«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանում է «Իրազեկ և պաշտպանված սպառող» ՀԿ նախագահ Բաբկեն Պիպոյան
– Պարո՛ն Պիպոյան, ռուսական կողմը գրություն է ուղարկել Սննդամթերքի անվտանգության տեսչական մարմնի ղեկավարին, որով տեղեկացնում է, որ դադարեցնում է մի շարք ընկերությունների բուսական ծագման մթերքների արտահանման հնարավորությունը, որովհետև դեռևս մայիսին դիմել են պեստիցիդների թույլատրելի քանակի գերազանցման և քայլեր ձեռնարկելու ուղղությամբ, և մինչ օրս արդյունքների մասին պատասխան չեն ստացել։ Ի՞նչ է կատարվում։
– Ցավոք սրտի, հերթական անգամ արձանագրվում է, որ Հայաստանում առկա պտուղ-բանջարեղենը կարող է խնդրահարույց լինել: Պետք է փաստենք, որ պետական մոտեցման բացակայությունը բերել է նրան, որ մենք լավ, որակյալ, համեղ պտուղ-բանջարեղեն ունեցող երկրի իմիջ ունենալուց վերածվում ենք վտանգներ պարունակող պտուղ-բանջարեղեն ունեցող երկրի։
Ես դեռևս չեմ անդրադառնում գրությանը, տարբեր մոնիթորինգներ, այդ թվում՝ հայկական կողմից տեղում իրականացված, վկայում են, որ որոշ դեպքերում մենք այդ վտանգներն ունեցել ենք, ընդամենը վերջին մոնիթորինգի տվյալների հրապարակումը:
Չգիտես ինչու, լիազոր մարմինը միշտ այդ մոնիթորինգի տվյալները հրապարակում է տարիներ անց, ոչ թե նույն տարվա ընթացքում, որ գոնե մարդիկ կարողանան պաշտպանվել։
Որ իմանան, օրինակ՝ ձմերուկի մեջ որքան է գերազանցում պեստիցիդների քանակությունը, որ հասկանան՝ թույլատրելի նորմայից որքան քիչ ուտեն, ոչ մեկը չի ասում, որ եթե կա՝ չենք ուտելու, չենք կարող ուտել։ Այսինքն՝ միայն տվյալ հրապարակելով կարելի էր խնդիր լուծել, դա էլ չեն անում, սա է հիմնական մտահոգությունը, հիմա անդրադառնամ բուն գրությանը։
Գրությունն ուղղակի վկայում է, որ մենք պարզապես չունենք այդ կառույցը, որովհետև գրության մեջ հստակ նշվում է, որ անպատասխան են թողել: Ես չգիտեմ՝ գործ արե՞լ են, թե՞ չէ, բայց գոնե պետք է գնային ասեին, գիտեք՝ մոնիթորինգ ենք արել, լավն է, եկեք հասկանանք՝ կարո՞ղ է ձեր լաբորատորիան է վատ, բայց ոչ մի բան չանել ու հարվածի տակ դնել բոլորի՞ն։
Էլ չեմ ասում, որ պետք է մոնիթորինգ անեին ու հասկանային՝ կարո՞ղ է իրականում կա վտանգ ու այն էլ՝ շատ, որ մենք էլ մեր հասարակությանը պետք է պաշտպանենք, ինչպես իրենք են իրենց հասարակությանը պաշտպանում: Սա է առանցքը, ինչի մասին խոսել եմ ի սկզբանե։ Իսկ հիմա էլ, մեկ օր է արդեն անցել, այս քար լռությունը այդ կառույցի չլինելու մասին է վկայում։
– Իսկ ի՞նչ պեստիցիդների մասին է խոսքը։
– Ամենավատը գիտեք ո՞րն է, որ խոսքը կարգավորվող պեստիցիդների մասին է, էլ չասեմ, որ ժամանակակից գյուղատնտեսությունն այնպիսին է, որ կան պեստիցիդներ, օրինակ՝ մենք գիտենք, որ օգտագործում են ժամանակակից գյուղատնտեսության մեջ, բայց դեռևս տեխնիկական կանոնակարգերում, իրավակարգավորումներում ներառված չեն։ Այսինքն՝ հերթը դեռ դրանց չի հասել, խոսքը կարգավորվող մնացորդների մասին է, էլ չասեմ չկարգավորվողի մասին։
Հայ-ռուսական հարաբերությունները լարված են, ոչ մեկի համար գաղտնիք չէ, կամ, եթե լարված էլ չեն, ապա լարվածության իմիտացիա է ստեղծվում: Ես քաղաքական գնահատական չեմ տալիս, բայց հանրության շրջանում այս հարաբերությունների նկատմամբ էմոցիոնալ ֆոնը բարձր է։ Այս պարագայում էլեմենտար է, որ առաջին հայացքից ամեն ինչը քննարկվելու ու դիտարկվելու է հարաբերությունների տիրույթում, բայց ինձ համար դա շատ ցավալի է, որովհետև մարդու կյանք, առողջություն հարց կան, բայց մենք հայ-ռուսական հարաբերություններն ենք ավելի բարձր դասել։
