Αντιμέτωποι με κινδύνους ακόμα και για τη ζωή τους βρίσκονται κάθε χρόνο οι λουόμενοι λόγω της ανεξέλεγκτης σε πολλές περιπτώσεις κυκλοφορίας μικρών ή μεγαλύτερων ταχύπλοων σκαφών, τζετ σκι και ενοικιαζομένων πλοιαρίων.
Σημαντικά κενά στη νομοθεσία αλλά και η εγκληματική ενίοτε απερισκεψία των ανθρώπων που βρίσκονται στο τιμόνι έχουν προκαλέσει τα τελευταία χρόνια σημαντικό αριθμό σοβαρών και κάποιες φορές θανατηφόρων ατυχημάτων. Την ίδια στιγμή, επιχειρηματίες που δραστηριοποιούνται στον χώρο των θαλάσσιων σπορ εξακολουθούν να μην αντιμετωπίζουν την ασφάλεια ως ύψιστη προτεραιότητα.
Οπως προκύπτει από στοιχεία της οργάνωσης Safe Water Sports, που ιδρύθηκε το 2015 από τον Παναγιώτη Πασχαλάκη μετά την τραγική απώλεια του γιου του Μιχαήλ κατά τη διάρκεια θαλάσσιων σπορ στο Καλό Λιβάδι της Μυκόνου, από τις αρχές του 2020 ως το τέλος του 2023 έχουν καταγραφεί 14 θάνατοι και 40 τραυματισμοί σε συμβάντα με εμπλοκή ταχύπλοου σκάφους. Το ίδιο διάστημα καταγράφηκαν 35 τραυματισμοί και δύο θάνατοι κατά τη διάρκεια θαλάσσιων σπορ. Εφέτος, σύμφωνα με στοιχεία που παραχώρησε η οργάνωση στα «ΝΕΑ», μέχρι την 1η Ιουλίου είχαν ήδη καταγραφεί δύο θάνατοι σε θαλάσσια μέσα αναψυχής και τέσσερις τραυματισμοί κατά τη διάρκεια θαλάσσιων σπορ.
Οπως εξηγεί η υπεύθυνη Δημοσίων Σχέσεων της Safe Water Sports Ελίζα Καραμπετιάν-Νικοτιάν, το 2015 το 80% των επιχειρήσεων θαλάσσιων σπορ λειτουργούσε χωρίς άδεια. Σήμερα, όπως τονίζει, το 100% διαθέτει νόμιμη άδεια και ελέγχεται από το Λιμενικό. Δεν παύουν ωστόσο να υπάρχουν και παραβατικοί επιχειρηματίες, γι’ αυτό και καλεί τους πελάτες να απαιτούν οι ίδιοι την εφαρμογή της νομοθεσίας, αξιοποιώντας την ψηφιακή εφαρμογή της οργάνωσης στην οποία βρίσκονται αναρτημένες οι σχετικές διατάξεις. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία του Λιμενικού Σώματος, το 2023 πραγματοποιήθηκαν 5.936 έλεγχοι σε επιχειρήσεις εκμίσθωσης θαλάσσιων μέσων αναψυχής και βεβαιώθηκαν 498 παραβάσεις. Την ίδια χρονιά πραγματοποιήθηκαν 3.673 έλεγχοι σε ιδιωτικής χρήσης θαλάσσια μέσα αναψυχής (ταχύπλοα κ.λπ.) και βεβαιώθηκαν 275 παραβάσεις.
Για τον Αντώνη Βασιλάκη, γραμματέα της Ενωσης Εκπαιδευτών Χειριστών Ταχύπλοων Σκαφών (ΕΕΧΤΣ), ένας από τους βασικούς λόγους για τα επαναλαμβανόμενα ατυχήματα είναι το «ελευθέρας» που παρέχει η κείμενη νομοθεσία για ενοικίαση μικρής ιπποδύναμης σκαφών σε ιδιώτες που δεν διαθέτουν δίπλωμα χειριστή. «Ενας από τους λόγους για τους οποίους έχουμε διαρκώς ατυχήματα είναι ότι για τα σκάφη που φέρουν κινητήρες έως 15-30 ίππων, αναλόγως αν πρόκειται για φουσκωτά ή πολυεστερικά, δεν απαιτείται από την ελληνική νομοθεσία η κατοχή διπλώματος».
