının arttığını ancak yanan alan miktarının azaldığını ortaya koyuyor. Ortalama yanan alanın azalmasının sebebi, orman yangınları ile mücadelede organizasyon yapısının iyileşmesi ve teknik ekip ile ekipman kullanımının yaygınlaşmasından kaynaklanıyor. Bu olumlu bir gelişme. Ancak tabi ortalama yangın sayısının da kayda değer biçimde arttığını göz ardı etmemek gerekiyor. Peki bu sayıdaki artışın sebepleri neler?
İstatistiklerle Orman Yangınlarının Sebepleri
1997-2022 yılları arasında Türkiye'de çıkan orman yangınlarının sebeplerine göre dağılımı incelendiğinde:
%9'u kasıt,
%46'sı ihmal ve kaza,
%11'i doğal/yıldırım,
%34'ü sebebi bilinmeyen yangınlar.
Bu veriler, yangınların %89'unun yani doğal sebepler dışında kalan kısmının insan kaynaklı olduğunu gösteriyor. Ancak daha da etkileyici olan, yanan alan miktarına göre yapılan değerlendirmedir:
Bu sonuçlar, ülkemiz ormanlarının %98 oranında insan kaynaklı yangınlardan etkilendiğini ortaya koyuyor. 1988 yılından sonraki dönemde yıllık ortalama orman yangını sayısındaki artışın sebebinin de insan kaynaklı olduğunu belirtmek yanlış olmaz.
Yangından Sonra
Bir orman yangınının ardından yok olan alanın yeniden yeşermesi, yeni bir ormanın yetişmesi onlarca yıl alabilir. Kül olmuş bir ormanın eski haline dönmesi, bazen insan ömründen bile uzun sürebilir. Sadece ağaçlar değil, o ağaçların gölgesinde yaşayan böcekler, kuşlar, memeliler ve sayısız bitki türü de yok olur. Bu canlıların birçoğu, yangından sonra bir daha asla geri dönmeyebilir.
Orman yangınlarının sebep olduğu bu ekolojik tahribat, sadece bugünümüzü değil, geleceğimizi de tehdit ediyor. Her bir kaybedilen ağaç, her bir yok olan canlı türü, gezegenimizin dengesini biraz daha bozuyor..
Herkesin, ama herkesin orman yangını konusunda azami dikkati göstermesi dileklerimle.
