Βότσαλα, άμμος και κοχύλια, λουσμένα στο φως του ήλιου. Βασικά συστατικά στη σύνθεση ενός κάδρου που τα χρώματά του θυμίζουν καλοκαίρι. Ομως, η εικόνα αυτή κινδυνεύει με αποσύνθεση, καθώς τα τελευταία χρόνια ολοένα και περισσότεροι τουρίστες – ντόπιοι και εισαγόμενοι – επιδίδονται στην αρπαγή «ενθυμίων» από δημοφιλείς παραλίες της χώρας μας.
Και εφόσον είναι αδύνατο να πακετάρουν το ελληνικό φως, αρκούνται στα πιο χειροπιαστά λάφυρα – στα σμιλεμένα από τα κύματα αιώνων πετραδάκια, στην αστραφτερή άμμο και στα περίτεχνα κοχύλια που κρύβονται διάσπαρτα στις ακτές. Η νέα αυτή συνήθεια των… ρομαντικών του καλοκαιριού, όμως, κοστίζει ακριβά στα ίδια τα τοπία που τόσο διακαώς θέλουν να κρατήσουν στη μνήμη τους, ώστε να φτάνουν στο σημείο να τα «ακρωτηριάζουν».
Τα παραδείγματα πολλά, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, με τις τοπικές αρχές να κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για πρόκληση ανεπανόρθωτων ζημιών στο φυσικό περιβάλλον. Βέβαια, και σε αυτήν την περίπτωση, στην απερισκεψία των πολλών κάποιοι διέκριναν μία επιχειρηματική ευκαιρία. Ετσι, στις διαδικτυακές πλατφόρμες αγορών εμφανίζονται πλέον αγγελίες για την πώληση άμμου – συσκευασμένης σε βαζάκια – από την Κρήτη, τη Σκιάθο, την Κέρκυρα ή τη Μύκονο, δίνοντας στη λέξηαισχροκέρδεια νέο νόημα.
Χαρακτηριστική περίπτωση είναι η ροζ άμμος από το Ελαφονήσι και τον Μπάλο που αποτελεί εν πολλοίς τον λόγο της δημοφιλίας τους, αφού δεν είναι λίγα τα τουριστικά πρακτορεία που προτείνοντας τα Χανιά ως ιδανικό προορισμό βασίζονται σχεδόν αποκλειστικά στην εμπειρία των «ροζ παραλιών». Ομως, χωρίς ουσιαστικό έλεγχο και επιβολή του νόμου που απαγορεύει την αλλοίωση του φυσικού τοπίου, τα περιστατικά αρπαγής – μέσα σε βάζα, μπουκάλια, ακόμα και πλαστικές σακούλες – «σουβενίρ» από εγχώριους και ξένους επισκέπτες τείνουν να μετατραπούν σε μάστιγα, με τους περιβαλλοντικούς φορείς να εκπέμπουν σήμα κινδύνου για το μέλλον των δύο εμβληματικών παραλιών της Κρήτης.
Μιλώντας στα «ΝΕΑ», ο Νεκτάριος Περράκης, πρόεδρος της Μονομετοχικής Επιχείρησης του Δήμου Καντάνου – Σελίνου που έχει την ευθύνη διαχείρισης της περιοχής, τονίζει πως «πλέον – μετά τη γιγάντωση του φαινομένου – έξι άτομα είναι επιφορτισμένα με την επίβλεψη της παραλίας και σχεδόν αποκλειστικό αντικείμενο την αποτροπή περιστατικών κλοπής άμμου».
Οπως συμπληρώνει ο ίδιος, οι απόπειρες κλοπής είναι τα τελευταία χρόνια συνεχείς και αυξανόμενες, χειμώνα και καλοκαίρι, ωστόσο, μετά την ενεργοποίηση των Αρχών οι περισσότερες αποτρέπονται εν τη γενέσει τους. «Η ροζ άμμος στο Ελαφονήσι είναι παγκοσμίως διάσημη και είναι πολλοί εκείνοι που θέλουν να την πάρουν μαζί τους φεύγοντας, χωρίς να αντιλαμβάνονται ότι με τον τρόπο αυτό καταστρέφουν αυτό το οποίο υποτίθεται ήρθαν για να θαυμάσουν. Η πράξη τους, βέβαια, έχει καταστροφικές συνέπειες για μια περιοχή που είναι ενταγμένη στο Δίκτυο Προστασίας Ευρωπαϊκών Οικοτόπων Natura. Σήμερα, έχουμε πια τα άτομα που περιφρουρούν στο μέτρο του δυνατού την παραλία, κάτι που κάνουν και οι ναυαγωσώστες».
Η ίδια εικόνα καταγράφεται και σε έναν από τους πιο κοσμοπολίτικους προορισμούς της Ελλάδας, τη Σκιάθο. Στα βόρεια του νησιού βρίσκεται η παραλία Λαλάρια, η οποία κατατάσσεται σταθερά στις 50 καλύτερες του κόσμου. Εκεί, ο επισκέπτης θα θαυμάσει τα διάσημα ολοστρόγγυλα λευκά βότσαλα (σ.σ. το όνομα της παραλίας προέρχεται από την αρχαία λέξη λας=πέτρα), τα οποίααπαντώνται μόνο στη συγκεκριμένη περιοχή. Με την πάροδο των χρόνων, όμως, οι επισκέπτες ανέπτυξαν τη συνήθεια να παίρνουν μαζί τους τα βότσαλα ως σουβενίρ, με κίνδυνο να προκαλέσουν ανεπανόρθωτη αλλοίωση στη φυσιογνωμία της.