Αν και οι ταχύτητες που μπορούν να αναπτύξουν τα εν λόγω σκάφη δεν συγκρίνονται με αυτές των ισχυρής ιπποδύναμης ταχύπλοων, δεν είναι αμελητέες: ένα ελαφρύ φουσκωτό μπορεί να πιάσει ακόμα και 20 κόμβους, περίπου δηλαδή την ταχύτητα με την οποία ταξιδεύουν τα νυχτερινά πλοία για Κρήτη. Για να αποσοβηθούν κάποιοι εκ των κινδύνων που συνεπάγεται η δυνατότητα διακυβέρνησης τέτοιων σκαφών από άτομα χωρίς γνώσεις, από την 1η Μαρτίου 2023 όλα τα σκάφη που ενοικιάζονται χωρίς δίπλωμα πρέπει να διαθέτουν προστατευτικό κάλυμμα στην προπέλα.
Σε μεγάλο πονοκέφαλο για τους λουομένους μετατρέπονται κάθε χρόνο τα θαλάσσια μοτοποδήλατα (τζετ σκι), καθώς, παρά τη μεγάλη ταχύτητα που μπορούν να αναπτύξουν, λόγω του μικρού μεγέθους τους συχνά καταλήγουν να πραγματοποιούν επικίνδυνους ελιγμούς κοντά στις ακτές. Βάσει νομοθεσίας ο χειρισμός τους επιτρέπεται μόνο σε άτομα που διαθέτουν άδεια χειριστή, όμως στην πράξη συχνά καταλήγουν στα χέρια ανεκπαίδευτων ιδιωτών οι οποίοι καλούνται να διαχειριστούν μια μηχανή ισχύος 60-100 ίππων και ταχύτητας 34-43 κόμβων. «Κάθε καλοκαίρι παρουσιάζεται πρόβλημα με τα τζετ σκι» λέει η Ελίζα Καραμπετιάν-Νικοτιάν, ενώ ο Αντώνης Βασιλάκης υπογραμμίζει ότι «υπάρχουν εταιρείες που νοικιάζουν τζετ σκι σε ανθρώπους χωρίς δίπλωμα, παρανόμως».
Συνολικά η ΕΕΧΤΣ ζητά την επικαιροποίηση του θεσμικού πλαισίου για την εκπαίδευση των υποψήφιων χειριστών σκαφών, που χρονολογείται από τη δεκαετία του 1980, ώστε να ανταποκρίνεται στις νέες συνθήκες. «Θέλουμε να δημιουργηθούν δύο κατηγορίες διπλωμάτων, με την πρώτη να αφορά πλοιάρια μήκους έως 10 μέτρων και τη δεύτερη μέχρι 24 μέτρων» εξηγεί ο Αντώνης Βασιλάκης. Καταγγέλλει, δε, ότι στην Ελλάδα λειτουργούν δεκάδες μη πιστοποιημένες σχολές, παραρτήματα ξένων που εκδίδουν διπλώματα από τρίτες χώρες (Βρετανία, Πολωνία, Ρουμανία, Ολλανδία, Γαλλία).
Υψηλότερες απαιτήσεις ως προς την εκπαίδευση των χειριστών ταχυπλόων θέτει, άλλωστε, η εκτόξευση της κυκλοφορίας σκαφών στις ελληνικές θάλασσες την τελευταία δεκαετία, καθώς ο αριθμός τους υπολογίζεται ότι έχει τριπλασιαστεί.
«Χρειάζεται να ενσκύψει το κράτος αποφασιστικά για την τακτοποίηση της θαλάσσιας κυκλοφορίας η οποία έχει αφεθεί στην καλή θέληση του καθενός και στο έργο των σχολών εκπαίδευσης και του Λιμενικού» λέει ο Αντώνης Βασιλάκης, τονίζοντας ότι οι νέες συνθήκες απαιτούν «άλλη εκπαίδευση, άλλο δίπλωμα, περισσότερη ύλη πρακτική και θεωρητική, μαθήματα ανοιχτής θαλάσσης, προσομοίωση κυκλοφορίας στην ανοιχτή θάλασσα και πλήρη εφαρμογή του Διεθνούς Κανονισμού Αποφυγής Συγκρούσεων». «Η πιο απαιτητική εκπαίδευση είναι απαραίτητη καθώς υπάρχουν χειριστές σκαφών οι οποίοι μεταφέρουν κόσμο και αισθάνονται ότι οδηγούν μηχανάκι ενώ οδηγούν Πόρσε» καταλήγει χαρακτηριστικά.
