Mikroplastikler, 5 mm’den daha küçük olan ve çevrede kirliliğe sebep olan, çoğunlukla petrol türevli olup suda çözünmeyen, düzgün şekilli veya şekilsiz polimerik parçacıklara verilen isimdir 1 mikrondan küçük plastik parçacıklarına ise nanoplastikler denir.
Ekosistemlerimizde milyonlarca mikroplastik parçacık bu şekilde oluşur. Bireysel bileşimlerine (boyut, ağırlık, yoğunluk) bağlı olarak suda, toprakta ve havada hızla veya yavaşça dağılırlar.
Ayrıca günlük hayatta sıklıkla kullandığımız plastik su şişeleri, plastik kesme tahtaları, ürün ambalajları hatta ve hatta kağıt bardaklar gibi ürünlerin aşınması yolu ile sistemimize girebilir. Mikroplastikler, organizmalar tarafından gıda maddelerimize karışarak veya yutma yoluyla çevreden alınabilir ve tüketildiğinde insanlara aktarılabilir.
Kağıt bardaklar, kafe, pastana gibi işletmelerin çoğunlukla gel al servislerinde içme amacıyla yaygın olarak kullanılır ve genellikle tek kullanımlık malzemeden yapılır. Karton veya kağıt gibi materyaller bilindiği üzere su ile temas ettiğinde ıslanırlar ve şekil değişikliğine uğrar, çoğu zamanda ıslatan sıvıyı sızdırırlar. Peki günlük hayatta sık sık kullandığımız karton bardakların nasıl olurda sıvıyı sızdırmadığını merak ettiniz mi?
Kağıt bardağı su geçirmez hale getirmek polilaktik asit (PLA) gibi ince bir plastik tabakası genellikle iç duvar yüzeyine kaplanır. Bu plastik tabaka, özellikle barda kırıştığında, buruştuğunda ve kaplama tabakası kırılıp soyulduğunda, potansiyel olarak mikroplastikler oluşabilir. Çıplak göz ile görünmüyor olsa bile elektron mikroskobu kullanılarak, kırılmış kaplama tabakası açıkça gözlemlenebilir. Genel olarak, özellikle içme işleminden önce ve sırasında mikroplastik potansiyel salınımını önlemek için kağıt bardağı kırışmamalıyız.
Emilen mikroplastikler dokuya, kan dolaşımına ve dolayısıyla canlı organizmaların iç organlarına ve hücrelerine taşınabilir. Plastik parçacıklar organizmadaysa, dokuya doğru büyüme olasılığı vardır. Dahası, örneğin iltihaplanmaya, oksidatif strese, DNA hasarına veya membran stabilitesinde azalmaya neden olarak organ ve hücre işlev bozukluğu meydana gelebilir.
Mikroplastik konsantrasyonları akut olarak toksik etki göstermese de, kronik uzun süreli maruziyet nedeniyle sağlık sorunlarına neden olabilir.
Yapılan araştırmalara göre mikroplastikler;
Bilişsel gelişim bozukluklarının ortaya çıkmasında etkili olabilir.
Obezite ve kanser gibi önemli hastalıkların oluşmasına yol açabilir.
Doğumlarda kusurların ve üreme sorunlarının oluşmasında etkisi olabilir.
Mikroplastiklerin insan vücudunda ortaya çıkaracağı zararlar henüz kesin olarak bilinemese de plastiklerin çevreye ve deniz yaşamına verdiği zarar uzun zamandır bilinmektedir.
Günlük yaşamımızda yer alan ürünlere birde bu göz ile bakalım istedim.
Herkese sağlıklı mutlu haftalar dilerim.