Προκειμένου, λοιπόν, να μετριαστεί η ζημιά, πριν από 10 χρόνια αποφασίστηκε η αυστηρή απαγόρευση της συλλογής των σπάνιων πετρωμάτων. Πιο συγκεκριμένα, το 2014 ο Πολιτιστικός Σύλλογος «Η Σκιάθος», στο πλαίσιο της δράσης του για την προστασία της παραλίας, πρότεινε στις Αρχές τη λήψη ειδικών μέτρων. Το τοπικό λιμεναρχείο, με τη σειρά του, εισηγήθηκε και πέτυχε την υιοθέτηση οδηγίας απαγόρευσης συλλογής βότσαλων, θεσπίζοντας, μάλιστα, χρηματικό πρόστιμο για τους παραβάτες που ανά περίπτωση κυμαίνεται από 300 έως και 1.000 ευρώ.
Οπως τονίζει στα «ΝΕΑ» ο δήμαρχος Σκιάθου Θεόδωρος Τζούμας, το φαινόμενο είχε αποκτήσει ανησυχητικές διαστάσεις, καθώς ο ρυθμός αποψίλωσης της παραλίας από βότσαλα ολοένα και μεγάλωνε. «Τοποθετήσαμε πινακίδες που προειδοποιούν ότι η συγκεκριμένη πράξη είναι παράνομη και διώκεται, ενώ το Λιμενικό Σώμα πραγματοποιεί τακτικούς ελέγχους. Και καθώς τα Λαλάρια είναι προσβάσιμα μόνο διά θαλάσσης, οι καπετάνιοι των ημερόπλοιων που πραγματοποιούν τα δρομολόγια από και προς αυτά έχουν ενημερωθεί ώστε να ελέγχουν και αυτοί τι φορτώνεται στα σκάφη τους».
Παράλληλα, σύμφωνα με τον δήμαρχο Σκιάθου, στο αεροδρόμιο του νησιού έχει τοποθετηθεί ειδικός κάδος, στον οποίο οι τουρίστες που έχουν πάρει κάποιο βότσαλο καλούνται έστω και στο παρά πέντε να το επιστρέψουν. Αυτό αποδείχθηκε και το πλέον αποδοτικό μέτρο: «Πολλοί είναι αυτοί που φοβούνται για πιθανό έλεγχο και σπεύδουν να ξεφορτωθούν τα βότσαλα. Μόλις ο κάδος γεμίσει, το προσωπικό του αεροδρομίου μας ενημερώνει και με πλωτό του Λιμενικού επιστρέφουμε τα “κλοπιμαία” στην παραλία».
Και αν όλα τα παραπάνω δεν φανούν ικανά για να παραμείνουν τα Λαλάρια αναλλοίωτα, οι φορείς της Σκιάθου έχουν εκπονήσει καμπάνια ευαισθητοποίησης, τοποθετώντας σε πολυσύχναστα σημεία του νησιού, σε πλοία και άλλα δημόσια μέσα μεταφοράς πινακίδες που προτρέπουν τους επισκέπτες να παίρνουν φωτογραφίες και όχι βότσαλα («Take a picture not a pebble – Save Lalaria beach»), ενημερώνοντάς τους πως η φύση δεν μπορεί να ακολουθήσει τον ρυθμό αναπλήρωσης των βότσαλων που εξαφανίζονται.
Την ίδια ώρα, βέβαια, με μια απλή αναζήτηση στο Διαδίκτυο, μπορεί κανείς να διαπιστώσει ότι οι φυσικοί θησαυροί της χώρας μας είναι προς… πώληση, όντας και ιδιαίτερα δημοφιλείς. Μάλιστα, δεν είναι λίγοι αυτοί που διαλαλούν το παράνομοεμπόρευμάα τους – την ταπεινή άμμο και τα βότσαλα – από κάποια ελληνική ακτή σε γνωστούς ιστοτόπους αγοραπωλησιών, αποκομίζοντας σημαντικά οικονομικά οφέλη.
Ενδεικτικά, στο Διαδίκτυο διατίθενται προς πώληση άμμος από τις παραλίες Ισσος και Αρκουδίλας της Κέρκυρας, βότσαλα από την Καβάλα ή ακόμη και μυκονιάτικη άμμος συσκευασμένη σε βάζο – με την τιμή της τελευταίας, δε, να είναι πιο τσουχτερή, πιθανότατα λόγω της εσάνς γκλαμουριάς που θα προσδώσει στο σαλόνι που πρόκειται να διακοσμήσει.
Οι τιμές για τα παραπάνω ποικίλλουν ανάλογα με την ποσότητα ή την προέλευση και ξεκινούν από 2,99 ευρώ, φτάνοντας σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμα και τα 40 ευρώ ανά συσκευασία. Πηγές του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, πάντως, επιβεβαιώνουν ότι πρόκειται για μια πρακτική παράνομη.