Մենք էլ գիտենք, չէ՞, որ նման խնդիր ունեցել ենք, ինչքա՞ն կարելի է խաղալ մարդկանց էմոցիաների վրա ու հիմնական խնդիրներից շեղվել, այսինքն՝ հերիք է, որ այսօր երկու մարդ ասի՝ սա հերթական հայ-ռուսական հարաբերությունների հետևանքն է, վե՛րջ, մեր հիմնական խնդիրը հետին պլան է մղվում, լուծում չի ստանում, փոխարենը՝ ավելի է զարգանում։ Էմոցիոնալ այս ֆոնով մենք սնուցում ենք խնդիրը։
Սա նման է հետևյալին․ մենք իմանանք՝ ինչ-որ մեկը քաղցկեղ է, քաղցկեղի հետ գործ չունենանք, թողնենք դա տարածվի, խորանա, ավելի արագ սպանի, բայց հիվանդին ասենք՝ դե լավ, ինչ քաղցկեղ, քեզ խաբում են: Կարելի է մարդու հետ նաև էմոցիոնալ աշխատանք տանել, որ ինքը վատով չտրամադրվի, լավով տրամադրվի, եթե զուգահեռ բուժում ենք, բայց մենք զուգահեռ չենք բուժում։
– Պարո՛ն Պիպոյան, իսկ ո՞րն է խնդիրը, պեստիցիդների ճիշտ քանակի կիրառությու՞նը, թե՞ հրաժարումը:
– Հրաժարման հարց չէ, ճիշտ կիրառության հարց է, պետական մոտեցում ունենալու հարց է։ Այստեղ արգելված թունաքիմիկատների մասին խոսք չկա, հաղորդագրության մեջ չի նշված, որ օգտագործվել են անթույլատրելի քիմիկատներ, ես դրա համար եմ ասում՝ օգտագործվում է-չի օգտագործվում՝ այս պահին խնդիր չէ, գլոբալ իմաստով, անշուշտ, խնդիր է, բայց դեռևս խոսում ենք թույլատրելի նորմերի մասին, մենք պետական մոտեցում չունենք։
Հասարակ հարց եմ տալիս ձեզ. մտեք լիազոր մարմնի պաշտոնական կայք ու գտեք մեկ հայտարարություն՝ հարգելի ֆերմեր կամ քաղաքացի, իքս թունաքիմիկատը, որ օգտագործում ես, տասը օր բերքահավաք մի՛ արա։ Եթե գտնեք գոնե մեկ նման հաղորդագրություն, կասեմ՝ պարզապես անգործություն են ցուցաբերել, որովհետև դա անելը դեռ չի նշանակում գործ անել, իսկ եթե դա էլ չկա, նշանակում է, որ ուղղակի չկան, իսկ եթե չկան՝ ի՞նչ անգործություն կամ գործություն։
– Իսկ ինչո՞ւ չկան, մասնագիտական հմտություննե՞րը չեն բավարարում, հնարավորություննե՞ր չկան։
– Վերջերս ինձ հարցրեցին՝ ինչո՞ւ հիմա այդքան շատ չես քննադատում, առաջ շատ էիր քննադատում, ասացի, որովհետև ժամանակին քննադատում էի մոտեցում, ասում էի՝ սխալ են անում, հիմա ոչ մի բան չեն անում, ի՛նչ ասեմ։ Ամեն օր չեմ կարող ասել՝ գործ չեն անում։ Մասնագիտական հիմնական թիմը գլոբալ իմաստով էական փոփոխությունների չի ենթարկվում, համակարգի մոտեցման, կառավարման խնդիր է ու լիազոր մարմինների հրահանգներ, որոնք ազդեցություն կունենան։ Երբ մարդը գիտի, որ կարող է ոչինչ չանել, ոչ մեկն իրեն պատասխանատվության չի կանչելու, ինչո՞ւ աշխատի, միևնույն է, աշխատավարձը ստանում է։
Էականն այն է, որ չկան պետական մտածողություն, մոտեցում, պետական քաղաքականություն, չկա ագրարային մոտեցում, ու հետևանքներն անխուսափելի են։ Ավելի ցավալին էլ այն է, արդեն ասացի այդ մասին, որ հանրային օրակարգում չկա՝ «վա՛յ, մենք դա կերել ենք» ձևակերպումը, այսինքն՝ էմոցիոնալ ֆոնը, խնդրի մասին չխոսելն այնքան է տարածվել մեզանում, որ բուն խնդիրը մղված է երկրորդ պլան։
Առաջին պլանում պետք է լինի այն, որ մենք էլ ենք կերել այդ մթերքները, հետո նոր՝ ֆերմերի խնդիրը, հայ-ռուսական հարաբերությունները և այլն։ Հենց մեզ համար առանցքային դառնա, թե մենք ի՛նչ ենք ուտում, այդ ժամանակ պատասխանատու մարմնից գործողություն կպահանջեն։
Քրիստինե Աղաբեկյան
MediaLab.am
The post Ցավոք սրտի, հերթական անգամ արձանագրվում է, որ Հայաստանում առկա պտուղ-բանջարեղենը կարող է խնդրահարույց լինել. Բաբկեն Պիպոյան first appeared on MediaLab Newsroom-Laboratory.
