İstanbul Sanayi Odası (İSO) her yıl düzenli olarak hazırladığı ‘Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Araştırması’nın 2023 sonuçları yayınlandı. Üretimden satışlar yöntemiyle yapılan araştırmaya göre, Türkiye’nin en büyük beş sanayi kuruluşu; 484 milyar TL ile TÜPRAŞ, 238 milyar TL ile Ford Otomotiv, 227 milyar TL ile Star Rafineri, 143 milyar TL ile İstanbul Altın Rafinerisi ve 127 milyar TL ile Toyota Otomotiv oldu. Geçen yıl ilk 10’da yer almayan Mercedes-Benz ve Gramaltın Kıymetli Madenler ilk 10’a yükseldi.
Söz konusu 500 sanayi kuruluşunun üretimden satışları geçen yıl, 2022'ye göre yüzde 42,1 artışla 6 trilyon 375 milyar liraya yükselirken, istihdam ise yüzde 1,9 artışla 804 bin kişiye yaklaştı. İlk 500’deki sanayi kuruluşlarının faaliyet kârı ise yüzde 39,7 artışla 937 milyar liraya çıktı.
Şirketlerin faaliyet kârlılığı oranı yüzde 12,8'den yüzde 12,5'e gerilerken, faiz, amortisman ve vergi öncesi kâr yüzde 45,5 artışla 808 milyar liradan 1 trilyon 175 milyar liraya yükseldi. Aynı yılda FAVÖK kârlılığı oranı 0,3 puan artışla yüzde 15,4’ten yüzde 15,7’ye çıktı. İSO 500’deki vergi öncesi kar ve zarar toplamının yüzde 32,9 artarak 645 milyar liraya yükseldi. Türkiye’nin ihracatında ilk 500 sanayi şirketinin payı yüzde 37,2 seviyesinde gerçekleşti. İSO 500’ün ihracatı yüzde 2,9 düşüş ile 95,1 milyar dolara geriledi.
Dün düzenlenen basın toplantısında araştırma sonuçlarını kamuoyuyla paylaşan İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan, sanayide orta-yüksek ve yüksek teknolojiye doğru olumlu bir kırılma yaşandığını, geçen yıl 2022'ye kıyasla yüksek ve orta-yüksek teknoloji yoğunluklu sektörlerde oluşturulan toplam katma değer içindeki payın 4 puan arttığını söyledi. Bahçıvan, “Orta-yüksek ve yüksek teknolojili sanayilerin toplam payının yüzde 37,4'e çıkarak şimdiye kadar ki en yüksek düzeyine ulaşması, sanayi sektörümüz için uzun süredir arzu ettiğimiz teknolojik dönüşüm konusunda bizlere umut ışığı oldu" diye konuştu. Erdal Bahçıvan, “Üretimden satışlarda yaşanan gerilemede; yavaşlayan küresel talep, 6 Şubat deprem felaketleri ve seçimler sonrasında ekonomi politikalarındaki değişim belirleyici rol oynadı” dedi.
Finansman giderlerinin 2023'te yüzde 92,5 artışla 533 milyar liraya yükseldiğini vurgulayan İSO Başkanı, şunları söyledi: “Finansman giderlerinin faaliyet karına oranı 15,6 puan artışla yüzde 41,3'ten yüzde 56,9'a çıkmış durumda. Son 12 yıllık ortalamanın yüzde 57 olduğu düşünüldüğünde; yıllardan beri hep işaret ettiğimiz üzere sanayicinin elde ettiği karın yarısından fazlasını finansman giderlerine ayırmak gerçeği ile yüz yüze kalmaya devam ettiğinin altını
bir kez daha çiziyoruz.”
İSO Başkanı Erdal Bahçıvan, 2023'te enflasyon düzeltmesi sonrası verilere bakıldığında, İSO 500'ün aktif toplamının yüzde 126 artarak 8,8 trilyon liraya yükseldiğini, mali borçların da yüzde 54 artışla 2 trilyon liraya çıktığını kaydetti. Erdal Bahçıvan, "İSO olarak her fırsatta dile getirdiğimiz 'devreden KDV' sorunumuz hala devam ediyor. 2023'te İSO 500'ün devreden KDV yükü, enflasyon düzeltmesi sonrası verilerle 67 milyar liraya yaklaştı” dedi.
İSO 500'te Ar-Ge harcaması yapan kuruluş sayısının 265'e çıktığını dile getiren Bahçıvan, “Şirketlerimizin Ar-Ge harcamaları 30 milyar lirayı aşmış durumda” dedi. Erdal Bahçıvan, İSO 500 içinde halka açık kuruluşların sayısının da 85’e yükseldiği bilgisini paylaştı. Sanayi şirketlerinin halka açılmaya dönük ilgisinin 2024’te de sürdüğünü vurgulayan Bahçıvan, yabancı sermaye paylı kuruluşların sayısının 2023'te 8 adet artışla 116’ya yükseldiğini belirtti.
Türkiye'nin Otomobili Girişim Grubu San. ve Tic. A.Ş, Türkiye'nin en büyük sanayi kuruluşlarını derleyen İSO 500 listesinde ilk kez yer aldı. Şirket 2023'te kaydettiği 24,3 milyar TL'lik satış geliriyle sıralamaya 42. sıradan girdi. Togg, Ekim 2022'de üretime başlarken, ilk satışlar 2023 yılının Mart ayında yapılmıştı. Otomotiv Distribütörleri ve Mobilite Derneği verilerine göre 2023 yılında 19 bin 583 adet Togg satışı gerçekleşti.
Albayrak Grubu şirketlerinden TÜMOSAN ise 2023 listesinde bir önceki yıla göre 49 basamak yükselerek 290’ıncı sıradan 241’inci sıraya yerleşti.
Otomotiv güvenlik yönetmeliği: Yürürlük tarihi 31 Ağustos'a ertelendi
